درست ساعاتی بعد از آن که مسعود پزشکیان در پی مراسم تحلیف برای شروع به کار دولت جدید آماده می‌شد خبر ترور اسماعیل هنیه رهبر حماس در تهران – میهمان ویژه این مراسم به ایران – تمامی اخبار و مسائل را تحت تاثیر خود قرار داد.
بسیاری عقیده دارند این اقدام اسرائیل می‌تواند وضعیت تنش‌های کنونی در خاورمیانه را به مسیری نامعلوم بکشاند. از طرف دیگر انجام این ترور در تهران و ساعاتی بعد از تحلیف پزشکیان، نشان از این دارد که اسرائیل تلاش کرده دولت جدید را با بحران و آشفتگی و سردرگمی از همان ابتدای کارش روبرو کند.
استیون چان(Stephen Chan)، نویسنده و استاد سیاست جهانی در دانشکده مطالعات شرقی و آفریقایی دانشگاه لندن (SOAS) است.
چان متولد ۱۹۴۹ در نیوزیلند و از یک خانواده مهاجر چینی است و مدرک دکترای خود را از دانشگاه کِنت بریتانیا در رشته سیاست بین‌الملل دریافت و از سال ۲۰۰۲ در دانشکده مطالعات شرقی و آفریقایی دانشگاه لندن تدریس کرده است. چان تاکنون مقالات بسیاری را در مورد مسائل مرتبط با روابط بین‌الملل در مطبوعات دانشگاهی، نشریات تخصصی و روزنامه‌های مطرح منتشر کرده است.
او برنده جایزه انجمن مطالعات بین‌المللی ۲۰۱۰ و از جمله کسانی است که در همان سال به دلیل «خدمات به آفریقا و آموزش عالی» نشان امپراتوری بریتانیا را دریافت کرده است. پروفسور چان داشت در مورد تاثیر ترور اسماعیل هنیه بر خاورمیانه صحبت کرده است.
روز چهارشنبه شاهد ترور اسماعیل هنیه رهبر حماس در تهران بودیم. به نظر شما هدف اسرائیل از ترور هنیه در تهران، یک روز پس از آغاز به کار رسمی دولت جدید چه بود؟
هنیه یک چهره برجسته در مذاکرات آتش بس با میانجیگری قطر بود. ایالات متحده فشار زیادی بر اسرائیل برای بازگشت به این مذاکرات و جدی گرفتن آنها اعمال کرده است. این ترور عدم پیشرفت این مذاکرات را تضمین می‌کند.
این ترور در زمانی اتفاق افتاد که فلسطینی‌ها و اسرائیل در حال مذاکره برای آتش بس و آزادی اسرای اسرائیلی بودند. برخی معتقدند این اقدام اسرائیل، امید به برقراری توافق آتش بس را به کلی از بین برد. نظر شما چیست؟
کاملا همین طور است. احساس من این است که نتانیاهو هرگز خواهان آتش بس نبود، حتی به قیمت جان گروگان های اسرائیلی. او آماده است تا آنها را قربانی کند. برای نتانیاهو، نگاه داشتن متحدان جناح راستش در کنار خود و در دولتش مهم تر از هر چیز بشردوستانه است، چه در مورد فلسطینی‌ها و چه در مورد اسرائیلی‌ها.
این اقدام اسرائیل چه تأثیری بر خاورمیانه و افزایش تنش خواهد داشت؟
تنش‌ها افزایش خواهد یافت. جنگ در مرز لبنان در شرف وقوع است. اسرائیل به ایران جرات میدهد که آشکارا از حزب الله با ابزار نظامی حمایت کند. هدف از این کار این است که رئیس جمهور تازه منتخب ایران هیچ شانسی برای آغاز روابط عادی سازی با آمریکایی‌ها نداشته باشد.
به نظر شما ترور هنیه می‌تواند بر انتخابات آبان ماه ریاست جمهوری در ایالات متحده تاثیر بگذارد؟ به نظر شما کدام حزب از این ترور سیاسی سوء استفاده خواهد کرد؟
نه، این اقدام تاثیری در انتخابات نخواهد داشت. این یک معضل سیاست خارجی برای بایدن است. اما هریس می‌تواند از آن فاصله بگیرد. تا ماه نوامبر، استفاده ترامپ از این موضوع تمام خواهد شد.
آیا ممکن است هدف از این ترور، حذف هر دو طرف برای برقراری آتش بس در غزه باشد؟ این بدان معنا که نتانیاهو نیز باید از قدرت کناره گیری کند و استعفا دهد؟
نتانیاهو از قدرت کناره‌گیری نخواهد کرد. بایدن هم نمی‌تواند او را وادار به این کار کند. سخنرانی نتانیاهو در کنگره نشان میدهد که او متحدان زیادی در کنگره آمریکا دارد.
در ایران شاهد روی کار آمدن یک رئیس جمهور اصلاح طلب به نام مسعود پزشکیان بودیم. با توجه به اتفاقات اخیر، آیا چشم‌اندازی برای کاهش تنش میان تهران و واشنگتن و بازگشت آمریکا به برجام یا توافقی مشابه وجود دارد؟
کاهش تنش به کار زیادی نیاز دارد و بعید است که تا زمانی که انتخابات ایالات متحده برگزار نشود، (کاهش تنش) واقعاً بتواند شروع شود.
