آیا پشت موافقان قانون حجاب و عفاف تفکر حجتیه خوابیده است؟

از ابتدای پاییز سال جاری تا این روزها که روزهای پایانی سال 1403 را پشت سر میگذاریم، ماجرای قانون پرحاشیه حجاب و عفاف،  ادامه دارد. از تصویب پر سرو صدای این قانون در مجلس تا تلاش های رییس جمهور برای عدم اجرای آن و ابلاغی که به رییس مجلس شد تا این قانون را برای اجرا نفرستد.  در پی این اتفاقات بود که بعضا گروههای معدودی دست به تجمعات بدون مجوز زدند تا رییس مجلس را مجبور به ابلاغ این قانون کنند ( اینجا بخوانید)  

از سوی دیگر یکی از نمایندگان موافق اجرای طرح حجاب و عفاف بر اساس روایتی که محمد حسین رنجبران از جلسه مسوولین نظام با مقام معظم رهبری می کند در این جلسه فریاد بر می اورد و خواستار ورود رهبری به این داستان میشود ( اینجا بخوانید) که موضع رهبری در این ماجرا از نکات حایز اهمیت در این ارتباط است ( اینجا بخوانید). اما ماجرای این روزهای داستان مخالفین عدم اجرای قانون حجاب و عفاف به اینجا ختم نمی شود. 

نماینده کاشمر در مجلس شورای اسلامی در تذکری در جلسه علنی مجلس بیان می کند که گروهی به تجمع کنندگان پول می دهند و البته در تذکر دیگری می گوید که این افراد تفکرات حجتیه دارند و باید نگران جریان نفوذ بود ( اینجا بخوانید)

به بهانه اخرین حاشیه تجمعات غیر قانونی مخالفان حجاب و عفاف، خبر فوری نگاهی به تفکرات انجمن حجتیه انداخته است.

تاریخچه تشکیل انجمن حجتیه

سال 1332 شیخ محمود حلبی از طرفداران نهضت ملی در دوران حکومت مصدّق سازمان مذهبی با عنوان کامل «انجمن خیریه حجتیه مهدویه» تاسیس میکند که هدف اصلی آن مقابله با بهائیت و تبلیغ اسلام بود.

این انجمن پس از کودتای ۱۳۳۲ با هدف تعلیم کادرهایی برای دفاع علمی از اسلام و تشیع در برابر چالش الهیاتی بهائیت ایجاد شد.

اعتقادات اعضای انجمن حجتیه چه بود؟

انجمن حجّتیه خوانشی از عقاید شیعه امامیه با مکتب فقهی غیرسیاسی و جنبهٔ موعودگرایانهٔ قوی داشت.

این انجمن مخالف تشکیل حکومت اسلامی و دخالت عالمان دینی در سیاست بود و معتقد بودند ؛ قبل از قیام مهدی موعود شیعیان، هر قیامی اشتباه است و به شکست می‌انجامد.

حجتیه به دنبال بازتعریف درون مناسبات انقلاب/ روایت مرکز اسناد انقلاب اسلامی

در سایت رسمی مرکز اسناد انقلاب اسلامی در مورد انجمن حجتیه اینگونه آمده است؛ هدف اولیه این انجمن، مقابله با تبلیغات و نفوذ فرقه بهائیت در میان مسلمانان ایران بود. این انجمن فعالیت‌های خود را با تمرکز بر مباحث کلامی، آموزش‌های دینی و مناظره با بهائیان ادامه داد. پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ و سقوط دولت دکتر محمد مصدق، فضای سیاسی ایران تغییر کرد. بسیاری از گروه‌های مذهبی و سیاسی در این دوره یا سرکوب شدند یا فعالیت خود را محدود کردند. در چنین فضایی، شیخ محمود حلبی که خود از روحانیون فعال در جریان ملی شدن صنعت نفت بود، به این نتیجه رسید که باید به جای سیاست، بر مسائل عقیدتی تمرکز کند. او انجمن حجتیه را با شعار اصلاح فکری و اعتقادی جامعه و با هدف مبارزه با بهائیت بنیان گذاشت.

انجمن حجتیه دارای یک ساختار منظم و سلسله‌مراتبی بود و اعضای آن به صورت داوطلبانه در جلسات آموزشی شرکت می‌کردند. این انجمن در شهرهای مختلف ایران کلاس‌های آموزشی برای تربیت مبلغین و مناظره‌کنندگان با بهائیان برگزار می‌کرد. روش کار آنها بر استدلال و مناظره علمی استوار بود و اعضای انجمن از هرگونه ورود به مسائل سیاسی منع می‌شدند.

یکی از ویژگی‌های مهم انجمن حجتیه، عدم ورود به فعالیت‌های سیاسی بود. این انجمن، حکومت پهلوی را به طور مستقیم به چالش نمی‌کشید و تنها در حوزه‌های عقیدتی فعالیت می‌کرد. به همین دلیل، در دهه ۱۳۴۰ و ۱۳۵۰، برخلاف بسیاری از گروه‌های مذهبی و انقلابی که علیه رژیم شاه فعالیت می‌کردند، انجمن حجتیه به‌طور مستقیم وارد مبارزات انقلابی نشد اما با پیروزی انقلاب اسلامی مخالفتی با رهبری امام خمینی و شکل گیری یک حکومت دینی نکرد و به نوعی سعی در بازتعریف خود درون مناسبات انقلاب اسلامی کرد.

چرا امام خمینی با انجمن حجتیه مخالف بود؟

امام خمینی با اعتقاد انجمن حجتیه به جدایی دین از سیاست مخالف بود. ایشان معتقد بودند که مبارزه با حکومت فاسد شاه اولویت دارد و نه صرفاً مقابله با فرقه‌هایی مانند بهائیت.

امام خمینی نگران بودند که اعضای انجمن حجتیه ممکن است به پست‌های کلیدی دست یابند و باعث تفرقه و تشتت در میان انقلابیون شوند. ایشان به وزیران وقت کشور و آموزش و پرورش توصیه کردند که به این افراد پست‌های مهم ندهند، چرا که آن‌ها می‌توانند به عنوان عوامل نفوذی عمل کنند و به انقلاب آسیب بزنند.

اعضای جدا شده حجتیه که در جمهوری اسلامی پست گرفتند

بر اساس اطلاعات موجود ، مرحوم مصباح یزدی ، مرحوم سید علی‌اکبر پرورش، علی‌اکبر ولایتی، محمدعلی رجایی ، حسن روحانی ، محمد جواد ظریف از اعضای جدا شده از انجمن حجتیه بودند که دارای مسوولیت پس از پیروزی انقلاب اسلامی شدند.

برخی از اعضای انجمن حجتیه پس از انقلاب به جریان‌های اصولگرا، از جمله جریان پایداری، پیوستند.

داستان انحلال

پس از انقلاب اسلامی، با توجه به اختلافات دیدگاه‌ها با جمهوری اسلامی، این انجمن در سال ۱۳۶۲ توسط بنیانگذارش اعلام انحلال کرد.

شما در مورد دیدگاه های انجمن حجتیه و احتمال نفوذ آن چه فکر می کنید با ما در میان بگذارید.