از سال ۱۳۹۸ که قانون «اعطای تابعیت به فرزندان زنان ایرانی» در مجلس دهم تصویب شد، تا به امروز حواشی زیادی پیرامون اجرای این قانون وجود دارد و انتقاداتی از سوی مردم و نمایندگان مجلس مطرح میشود که این قانون درست و کامل اجرا نمی‌شود.
آخرین انتقاد پیرامون این موضوع را عثمان سالاری، نماینده مردم تربت جام، تایباد، باخزر و صالح‌آباد در مجلس شورای اسلامی در صحن علنی، یکشنبه ۱۹ اسفندماه در نطق میان دستور خود، مطرح کرد و گفت: «قانون اعطای شناسنامه به فرزندان مادر ایرانی از سال ۱۳۹۸ تاکنون توسط استانداری‌ها و سازمان ثبت احوال اجرا نشده است.» این انتقاد سالاری به سرعت در رسانه‌های رسمی و فضای مجازی پیچید و برخی از مادرانی که مشمول این قانون میشوند، روایت‌های خود را از اینکه نتوانستند برای فرزندانش، شناسنامه و کارت ملی بگیرند، بیان کردند. کیمیا ولی‌زاده، کاربر اینستاگرام نوشت: «همسر من آلمانی است و فرزندم یک سال و نیم پیش در مونیخ به دنیا آمده، ۴ ماه بعد از تولد به سفارت ایران مراجعه و درخواست شناسنامه و گذرنامه ایرانی برای او کردم؛ در مراجعه به ایران هم به ثبت احوال اصفهان رفتم اما هنوز هیچ سند هویتی ایرانی برای فرزندم صادر نشده است و علت را هم به من نمی‌گویند.»
ثبت احوال چه می‌گوید؟
روایت مسئولان ثبت‌احوال از اجرای این قانون اما چیز دیگری است؛ آنها می‌گویند که در صورت مسئله ۲مرجع امنیتی کشور و استانداری، ثبت احوال شناسنامه را صادر می‌کند و در واقع، ما فقط مجری هستیم. زهرا شیبانی‌مقدم، مدیرکل امور هویتی سازمان ثبت احوال کشور در گفت‌وگو با همشهری توضیحاتی داد:
بر اساس قانون تعیین تکلیف تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان غیرایرانی، این افراد پس از اعلام نبود مشکل امنیتی از طریق ۲مرجع امنیتی کشور و تعیین تکلیف تابعیت ایرانی از طریق استانداری‌ها، می‌توانند جهت صدور شناسنامه اقدام کنند.
روند تعیین تکلیف تابعیت ایرانی فرزندان حاصل از ازدواج زن ایرانی با مردان خارجی در قانون مصوب ۱۳۹۸ مجلس شورای اسلامی به صراحت قید شده است و این افراد باید با ارائه درخواست و مدارک مورد نظر به استانداری‌ها مراجعه و نسبت به تشکیل پرونده اقدام کنند.
سازمان ثبت احوال کشور طی فرایند اولیه پرونده، فقط وظیفه پاسخگویی به استعلام هویت ایرانی مادر را بر عهده دارد.در مرحله بعد سایر مراجع امنیتی مصوب در قانون حسب وظایف خود نسبت به بررسی مشکل امنیتی فرد اقدام می‌کنند و پس از طی مراحل قانونی و اعطای تابعیت ایرانی توسط مراجع قانونی، در مرحله نهایی پرونده به سازمان ثبت احوال کشور جهت صدور شناسنامه ارسال میشود.
صدور شناسنامه برای ۳۱ هزار و ۳۲ نفر
اما از سال ۱۳۹۸ که این قانون در مجلس تصویب و به دولت ابلاغ شده است، چه تعداد فرزند حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی، توانسته‌اند شناسنامه بگیرند؟ شیبانی، مدیرکل امور هویتی سازمان ثبت احوال کشور در این باره به همشهری گفت: از ابتدای تصویب این قانون تا بهمن امسال ۳۱ هزار و ۳۲ فرزند حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی شناسنامه دریافت کرده‌اند که ۴ هزار و ۹۳۴ مورد آن برای سال ۱۴۰۳ است.
