اگر در بازارهای مالی، به‌ویژه معاملات اهرمی (Leverage Trading) فعالیت داشته باشید، احتمالاً اصطلاح کال مارجین (Margin Call) را شنیده‌اید؛ عبارتی که برای بسیاری از معامله‌گران یک کابوس واقعی است! تصور کنید که در حال انجام یک معامله سودآور هستید، ناگهان یک اعلان از صرافی یا بروکر دریافت می‌کنید که باید حساب خود را شارژ کنید؛ در غیر این صورت دارایی‌هایتان به‌طور خودکار لیکوئید می‌شوند. اما کال مارجین چیست و چرا اتفاق می‌افتد؟ آیا می‌توان از آن جلوگیری کرد؟ یا یک سرنوشت اجتناب‌ناپذیر برای معامله‌گران مارجین است؟
در این مقاله، همه چیز را درباره کال مارجین، دلایل وقوع آن و راه‌های جلوگیری از آن بررسی می‌کنیم. اگر می‌خواهید بدون ترس از لیکوئیدشدن در معاملات اهرمی فعالیت کنید، این مقاله را از دست ندهید!
کال مارجین چیست؟
فرض کنید برای انجام یک معامله، مقداری پول از صرافی قرض گرفته‌اید تا با سرمایه بیشتری معامله کنید. در این روش، شما باید مقداری از سرمایه خود را به‌عنوان ضمانت (وثیقه) در حساب قرار دهید. اما اگر معامله شما دچار ضرر شود و مقدار سرمایه‌ای که در حساب دارید از حد مشخصی پایین‌تر بیاید، کال مارجین (Margin Call) اتفاق می‌افتد.
به زبان ساده، کال مارجین یعنی هشدار از طرف صرافی که می‌گوید: موجودی حسابتان کافی نیست! یا باید پول بیشتری واریز کنید یا بخشی از معاملاتتان بسته می‌شود.
در معاملات مارجین، همواره یک حداقل موجودی (مارجین نگهداری) تعیین می‌شود که باید در حساب شما بماند. اگر میزان ضرر شما باعث شود که سرمایه‌تان از این حداقل موجودی کمتر شود، صرافی یا بروکر از شما می‌خواهد که حسابتان را شارژ کنید یا خود صرافی بخشی از دارایی‌هایتان را می‌فروشد تا ضرر بیشتری متحمل نشود.
پس کال مارجین یک اخطار است که می‌گوید باید اقدامی انجام دهید؛ در غیر این صورت، معاملات شما بسته خواهند شد!
بیشتر بخوانید: راهنمای معاملات مارجین (مارجین تریدینگ) برای بیت کوین
کال مارجین چه زمانی اتفاق می‌افتد؟
کال مارجین می‌تواند در لحظه‌ای رخ دهد که موجودی حساب شما کمتر از حداقل میزان لازم برای حفظ معاملات مارجین شود. این اتفاق معمولاً به دلایل زیر رخ می‌دهد:
- نوسانات شدید بازار: اگر قیمت بیت کوین و سایر دارایی‌ها به‌طور ناگهانی تغییر کند، ممکن است ارزش سرمایه شما کاهش یابد، مخصوصاً اگر از اهرم بالا استفاده کرده باشید.
- کمبود سرمایه برای جبران ضررها: اگر مارجین آزاد کافی برای پوشش زیان‌های معاملاتی در حساب خود نداشته باشید، ممکن است دچار کال مارجین شوید.
- افزایش نیاز به مارجین: در برخی شرایط، مانند افزایش نوسانات بازار یا تغییر در قوانین صرافی، میزان مارجین موردنیاز افزایش می‌یابد و شما باید سرمایه بیشتری در حساب داشته باشید.
- برداشت وجه از حساب: اگر موقعیت‌های باز داشته باشید و مقداری از سرمایه خود را از حساب خارج کنید، موجودی شما کاهش می‌یابد و احتمال فعال‌شدن کال مارجین بیشتر می‌شود.
معامله‌گران باید همیشه سطح مارجین حساب خود را بررسی کنند و از ابزارهای نظارت بر مارجین در پلتفرم‌های معاملاتی بهره ببرند.
بیشتر بخوانید: لوریج تریدینگ چیست؟ بررسی مفهوم اهرم در ترید ارز دیجیتال
انواع مختلف کال مارجین چیست؟
در معاملات با استفاده از مارجین، دو نوع اصلی کال مارجین وجود دارد:
- کال مارجین نگهداری (Maintenance Margin Call): این نوع کال مارجین زمانی رخ می‌دهد که موجودی حساب شما به زیر سطح مارجین نگهداری تعیین‌شده توسط صرافی کاهش یابد. در این حالت، صرافی از شما می‌خواهد تا وجه بیشتر به حسابتان واریز کنید یا بخشی از موقعیت‌های باز خود را ببندید تا موجودی حساب به سطح موردنیاز بازگردد.
- کال مارجین فدرال (Federal Margin Call): این نوع کال مارجین زمانی اتفاق می‌افتد که موجودی حساب شما به زیر حداقل مارجین اولیه تعیین‌شده توسط مقررات فدرال (معمولاً ۵۰٪ ارزش کل موقعیت) کاهش یابد. در این شرایط، شما ملزم به واریز وجه بیشتر به حساب خود هستید تا به حداقل مارجین اولیه برسید.
تفاوت اصلی بین این دو نوع کال مارجین در سطح مارجین موردنیاز و مقررات حاکم بر آن‌ها است. کال مارجین نگهداری معمولاً توسط صرافی تعیین می‌شود و ممکن است بین صرافی‌ها متفاوت باشد؛ درحالی‌که کال مارجین فدرال بر اساس مقررات دولتی است و برای همه نیز یکسان است.
کال مارجین چگونه کار می‌کند؟
یکی از مهم‌ترین نکاتی که باید درباره کال مارجین بدانید این است که در صورت وقوع آن، صرافی یا کارگزار می‌تواند موقعیت‌های باز شما را بدون نیاز به رضایتتان بفروشد.
هنگامی که برای معاملات مارجین اقدام می‌کنید، با این شرط موافقت می‌کنید که وام‌دهنده اختیار دارد هر زمان که لازم بداند، از شما بخواهد میزان دارایی یا موجودی حساب را افزایش دهید. اگر نتوانید این درخواست را اجرا کنید، دارایی‌های شما برای جبران کسری مارجین به‌صورت خودکار فروخته می‌شود.
چه اتفاقی در زمان کال مارجین رخ می‌دهد؟
زمانی که حساب شما به سطح کال مارجین برسد، معمولاً مراحل زیر اتفاق می‌افتد:
- هشدار از طرف صرافی: بیشتر صرافی‌های ارز دیجیتال در صورت کاهش مارجین نگهداری، از طریق ایمیل یا اعلان در پلتفرم به شما هشدار می‌دهند. این هشدار به شما فرصت می‌دهد تا با واریز وجه بیشتر یا بستن برخی از موقعیت‌ها، از لیکویید شدن جلوگیری کنید. اما توجه داشته باشید که صرافی‌ها الزامی برای ارسال این هشدار ندارند.
- بستن خودکار موقعیت‌ها (لیکویید اجباری): اگر اقدام لازم را برای افزایش مارجین انجام ندهید، صرافی ممکن است بدون اطلاع قبلی، برخی یا تمام معاملات شما را ببندد. این کار برای جلوگیری از ضرر بیشتر و تضمین حفظ سرمایه صرافی انجام می‌شود.
- اولویت در بستن موقعیت‌ها: صرافی‌ها معمولاً از قانون اولین ورود، اولین خروج (FIFO) پیروی می‌کنند؛ یعنی قدیمی‌ترین معاملات شما، حتی اگر سودآور باشند، ممکن است زودتر بسته شوند تا کمبود مارجین جبران شود.
- کاهش موجودی حساب: در صورتی که پس از لیکوییدشدن، میزان ضرر از مقدار سرمایه شما بیشتر باشد، ممکن است موجودی حساب شما منفی شود. برخی از صرافی‌ها برای جبران این خسارت، مبلغی را از شما مطالبه می‌کنند یا محدودیت‌هایی برای فعالیت شما اعمال می‌کنند.
چرا کال مارجین خطرناک است؟
- دارایی‌های شما با قیمت لحظه‌ای در بازار فروخته می‌شود که لزوماً به‌معنای قیمت مناسب نیست.
- اگر بازار در وضعیت بحرانی و پر نوسان باشد یا حجم معاملات دارایی‌های شما کم باشد، این شرایط می‌تواند زیان شما را افزایش دهد.
برای جلوگیری از ریسک‌های ناشی از کال مارجین، همواره باید میزان مارجین خود را به‌طور منظم بررسی کنید و از نوسانات بازار آگاه باشید.
کال مارجین در ارزهای دیجیتال چیست؟
کال مارجین (Margin Call) در ارزهای دیجیتال مشابه بازارهای سنتی مانند سهام و فارکس است، اما به دلیل نوسانات شدید این بازار، وقوع آن بسیار رایج‌تر است. در معاملات مارجین ارزهای دیجیتال، معامله‌گران برای افزایش قدرت خرید خود از صرافی وام می‌گیرند و دارایی خود را به‌عنوان وثیقه قرار می‌دهند. اگر ارزش وثیقه کاهش یابد و کمتر از سطح تعیین‌شده توسط صرافی شود، یک اخطاریه کال مارجین دریافت می‌کنند. درصورتی‌که معامله‌گر نتواند موجودی خود را افزایش دهد، صرافی دارایی او را لیکوئید (فروش اجباری) می‌کند.
کال مارجین در ارزهای دیجیتال چگونه رخ می‌دهد؟
- اهرم و وثیقه: فرض کنید یک معامله‌گر ۱,۰۰۰ دلار در حساب خود دارد و با اهرم ۱۰ برابر (10x) معامله می‌کند؛ یعنی می‌تواند تا ۱۰,۰۰۰ دلار پوزیشن باز کند.
- افت قیمت و کاهش وثیقه: اگر قیمت دارایی مورد معامله کاهش یابد، ارزش وثیقه نیز کاهش پیدا می‌کند. به‌عنوان مثال، اگر قیمت ۱۰٪ کاهش یابد، ارزش حساب او نیز ۱,۰۰۰ دلار کمتر می‌شود.
- رسیدن به سطح مارجین کال: صرافی‌ها یک حداقل سطح مارجین (Margin Maintenance Level) دارند، که معمولاً بین ۲۰٪ تا ۳۰٪ از مقدار وام گرفته‌شده است. اگر ارزش حساب از این سطح پایین‌تر برود، کاربر با کال مارجین مواجه می‌شود.
- لیکوئیدشدن: اگر کاربر نتواند وجه بیشتری واریز کند، صرافی به‌طور خودکار دارایی‌های او را می‌فروشد تا بدهی وام خود را تسویه کند. این باعث از دست رفتن بخشی از سرمایه یا حتی کل سرمایه معامله‌گر می‌شود.
کال مارجین؛ نحوه محاسبه و مثال عملی
فرض کنید شما ۱۰,۰۰۰ دلار خودتان را در حساب مارجین گذاشته‌اید و ۱۰,۰۰۰ دلار دیگر را از بروکر وام گرفته‌اید. پس شما در مجموع ۲۰,۰۰۰ دلار دارید. تصمیم گرفته‌اید که این ۲۰,۰۰۰ دلار را روی ۲۰۰ سهم از شرکت XYZ سرمایه‌گذاری کنید که هر سهم ۱۰۰ دلار است. حالا، حداقل مقدار پولی که باید در حسابتان باشد تا مشکلی پیش نیاید (مارجین نگهداری) ۳۰ درصد است.
حداقل ارزش حساب برای جلوگیری از کال مارجین = وام مارجین ÷ (مارجین نگهداری – ۱)
در این مثال، اگر ارزش حساب شما کمتر از ۱۴,۲۸۵.۷۱ دلار شود، با کال مارجین مواجه می‌شوید. یعنی اگر قیمت هر سهم XYZ به ۷۱.۴۲ دلار یا کمتر برسد، بروکر از شما می‌خواهد که پول بیشتری واریز کنید یا سهام را بفروشید.
حالا فرض کنید که شرکت XYZ خبر بدی می‌دهد و قیمت سهام به ۶۰ دلار می‌رسد. پس حساب شما حالا ۱۲,۰۰۰ دلار ارزش دارد (۲۰۰ سهم × ۶۰ دلار). شما ۱,۶۰۰ دلار کمتر از حد نیاز دارید. راه‌حل‌های پیش‌روی شما به ترتیب زیر هستند:
| گزینه‌های رفع کال مارجین | توضیحات |
|---|---|
| واریز۱,۶۰۰ دلار پول نقد | این باعث می‌شود که دوباره به حد نیاز برسید. شما ۸,۴۰۰ دلار وام و ۱۲,۰۰۰ دلار مارجین نگهداری خواهید داشت. |
| سپرده‌گذاری اوراق بهادار | اگر ۳۰ درصد سهام دیگری بگذارید، حدود ۲,۲۸۵.۷۱ دلار سهام نیاز است تا کمبود را جبران کنید. |
| فروش سهام | اگر ۵,۳۳۳.۳۳ دلار از سهام XYZ را بفروشید، وام مارجین را پرداخت می‌کنید و ارزش حساب را به حدنیاز می‌رسانید. |
| نکته مهم | این‌ها حداقل‌ها هستند و ممکن است با کاهش بیشتر ارزش سهام، نیاز به اقدامات بیشتر باشد. |
| اقدام بروکر یا صرافی | بروکر ممکن است بدون هشدار، سهام را بفروشد تا وام خود را پس بگیرد، به خصوص در بازار پر نوسان. |
راه‌های جلوگیری از کال مارجین چیست؟
برای جلوگیری از این کال مارجین، لازم است بدانید که چه عواملی باعث وقوع آن می‌شوند و چه اقداماتی می‌توان برای کاهش ریسک فروش اجباری توسط صرافی یا بروکر انجام داد.
برای کاهش احتمال دریافت اخطاریه کال مارجین، می‌توان از راهکارهای زیر استفاده کرد:
- آمادگی برای نوسانات بازار: نگه‌داشتن یک حاشیه امن مالی در حساب مارجین، می‌تواند از سرمایه‌گذار در برابر کاهش ناگهانی ارزش وثیقه محافظت کند. بهتر است همیشه مقداری سرمایه نقدی یا دارایی‌های قابل نقدشدن در اختیار داشته باشید تا در صورت کاهش ارزش حساب، بتوانید سریعاً مارجین موردنیاز را تأمین کنید و از لیکویید اجباری جلوگیری کنید.
- تعیین حد ضرر (Stop-Loss): استفاده از حد ضرر یکی از راهکارهای کلیدی مدیریت ریسک است. معامله‌گران می‌توانند پیش از آنکه موجودی حسابشان به سطح خطرناک برسد، با تعیین یک سطح خروج از معامله، موقعیت‌های خود را به‌صورت کنترل‌شده ببندند. این روش به شما اجازه می‌دهد تا به‌جای فروش اجباری توسط صرافی یا بروکر، خودتان کنترل فروش را به‌دست بگیرید.
- بررسی مستمر حساب و استفاده از هشدارها: نظارت مداوم بر وضعیت حساب مارجین و استفاده از اعلان‌های خودکار (Margin Alerts) می‌تواند از بروز مشکلات ناگهانی جلوگیری کند. بسیاری از پلتفرم‌های معاملاتی امکان تنظیم هشدارهایی را دارند که در صورت کاهش ارزش موقعیت‌های باز، به شما اطلاع داده شود. این کار به شما فرصت می‌دهد تا پیش از رسیدن به نقطه کال مارجین، اقدامات لازم را انجام دهید.
بیشتر بخوانید: آشنایی با ۵ استراتژی مدیریت ریسک در ارزهای دیجیتال
کال مارجین می‌تواند منجر به ازدست‌دادن بخشی از سرمایه یا حتی لیکوئیدشدن کل دارایی شود. برای جلوگیری از این وضعیت، باید حاشیه امن مالی داشته باشید، از ابزارهای مدیریت ریسک مانند حد ضرر استفاده کنید و همواره وضعیت حساب خود را زیرنظر داشته باشید. با این اقدامات، می‌توانید از ریسک‌های غیرضروری جلوگیری کرده و کنترل بیشتری بر معاملات خود داشته باشید.
سوالات متداول
هشداری از سوی صرافی که نشان می‌دهد موجودی حساب شما برای حفظ معاملات مارجین کافی نیست و باید حساب را شارژ کنید.
زمانی که موجودی حساب شما به زیر حداقل میزان لازم برای حفظ معاملات مارجین (معمولاً بین ۲۰٪ تا ۳۰٪) کاهش یابد.
با نگه‌داشتن حاشیه امن مالی در حساب، استفاده از حد ضرر (Stop-Loss) و نظارت مستمر بر وضعیت حساب.
خیر، صرافی‌ها الزامی برای ارسال هشدار قبل از لیکویید کردن حساب ندارند.
جمع‌بندی
کال مارجین یکی از مهم‌ترین مفاهیمی است که هر معامله‌گر در بازارهای مالی، به‌ویژه معاملات مارجین و اهرمی، باید به آن توجه کند. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که ارزش حساب مارجین شما به کمتر از حداقل میزان موردنیاز برای حفظ موقعیت‌های باز کاهش یابد. در چنین شرایطی، صرافی یا بروکر از شما می‌خواهد که سرمایه بیشتری به حساب واریز کنید یا بخشی از موقعیت‌های خود را ببندید تا سطح مارجین بازیابی شود.
برای جلوگیری از وقوع کال مارجین، مدیریت ریسک و نظارت مداوم بر حساب ضروری است. استفاده ازحد ضرر (Stop-Loss) و دوری از اهرم‌های بالا ازجمله راهکارهای مؤثر برای کاهش ریسک کال مارجین هستند.
