با شروع فصل پاییز، ویروسهای تنفسی مختلفی مانند سرماخوردگی، کووید-۱۹ و آنفلوآنزا شدت میگیرند. بسیاری از افراد تفاوت این بیماریها را نمیشناسند و نمیدانند چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنند.
دکتر آذرخش آذران، متخصص ویروسشناسی پزشکی از وضعیت شیوع ویروسها، علائم آنفلوآنزا، تفاوت آن با دیگر بیماریها، اصول واکسیناسیون و روشهای درمانی میگوید که موارد مهم آن را به طور خلاصه در ادامه میخوانید.
وضعیت فعلی شیوع ویروسهای تنفسی
به گفته آذران، فصل پاییز زمان اوج بروز بیماریهای ویروسی تنفسی است. این بیماریها بهویژه برای کودکان، سالمندان و افراد دارای ضعف سیستم ایمنی میتوانند خطرناک باشند. ویروسهایی مانند رینوویروس، آنفلوآنزا، کووید-۱۹، روتاویروس، سینوزیت و التهاب گوش میانی در این فصل شیوع بالایی دارند.
الگوی جهانی شیوع ویروسها
اطلاعات امسال بیشتر از کشور استرالیا بهدست آمده است؛ جایی که هماکنون سه ویروس آنفلوآنزای A، RSV و کرونا همزمان در گردشاند. نکته مثبت این است که ویروس آنفلوآنزا تغییر آنتیژنتیکی نداشته و واکسن موجود همچنان با سویه در گردش منطبق است.
چرا انتقال آنفلوآنزا شدیدتر شده؟
آذران تأکید میکند که پوشش ناکافی واکسیناسیسیون دلیل اصلی گردش گسترده ویروس در کودکان و بروز موارد شدید در بزرگسالان است. اغلب موارد انتقال از سوی کودکان رخ میدهد، اما شدت بیماری در افراد بالای ۶۵ سال و بیماران زمینهای میتواند بسیار بالا باشد.
علائم آنفلوآنزا؛ شروع ناگهانی و شدت بالا
یکی از مهمترین شاخصهای افتراق آنفلوآنزا از سرماخوردگی و کووید-۱۹، شروع ناگهانی علائم است. مهمترین نشانهها عبارتاند از:
- تب و لرز ناگهانی
- سردرد شدید
- سرفه خشک (و گاهی خلطدار)
- بدندرد شدید، بهویژه در کمر و ساق پا
- آبریزش بینی و گلودرد
- درد و سوزش چشمها
- بیاشتهایی
- احساس فشار در ناحیه زیر جناق
- تهوع، استفراغ یا اسهال
- خستگی و بیقراری
دوره کمون
دوره نهفتگی ویروس بین ۱ تا ۴ روز است و هرچه مقدار ویروس بیشتر باشد، علائم زودتر ظاهر میشوند.
عوارض آنفلوآنزا
به گفته این متخصص، عوارض بیماری به دو دسته تقسیم میشود:
عوارض ریوی
- پنومونی ویروسی
- پنومونی باکتریال
عوارض خارج ریوی
- سینوزیت
- التهاب گوش میانی
- التهاب تیروئید
- تشدید دیابت
- التهاب قلب
- التهاب مغز
- التهاب عضلات
آنفلوآنزا در بیماران قلبی و ریوی میتواند موجب تشدید بیماریهای زمینهای شود.
تفاوت آنفلوآنزا با سرماخوردگی و کووید-۱۹
تشخیص این بیماریها گاهی از نظر بالینی دشوار است، اما یک تفاوت کلیدی وجود دارد:
آنفلوآنزا: شروع بسیار ناگهانی
سرماخوردگی و کووید-۱۹: شروع تدریجی و خفیف
در سرماخوردگی معمولاً درد عضلانی شدید وجود ندارد و علائم بهمرور ظاهر میشوند. برای تشخیص قطعی، آزمایش لازم است.
واکسن آنفلوآنزا؛ مهمترین راه پیشگیری
در کشور سه نوع واکسن در دسترس است: دو نوع خارجی (مناسب برای همه افراد بالای ۶ ماه) و یک نوع ایرانی (مخصوص افراد بالای ۱۸ سال).
دستور تزریق در کودکان
- کودکان زیر ۹ سال که نخستین بار واکسن میزنند: دو دوز با فاصله ۲۸ روز
- از سالهای بعد: یک دوز در سال
گروههای اولویتدار
به دلیل محدودیت تعداد واکسن، اولویت با افراد زیر است:
- سالمندان بالای ۶۵ سال
- زنان باردار
- بیماران دیابتی
- افراد با BMI بالای ۴۰
- بیماران زمینهای
- افراد با ضعف سیستم ایمنی
- کادر درمان
- بیماران قلبی و فشارخون بالا
راههای پیشگیری غیر دارویی
- شستوشوی دستها با آب و صابون (۲۰ ثانیه)
- ضدعفونی سطوح
- اجتناب از تماس با افراد بیمار
- استفاده از ماسک در مکانهای سربسته و شلوغ
بهترین روشهای درمان آنفلوآنزا
درمان بیماری شامل مراقبتهای حمایتی و درمان دارویی است.
۱. مراقبتهای اولیه
- استراحت کافی
- مصرف مایعات گرم
- استفاده از عسل و لیمو
- ویتامین C
۲. درمان دارویی
- داروهای ضدویروس باید در ساعات اولیه شروع علائم مصرف شوند.
- مصرف این داروها تنها با تجویز پزشکمجاز است تا از ایجاد مقاومت دارویی جلوگیری شود.
- آنتیبیوتیک فقط در صورت عفونت باکتریال تجویز میشود و بر ویروس آنفلوآنزا تأثیری ندارد.
