بیت کوینهای گمشده به بیت کوین‌هایی گفته می‌شود که بیش از ده سال است جابهجا نشده‌اند. ارزش بیت کوین از زمان پیدایش در سال ۲۰۰۹ تا به امروز، رشد بسیار چشمگیری داشته است. ازآنجایی‌که ارزش آن در دوران اولیه بسیار کم بود، بسیاری از هولدرهای آن اهمیت چندانی به حفظ و نگهداری آن نمی‌دادند. همین باعث شد تعداد بسیار زیادی از بیت کوین‌ها برای همیشه از دسترس خارج شوند.
البته این تنها یکی از دلایل گمشدن بیت کوین‌ها بود. اگر می‌خواهید بدانید بیت کوین های گمشده چیست و تعداد آنها چقدر است و چطور می‌شود از بیت کوین محافظت کرد، تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.
بیت کوین گمشده چیست؟
بیت کوین‌هایی که بیش از ۱۰ سال جابهجا نشده‌اند و دیگر نمی‌توان آنها را خرج کرد را بیت کوین گمشده می‌نامند. این بیت کوین‌ها ۱۰ درصد کل بیت کوین‌ها را تشکیل می‌دهند. حدود یک میلیون از این بیت کوینهای گمشده متعلق به ساتوشی ناکاموتو (Satoshi Nakamoto)، خالق این ارز دیجیتال است. تعداد ۲ و نیم میلیون بیت کوین دیگر هم به‌دلیل گم شدن کلیدهای خصوصی و ازدسترفتن دسترسی افراد به کیف پول‌هایشان گم شده‌اند.
بیشتر بخوانید: ساتوشی ناکاموتو کیست؟ چه کسی می‌تواند سازنده مرموز و ناشناس بیت کوین باشد؟
بیت کوین چگونه گم می‌شود؟
دسترسی به بیت کوین با کلیدهای خصوصی امکان‌پذیر است. بیت کوینهای گمشده اغلب به‌دلیل فراموش‌شدن یا ازدسترفتن کلیدهای خصوصی و رمزهای بازیابی گم می‌شوند. این کلیدها دقیقاً مانند کلیدهای فیزیکی گاوصندوق یا انبار عمل می‌کنند و برای خرج‌کردن بیت کوین به این کلیدهای شخصی‌سازی‌شده نیاز دارید.
می‌دانید که هر حرکتی در بلاک چین غیرقابل‌تغییر و ویرایش است؛ به‌همین‌دلیل خطاهای افراد در انجام تراکنش‌ها در بلاک چین می‌تواند به گمشدن بیت کوین منجر شود. یکی دیگر از عوامل گمشدن بیت کوین‌ها ارسال آنها به آدرس‌های اشتباه است. در بخش بعدی دلایل گم شدن بیت کوین را بیشتر توضیح خواهیم داد.
چرا بیت کوین ها از دست می‌روند؟
میلیون‌ها بیت کوین وجود دارند که مدت‌هاست کسی آنها را جابهجا نکرده است. نمی‌شود پیشبینی کرد که این بیت کوینهای گمشده روزی به بازار ارز دیجیتال برمی‌گردند یا نه؛ اما می‌شود دلایل گمشدن آنها را برای جلوگیری از گمشدن بیت کوین در آینده بررسی کرد. مهم‌ترین دلایل گم شدن بیت کوین‌ها عبارت‌اند از:
- فراموشی کلیدهای خصوصی
- کیف پول‌های ارز دیجیتال در زباله‌دان
- هکرها و آدرس‌های اشتباهی
فراموشی کلیدهای خصوصی
کلیدهای خصوصی همان‌طور که از نام‌شان پیداست، کلید دسترسی به بیت کوین‌ها هستند. اگر کسی کلید خصوصی یا عبارت بازیابی خود را فراموش کند، دیگر نمی‌تواند به بیت کوین‌ها دسترسی داشته باشد.
یکی از داستان‌های معروف درباره گم شدن بیت کوین داستان استفان توماس (Stefan Thomas) مدیر ارشد سابق فناوری شرکت ریپل است. او رمز عبور هارد دیسک خود را گم کرد. این هارددیسک با نام آیرون کی (Iron Key) به‌صورت ضدحمله و نفوذناپذیر طراحی شده بود و فقط ده بار اجازه امتحان رمز را به کاربر می‌داد.
اطلاعات بیت کوینهای موجود در این هارددیسک، در سال ۲۰۲۱، در آخرین تلاش‌های توماس برای بازکردن آن به‌طور کامل از دست رفتند. کیف پولی که توماس به این شکل از دست داد حاوی ۷۲۰۰ بیت کوین بود.
توماس از سال ۲۰۱۲ تلاش می‌کند اطلاعات این هارددیسک را بازیابی کند، اما موفق نشده است. تنها راه‌حل این مسئله شکستن درایو و برداشتن تراشه و قراردادن آن در زیر میکروسکوپ الکترونی برای خواندن سلول‌های فلش‌مموری است که هزینه هنگفتی دارد. به نظر می‌رسد توماس اخیراً با ازدست‌دادن این بیت کوین‌ها کنار آمده است.
کیف پول‌های ارز دیجیتال در زباله‌دان
همان‌طور که گفتیم یکی از راه‌های مراقبت از بیت کوین‌ها نگهداری آنها در هارددیسک‌ها و کامپیوترهای شخصی است؛ اما مشکلی که دراین‌باره وجود دارد این است که ممکن است این سخت‌افزارها آسیب ببینند یا به‌اشتباه دور انداخته شوند.
داستان جالب دیگری که درباره گمشدن بیت کوین وجود دارد، داستان معروف جیمز هاول (James Howell) است. در سال ۲۰۱۳ این مهندس ۳۶ ساله کیف پول حاوی ۷۵۰۰ بیت کوین خود را به‌اشتباه به‌دلیل مشابهت با هارددیسک دیگری به سطل زباله انداخت.
جیمز تلاش کرد مجوز حفاری محل دفن زباله را برای پیداکردن بیت کوینهای گمشده بگیرد، اما موفق نشد. گذشته از اینکه این کار در صورت انجام‌شدن هم هزینه هنگفتی داشت.
بیشتر بخوانید: جستجو برای کشف ۷ هزار بیت کوین در زیر زباله‌ها؛ مرد بدشانس این بار موفق می‌شود؟
هکرها و آدرس‌های اشتباهی
همان‌قدر که دنیای ارز دیجیتال جذاب و هیجان‌انگیز است، سمت تاریک خطرناکی دارد. مجرمان سایبری کیف پول‌های ارز دیجیتال را می‌دزدند و سعی می‌کنند قفل آنها را باز کنند. اگر نتوانند قفل‌ها را باز کنند آنها را به هکرهای دیگر می‌فروشند.
این مورد برای کیف پول ایندیویجوال اکس (Individual X)، هفتمین کیف پول بیت کوین بزرگ در جهان، اتفاق افتاد. در سال ۲۰۱۸، هکرها برای دسترسی به ۶۹،۰۰۰ بیت کوین (با ارزش بیش از ۱.۱۸ میلیارد دلار آمریکا) تلاش کردند قفل این کیف پول را باز کنند.
تحلیل چینالیسیس (Chainalysis) نشان داد تمام تراکنش‌ها از طریق سایت سیلک رود (Silk Road) انجام شده‌اند. این سایت برای پولشویی و تجارت مواد مخدر استفاده می‌شد و اداره تحقیقات فدرال آن را در سال ۲۰۱۳ تعطیل کرد. بنیان‌گذار این سایت، راس ویلیام اولبریخت (Ross William Ulbricht)، در همان سال دستگیر و به حبس ابد محکوم شد. با‌این‌حال، سیلک رود هنوز فعال بود. یک فرد ناشناس با دستکاری حفره امنیتی توانسته بود از این سایت دزدی کند.
از سال ۲۰۲۰، مقامات فدرال ایالات متحده همه موجودی کیف پول ایندیویجوال اکس را توقیف کردند. در سال ۲۰۲۱، دولت قراردادی با اولبریخت امضا کرد، مبنی بر اینکه بخشی از بیت کوینهای توقیف‌شده به‌ارزش ۱۸۳ میلیون دلار آمریکا به‌عنوان خسارت به دولت پرداخت شوند.
چه تعداد بیت کوین گم شده است؟
بر اساس گزارش IntoTheBlock بین ۳ تا ۴ میلیون بیت کوین گم شده‌اند و هرگز بازیابی نمی‌شوند و تقریباً ۲۹ درصد از کل عرضه بیت کوین بیش از پنج سال است که جابهجا نشده است. بر اساس این گزارش ممکن است دلیل این موضوع پیشبینی افزایش ارزش بیت کوین و در نتیجه جابه‌جانکردن آن توسط شرکت‌ها و علاقه به حفظ آن به‌عنوان یک دارایی بادوام باشد.
در زمان پیدایش بیت کوین ارزش آینده آن برای افراد قابل پیشبینی نبود؛ به‌همین دلیل تعدادی از بیت کوین‌ها به‌دلیل اشتباه‌های افراد در تراکنش‌ها از بین رفت. به‌طور دقیق نمی‌توان گفت که تا امروز چه تعداد بیت کوین از دست رفته است.
بیت کوینهای گمشده چه تأثیری روی شبکه بین کوین و قیمت آن دارند؟
می‌دانید که عرضه بیت کوین به ۲۱ میلیون واحد محدود شده است؛ بنابراین ۳.۵ میلیون بیت کوین ازدست‌رفته داریم که عرضه واقعی بیت کوین را به ۱۷.۵ میلیون کاهش می‌دهد. این موضوع در کوتا‌‌ه‌مدت، تأثیری بر قیمت‌ها ندارد؛ اما در بلندمدت، بیت کوین‌ها از حد انتظار بازار کمتر خواهند شد.
ازدست‌دادن بیت کوین می‌تواند برای سرمایه‌گذارانی که دسترسی به کیف پول خود را از دست می‌دهند، یک فاجعه باشد؛ اما بعید است که صنعت گسترده ارزهای دیجیتال به‌طور قابل‌توجهی از این موضوع آسیب ببیند. بیت کوین برخلاف ارز فیات به‌راحتی به واحدهای بسیار کوچک تقسیم می‌شود. این ویژگی باعث می‌شود بیت کوینهای گمشده تأثیر چشمگیری در بازار ارز دیجیتال نداشته باشند.
گذشته از این، ممکن است بعضی از بیت کوینهای گمشده بازیابی شوند؛ به‌ویژه در مواردی که صاحبان بیت کوین علی‌رغم فراموش‌کردن رمز عبور خود، همچنان به هارددیسک‌های خود دسترسی دارند. به این نکته هم باید توجه داشته باشیم که هرچقدر قیمت بیت کوین افزایش یابد ممکن است ضررهای بالقوه‌ای برای صاحبان بیت کوینهای گمشده و کل بازار وجود داشته باشد که در حال حاضر نمی‌شود پیشبینی دقیقی دراین‌باره ارائه داد.
یکی از نمونه های معروف بیت کوین بدون جابه‌جایی یا گمشده، بیت کوینهای گمشده ساتوشی ناکاموتو است. هیچ‌کس نمی‌داند ساتوشی با کلیدهای خصوصی بیت کوین خود چه کرده است. او با حذف این بین کوین‌ها از گردش، بیش از یک میلیون از عرضه بیت کوین را کاهش داد.
هنگامی که بیت کوین برای مدت طولانی بدون حرکت باقی می‌ماند، بازار به آن به‌عنوان بیت کوین از گردش خارج‌شده واکنش نشان می‌دهد و قیمت را بر اساس عرضه کمتر تنظیم می‌کند.
آیا می‌توان بیت کوینهای گم شده را بازیابی کرد؟
اگر روزی بیت کوینهای خود را در داخل کیف پولتان مشاهده نکردید، وحشت نکنید. این همیشه به این معنی نیست که بیت کوینهای شما هم به داستان‌های بیت کوینهای گمشده پیوسته است.
این موضوع ممکن است به چند دلیل اتفاق بیافتد:
- اشکال فنی یا ناهمانگی کیف پول‌های گیرنده و فرستنده. همیشه قبل از تبادل بیت کوین مطمئن شوید که نسخه بلاک چین شما به‌روز است.
- ممکن است فرستنده بیت کوین را به آدرس نادرست ارسال کرده باشد. مثلاً ممکن است از آدرس گیرنده قبلی استفاده کرده باشد.
- کارمزد ناکافی برای ماینرها که باعث می‌شود در زمان ازدحام و شلوغی شبکه، درخواست‌ها را رد کنند.
دیده نشدن بیت کوین در کیف پول نرم‌افزاری
گاهی اوقات ممکن است عدم مشاهده بیت کوین‌ها در کیف پول به‌دلیل حذف تصادفی داده‌ها باشد که می‌توانید از روش‌هایی که در ادامه توضیح می‌دهیم برای حل این مشکل استفاده کنید:
- اگر فایل wallet.dat خود را حذف کردید، ابتدا آن را در سطل بازیافت یا پوشه سطل زباله جستجو کنید. در لینوکس، معمولاً می‌توانید آن را در آدرس «/home/username/.bitcoin/wallets» پیدا کنید.
- روش دیگر این است که نرم‌افزار بیت کوین کور (Bitcoin Core) را نصب کنید. اگر از لینوکس استفاده می‌کنید، فایل ‘wallet.dat’ را دوباره در فهرست بیت کوین (bitcoin) در لیست اصلی کپی کنید. اگر از ویندوز استفاده می‌کنید، این فایل ممکن است در پوشه پنهان اپ‌دیتا (AppData) باشد.
- همچنین می‌توانید از یک برنامه بازیابی مانند رکیوا (Recuva) استفاده کنید که هارد دیسک شما را برای یافتن فایل‌های پاک‌شده اسکن می‌کند و می‌توانید آنها را مرور کنید. این برنامه برای هارددیسک‌های فرمت‌شده هم قابل‌استفاده است. اگر کیف پول حذف‌شده خود را پیدا کردید، می‌توانید از آن در یک حافظه خارجی یا یک حافظه ابری خصوصی با نسخه پشتیبان نگهداری کنید.
- اگر کلید خصوصی خود را با دستور ‘dumpwallet’ و با استفاده از بیت کوین سی‌ال‌آی (bitcoin-cli) ساخته‌اید، می‌توانید آن را روی تکه‌کاغذی یادداشت کنید و در جای امنی نگه دارید.
- اگر از کیف پول اکسودوس (Exodus) استفاده می‌کنید، می‌توانید آن را از لینک بازیابی که از طریق ایمیل دریافت کرده‌اید، بازیابی کنید.
- درصورت بوت‌نشدن رایانه می‌توانید از یک دی وی دی لایو لینوکس (DVD Live Linux) یا لایو یواس‌بی (Live USB) برای دسترسی به هارددیسک و جستجوی فایل wallet.dat در فهرست اپ دیتای ویندوز یا در فهرست بیت کوین لینوکس استفاده کنید.
دیده‌نشدن بیت کوین در کیف پول سخت‌افزاری
در هنگام دریافت کیف پول سخت‌افزاری به شما برگه بازیابی ارائه می‌شود. اگر کیف پول سخت‌افزاری خود را گم کردید، کلیدهای خصوصی را از عبارت سید (Seed Phrase) موجود در برگه بازیابی کنید. توجه داشته باشید که اگر عبارت سید را نداشته باشید، متأسفانه بیت کوینهای شما برای همیشه ازدست‌رفته‌اند. با این عبارت می‌توانید کیف پول خود را دوباره پیکربندی کنید و به آن دسترسی داشته باشید.
چگونه از گم شدن بیت کوینهای خود جلوگیری کنیم؟
ویژگی اصلی بیت کوین به‌عنوان یک دارایی دیجیتال این است که کاملاً در دستان شماست و هیچ کنترل بیرونی روی آن وجود ندارد. اما همین ویژگی کار شما را برای حفظ این دارایی ارزشمند سخت‌تر می‌کند. حفظ کلیدهای خصوصی و کدهای بازیابی به‌عهده شماست و جز شما کسی نمی‌تواند باعث گم شدن بیت کوین‌ها شود؛ مثل جیمز هاولز که شخصاً ۷۵۰۰ بیت کوین را به‌همراه لپ‌تاپش دور انداخت! در ادامه درباره راه‌های مراقبت از بیت کوین‌ها خواهیم گفت.
از کلید خصوصی و کد بازیابی خود مراقبت کنید
می‌توانید کلیدهای خصوصی و اطلاعات بیت کوینهای خود را در یک هاردیسک یا کامپیوتر شخصی ذخیره کنید؛ اما باید مراقب باشید که به‌اشتباه آنها را در دسترس دیگران قرار ندهید یا دور نیندازید. همچنین با ایجادکردن یک کد بازیابی، حتی درصورت خرابی وسیله یا هاردی که اطلاعات را در آن ذخیره کرده‌اید، می‌توانید دوباره به اطلاعات دسترسی داشته باشید.
از کیف پول‌های غیرحضانتی استفاده کنید
کیف پول ارز دیجیتال غیرحضانتی جایی است که می‌توانید کلیدهای خود را در آن نگه دارید و از آنها در برابر هکرها محافظت کنید. به‌جای سپردن ارز دیجیتال خود به صرافی‌ها که دارایی‌های کاربران را به‌صورت حضانتی نگهداری می‌کنند، آنها را در کیف پول شخصی خود ذخیره کنید که کنترل آن در دستان خودتان است. بسته به میزان امنیت موردنظرتان و مبلغ، می‌توانید از کیف پول‌های گرم یا سرد استفاده کنید.
کیف پول گرم
کیف پول‌های گرم (کیف پول نرم‌افزاری)، آنلاین هستند و ممکن است به‌همین‌دلیل امنیت کمتری داشته باشند. اما ارز شما در کیف پول گرم در دسترس‌تر است. قبل از انتخاب یک کیف پول گرم باید اعتبار و شهرت آن را بررسی کنید و اطمینان داشته باشید که از امنیت کامل برخوردار است. همچنین می‌توانید برای امنیت بیشتر، دارایی دیجیتال خود را در دو یا چند کیف پول ذخیره کنید. برخی کیف پول‌های گرم عبارت‌اند از: متامسک، تراست ولت، اکسودوس، اتمیک ولت.
بیشتر بخوانید: آموزش کامل کیف پول متامسک (MetaMask)؛ مراحل نصب و استفاده
کیف پول سرد
کیف پول سرد (کیف پول سخت‌افزاری) نوعی ذخیره‌سازی آفلاین ارز دیجیتال محسوب می‌شود. در این نوع ذخیره‌سازی، کلیدهای خصوصی خود را روی یک دستگاه فیزیکی ذخیره می‌کنید. کیف پول‌های سرد به‌دلیل وصل‌نبودن به اینترنت امنیت بیشتری دارند. در هنگام انجام معامله می‌توانید مقدار مورد نیاز از ارز دیجیتال خود را از کیف پول سرد به کیف پول گرم منتقل کنید. برخی کیف پول‌های سرد عبارت‌اند از: لجر، ترزور
بیشتر بخوانید: بهترین کیف پول های بیت کوین در سال ۲۰۲۴ ؛ معرفی ۱۵ کیف پول برتر بیت کوین
رمز عبور مناسب انتخاب کنید
برای رایانه شخصی، موبایل و هر ابزاری که از آن برای نگهداری ارزهای دیجیتال استفاده می‌کنید، رمزهای عبور مناسب انتخاب کنید. همچنین برای همه آنها از یک رمز یکسان استفاده نکنید. اگر هکری یکی از رمزهای عبور شما را به‌دست‌بیاورد، به تمام حساب‌های شما دسترسی پیدا خواهد کرد. سعی کنید از رمزهای عبور طولانی با ترکیبی از اعداد، حروف و کاراکترهای متفاوت استفاده کنید.
روی هر لینکی کلیک نکنید
روی هر لینکی که از هر طریقی مانند ایمیل یا پیام‌رسان‌ها دریافت می‌کنید، کلیک نکنید. از برنامه‌های ضدویروس و ضدبدافزار به‌روزشده استفاده کنید. اگر کیف پول ارز دیجیتال شما قابلیت پشتیبانی دارد، حتماً آن را فعال کنید.
جمع‌بندی
بیت کوین با ارزش ۸۰۰ میلیارد دلار، موقعیت خود را به‌عنوان مهم‌ترین ارز دیجیتال در دنیا تثبیت کرده است. با وجود تسلط بی‌چون‌وچرای بیت کوین در بازار ارز دیجیتال، کاهش و افزایش قیمت آن سرنوشت بسیاری از انسان‌ها را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. تصور کنید گمشدن بیت کوین و ازدسترفتن آن برای همیشه و تماشای بالارفتن قیمت آن چقدر می‌تواند دردناک باشد.
داستان بیت کوینهای گمشده به ما نشان می‌دهد حرکت در دنیای دیجیتال مانند بندبازی است. در اوج حرکت می‌کنید، اما هرلحظه امکان سقوط وجود دارد. تنها کاری که می‌توانیم برای ازدست‌ندادن دسترسی‌مان به دارایی‌های دیجیتال انجام بدهیم، دقت، احتیاط و محافظت از اطلاعات بازیابی کیف پول است.
