ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) یکی از شایع‌ترین ویروس‌هایی است که از راه تماس جنسی منتقل می‌شود. این ویروس به‌دلیل نقش آن در ایجاد برخی سرطان‌ها، به‌طور گسترده موردتوجه قرار گرفته است. در این مطلب، با بررسی ارتباط بین HPV و سرطان، انواع بیماری‌های ناشی از این ویروس، و روش‌های پیشگیری و کنترل آن را مرور می‌کنیم.
HPV چیست و چرا اهمیت دارد؟
ویروس اچ پی وی یک ویروس دارای DNA است و بیش از 200 گونۀ مختلف دارد. این ویروس به‌طور عمده از طریق تماس جنسی منتقل می‌شود؛ با‌این‌حال امکان انتقال آن از طریق غیرتناسلی نیز وجود دارد. اچ پی وی را از نظر میزان خطر می‌توان به‌صورت زیر طبقه‌بندی کرد:
انواع کم‌خطر
اغلب منجر به زگیل‌های پوستی می‌شوند و به‌ندرت ایجاد سرطان می‌کنند.
انواع پرخطر
برخی از گونه‌های پرخطر، به‌ویژه HPV16 و HPV18، توانایی ایجاد سرطان‌هایی مانند سرطان دهانۀ رحم یا سرطان دهان و گلو را دارند.
HPV چگونه باعث سرطان می‌شود؟
این ویروس از طریق زخم یا تماس جنسی وارد بدن می‌شود. HPV می‌تواند در DNA سلول بدن میزبان ادغام شود و از طریق جهش ژنتیکی، باعث اختلال در تقسیم سلولی شود و سلول را سرطانی کند. این ویروس اغلب عامل سرطان دهانۀ رحم در زنان یا سرطان‌های مرتبط با گلو و حنجره است.
سرطان‌هایی که با HPV مرتبط هستند
سرطان دهانۀ رحم
سرطان دهانۀ رحم یکی از شایع‌ترین سرطان‌های مرتبط با HPV است. قریب به 99% از موارد این سرطان به علت عفونت HPV ایجاد می‌شوند. تغییرات سلولی پیش‌سرطانی (دیسپلازی) ناشی از HPV می‌تواند درصورت عدم درمان به سرطان دهانۀ رحم تبدیل شود.
سرطان‌های ناحیۀ تناسلی
انواع پرخطر این ویروس می‌توانند در نواحی آلت تناسلی در زنان و مردان ایجاد زگیل و بافت‌های سرطانی کنند.
سرطان مقعد
سرطان مقعد یکی دیگر از سرطان‌هایی است که ارتباط نزدیکی با HPV دارد. این نوع سرطان هم مانند دو مورد قبلی، بیشتر در افرادی که روابط پرخطر و محافظت‌نشده دارند دیده می‌شود.
سرطان دهان و گلو
این سرطان در افرادی که رابطۀ دهانی با شریک جنسی مبتلا به ویروس داشته‌اند، دیده می‌شود. HPV می‌تواند دهان و گلو و ناحیۀ پشت لوزه‌ها را درگیر کند.
چه عواملی خطر ابتلا به سرطان‌های مرتبط با HPV را افزایش می‌دهند؟
فعالیت جنسی بدون محافظت
تماس جنسی پرخطر، داشتن چندین شریک جنسی، یا استفاده نکردن از وسایل محافظتی مانند کاندوم می‌تواند خطر ابتلا به HPV را افزایش دهد.
ضعف سیستم ایمنی
افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، مانند مبتلایان به ایدز (hiv) یا افرادی که داروهای سرکوب‌کنندۀ ایمنی مصرف می‌کنند، بیشتر در معرض خطر پیشرفت عفونت HPV قرار دارند.
مصرف دخانیات
سیگار کشیدن می‌تواند باعث تضعیف سیستم ایمنی و کاهش توانایی بدن در مقابله با انواع عفونت‌ها و ویروس‌ها شود. همچنین، مواد شیمیایی موجود در دخانیات می‌تواند به‌طور مستقیم به تغییرات سرطانی در سلول‌ها کمک کند.
عدم انجام غربالگری منظم
عدم انجام آزمایش‌های پاپ اسمیر در زنان یا سایر آزمایش‌های غربالگری می‌تواند به تأخیر در شناسایی سلول‌های پیش‌سرطانی منجر شود.
نحوۀ تشخیص سرطان‌های مرتبط با HPV
آزمایش‌های HPV
انجام تست hpv برای شناسایی عفونت و تعیین نوع ویروس ضرورت دارد. این آزمایش می‌تواند میزان خطر بیماری را شناسایی کند.
آزمایش پاپ اسمیر
پاپ اسمیر برای زنان به‌منظور شناسایی تغییرات پیش‌سرطانی در سلول‌های دهانۀ رحم مورد استفاده قرار می‌گیرد.
بیوپسی
در صورت مشاهدۀ تغییرات غیرطبیعی، نمونه‌برداری از سلول‌ها انجام می‌شود تا از وجود سلول‌های سرطانی به‌طور قطع اطمینان حاصل شود.
پیشگیری از سرطان‌های مرتبط با HPV
واکسیناسیون HPV
واکسن‌هایی مانند گارداسیل به‌طور گسترده برای پیشگیری از عفونت HPV توصیه می‌شوند. این واکسن‌ها می‌توانند از انواع پرخطر این ویروس که عامل اصلی بسیاری از سرطان‌ها هستند، جلوگیری کنند.
رعایت اصول بهداشت جنسی
- استفاده از کاندوم هنگام تماس جنسی می‌تواند خطر انتقال انواع بیماری‌ها از جمله اچ پی وی را به‌شدت کاهش دهد.
- داشتن یک شریک جنسی ثابت و کاهش تعداد شرکای جنسی از دیگر اقدامات مهم پیشگیرانه است.
غربالگری منظم
برای زنان، انجام آزمایش‌های پاپ اسمیر به‌صورت منظم به شناسایی زودهنگام عفونت و درمان راحت‌تر کمک می‌کند.
ترک سیگار و تقویت سیستم ایمنی
کنترل عوامل خطرزا مانند سیگار کشیدن و تقویت سیستم ایمنی می‌تواند احتمال سرطانی شدنِ عفونت را کاهش دهد.
اهمیت آگاهی و آموزش عمومی
یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها در کنترل سرطان‌های مرتبط با HPV، عدم آگاهی کافی در میان افراد جامعه است. ارائۀ آموزش‌های لازم دربارۀ روش‌های انتقال اچ پی وی، انجام واکسیناسیون گسترده و غربالگری منظم می‌تواند به کاهش قابل‌توجه میزان ابتلا به سرطان‌های ناشی از این ویروس کمک کند.
سخن پایانی
HPVبه‌عنوان یک ویروس شایع و پرخطر، نقش مهمی در ایجاد سرطان‌های مختلف ایفا می‌کند. شیوع این بیماری به‌خصوص در سال‌های اخیر بیشتر شده است. خوشبختانه تمام انواع این ویروس خطرناک نیستند و سیستم ایمنی بدن می‌تواند بسیاری از آن‌ها را دفع کند. با واکسیناسیون و استفاده از روش‌های پیشگیری و غربالگری می‌توان از گسترش این عفونت جلوگیری کرد. آگاهی و آموزش، کلید اصلی در مقابله با این عفونتِ نگران‌کننده است. با رعایت بهداشت فردی و جنسی، پانسمان زخم‌های عمیق، مراجعه به پزشک درصورت مشاهدۀ زگیل و هرگونه تغییرات پوستی می‌توانید خود را از این بیماری در امان نگه دارید.
