اکتبر ۲۰۲۵ با بازگشت قدرتمند موج ایجنتهای هوش مصنوعی (AI Agent) همراه بود، اما این بار با روایتی جدید: توکنهای x۴۰۲. اما x۴۰۲ دقیقاً چیست؟ آیا سرمایهگذاران باید با عجله وارد این ترند شوند یا این فقط یک حباب دیگر است که در انتظار ترکیدن است؟
این یادداشت براساس گزارش بیاینکریپتو (BeInCrypto)، به بررسی فرصتها و ریسکهای بالقوه این حوزه میپردازد و با استناد به آخرین دادههای اکوسیستم و نظرات کارشناسان، به شما کمک میکند تا تصمیمی آگاهانه بگیرید.
چرا توکنهای x۴۰۲ در ماه اکتبر رشد شدید کردند؟
پروتکل x۴۰۲ یک توکن معمولی نیست. یک پروتکل پرداخت باز برای ایجنتهای هوش مصنوعی و APIها است که به آنها امکان میدهد تراکنشهای خودکار را بدون نیاز به حساب کاربری، ثبتنام یا کلیدهای API انجام دهند.
نام «x402» از کد وضعیت HTTP ۴۰۲ گرفته شده است که به معنای «نیاز به پرداخت» (Payment Required) است. این استاندارد کلاسیک وب اکنون بازطراحی شده تا هر درخواست وب را به یک تراکنش پرداخت فوری با استفاده از استیبلکوینهایی مانند USDC در هر بلاک چینی تبدیل کند.
این موج سرمایهگذاری از مجموعهای از رویدادهای مهم در ماههای اخیر نشأت گرفت. در ماه سپتامبر، کوینبیس اعلام کرد که برای ترویج ادغام این پروتکل در کیت توسعه نرمافزار (SDK) ایجنتها و پروتکل زمینه مدل (MCP) خود، کمکهای مالی ارائه میدهد.
این اقدام به ایجنتهای هوش مصنوعی اجازه میدهد تا پرداختهای انعطافپذیر، از پرداختهای خرد زیر یک سنت گرفته تا توافقنامههای پرداخت معوق را مدیریت کنند و همزمان اختلافات را حل کرده و فاکتورها را برای ایجنتهای استخراج داده جمعآوری نمایند.
سپس در ماه اکتبر، صندوق سرمایهگذاری خطرپذیر a۱۶z پیشبینی گارتنر را بازنشر کرد که طبق آن تا سال ۲۰۳۰، مشتریان ماشینی (Machine Customers) به طور مستقیم در خریدهایی به ارزش ۳۰ تریلیون دلار تأثیرگذار خواهند بود یا در آن مشارکت خواهند کرد. a۱۶z بر اهمیت x۴۰۲، ایجنتهای هوش مصنوعی و همکاری بین کوینبیس و کلادفلر (Cloudflare) تأکید کرد.
شرکت a۱۶z نوشت:
استانداردهای پروتکلی مانند x۴۰۲ در حال ظهور به عنوان ستون فقرات مالی بالقوه برای ایجنتهای هوش مصنوعی مستقل هستند و به آنها کمک میکنند تا تراکنشهای خرد انجام دهند، به APIها دسترسی پیدا کنند و پرداختها را بدون واسطه تسویه کنند؛ اقتصادی که گارتنر تخمین میزند تا سال ۲۰۳۰ میتواند به ۳۰ تریلیون دلار برسد.
این اطلاعیهها شتاب قدرتمندی را در سراسر اکوسیستم x۴۰۲ ایجاد کرد. طبق دادههای x402scan، از زمان راهاندازی توسط کوینبیس در ماه می، این اکوسیستم ۱.۳۸ میلیون تراکنش، ۱.۴۸ میلیون دلار حجم معاملات، بیش از ۷۲,۵۰۰ خریدار و ۱,۰۰۰ فروشنده را ثبت کرده است.
علاقه سرمایهگذاران نیز به شدت افزایش یافت. دسته توکنهای x۴۰۲ در وبسایت کوینگکو (CoinGecko) پس از یک جهش ۳۵۰ درصدی در ۲۴ ساعت، به ارزش بازاری نزدیک به ۸۰۰ میلیون دلار رسید و حجم معاملات روزانه آن از ۲۳۰ میلیون دلار فراتر رفت.
پروژههای پیشرو در فعالیت معاملاتی شامل EigenCloud (که قبلاً با نام دیگری شناخته میشد)، Ping و PayAI Network هستند.
رایان آدامز (Ryan Adams)، سرمایهگذار، در این باره گفت: «اگر x۴۰۲ موفق شود، مدل کسبوکار اینترنت را به کلی تغییر خواهد داد.»
جدال کارشناسان: توکن x۴۰۲، فرصت استثنایی یا حباب خطرناک؟
کارشناسان در شبکه اجتماعی X نظرات متفاوتی دارند، اگرچه بیشتر آنها نسبت به پتانسیل بلندمدت توکنهای x۴۰۲ خوشبین هستند.
حامیان استدلال میکنند که قدرت x۴۰۲ در توانایی آن برای سادهسازی و استانداردسازی پرداختها برای ایجنتهای هوش مصنوعی نهفته است. روشهای پرداخت سنتی کند، مستعد بازگشت وجه (Chargeback) و نیازمند دخالت دستی هستند. در مقابل، x۴۰۲ از ارز دیجیتال برای فعال کردن پرداختهای فوری و بدون نیاز به اعتماد (Trustless) بین ایجنتهای هوش مصنوعی و ارائهدهندگان API استفاده میکند.
برخی دیگر به ارزش بازار پایین توکنهای فعلی x۴۰۲ اشاره کرده و پتانسیل رشد بالایی را برای آنها پیشبینی میکنند.
اوتو سوون (Otto Suwen)، سرمایهگذار، گفت:
اینها ارزهای دیجیتال فعلی x۴۰۲ در کوینگکو هستند. بالاترین ارزش بازار به سختی به ۵۰ میلیون دلار میرسد و اکثر آنها زیر ۱۰ میلیون دلار هستند. پتانسیل رشد در اینجا کاملاً باورنکردنی است.
با این حال، ریسکها نیز به هیچ وجه قابل چشمپوشی نیستند. جرود واتس (Jarrod Watts)، یکی از توسعهدهندگان ابسترکت (Abstract)، توکنهای x۴۰۲ را در سه دسته طبقهبندی میکند:
- توکنهای API که برای پرداختها به ارز دیجیتال بومی خود نیاز دارند.
- توکنهای کاربردی که برای پرداخت هزینه خدمات استفاده میشوند.
- توکنهای سفتهبازانه بدون ارزش واقعی که شبیه به «کوینهای هوش مصنوعی» قبلی هستند.
واتس هشدار داد که جامعه ممکن است توکنهای مبتنی بر ترند را برای افزایش قیمت بدون داشتن کاربرد واقعی تبلیغ کند.
جرود واتس نوشت:
من گمان میکنم طی چند هفته آینده شاهد ظهور موج جدیدی از کوینهای هوش مصنوعی خواهیم بود که بر موج این هیجان سوار میشوند. و باز هم، احتمالاً کاملاً بیمعنی خواهند بود، اما شما ترجیح میدهید حق با شما باشد یا ثروتمند شوید؟
تحلیلگری با نام 0xJeff نیز به این توکنها به عنوان «میمکوینهای x۴۰۲» اشاره و تأکید کرد که تنها پروژههایی که محصولات واقعی یا نزدیک به تجاریسازی دارند، احتمالاً در بلندمدت زنده خواهند ماند.
مهمتر از آن، این پروتکل هنوز جدید است و در مقیاس بزرگ آزمایش نشده است. در ماه آوریل، گزارشی از یک آسیبپذیری جدی در پروتکلهای زمینه مدل رمزنگاری (Crypto-MCP) مانند x۴۰۲ منتشر شد. این نقص میتوانست به هکرها اجازه دهد تا از طریق دستکاریهای مبتنی بر مدلهای زبانی بزرگ (LLM)، عبارات بازیابی (Seed Phrase) را فاش کرده یا تراکنشهای بلاک چین را بدون اطلاع کاربر تغییر مسیر دهند.
جمعبندی
توکنهای x۴۰۲ بدون شک روایتی جذاب و نوظهور در تلاقی هوش مصنوعی و ارزهای دیجیتال هستند. حمایت غولهایی مانند کوین بیس و a۱۶z به این پروتکل اعتبار میبخشد و پتانسیل بلندمدت آن برای ایجاد یک اقتصاد ماشینی ۳۰ تریلیون دلاری، بسیار وسوسهانگیز است. با این حال، بازار فعلی مملو از هیجانات و توکنهای سفتهبازانه است که ریسک بالایی دارند.
برای سرمایهگذاران، تمایز قائل شدن بین پتانسیل فناوری و هیجانات بازار بسیار مهم است. در حالی که پروتکل x۴۰۲ ممکن است آینده پرداختهای هوش مصنوعی را شکل دهد، بسیاری از توکنهای مرتبط با آن ممکن است صرفاً پروژههایی بدون ارزش واقعی باشند. بنابراین، پیش از هرگونه سرمایهگذاری، تحقیقات کامل و احتیاط جدی ضروری است.
