وضعیت اکولوژیکی دریای خزر که سطح آب آن در ۲۰ سال گذشته تقریباً ۲ متر کاهش یافته، کشورهای حاشیه آن را نگران کرده است.
دریای خزر با داشتن خطوط ساحلی در ۵ کشور به عنوان بزرگترین «دریاچه بسته» جهان شناخته می‌شود.
این دریا با وسعت تقریبی ۳۷۰ هزار کیلومتر مربع بین قزاقستان، آذربایجان، روسیه، ترکمنستان و ایران واقع است.
دریای خزر ۶ میلیون سال پیش بخشی از اقیانوس باستانی «پاراتتیس» بوده و امروزه دریایی «اسرارآمیز» است که ویژگی‌های طبیعی آن به طور کامل بررسی نشده است.
اگرچه این دریا که نزدیک به ۱۳۰ رودخانه به آن می‌ریزند، یک دریای واحد است اما بین بخش شمالی و جنوبی آن تفاوت وجود دارد. به عنوان مثال در قسمت شمالی دریای خزر شوری آب کمتر است و عمق متوسط آن از ۵ متر بیشتر نمی‌شود در حالی که در قسمت جنوبی آن آب شورتر است و عمق آن تا ۱۰۲۵ متر می‌رسد.
دریای خزر که برای اکوسیستم جهانی حائز اهمیت است با ذخایر غنی نفتی خود نیز توجهات را به خود جلب می‌کند.
مجموع ذخایر نفتی این دریا ۴۸ میلیارد بشکه تخمین زده می‌شود و در سطح بین‌المللی به عنوان «دریای انرژی» شناخته می‌شود. لذا دریای خزر برای کشورهای واردکننده نفت آن و همچنین به دلیل نقش کلیدی که در اقتصاد کشورهای ساحلی ایفا می‌کند از اهمیت استراتژیک برخوردار است.
با کاهش ۱۸۵ سانتیمتری سطح آب دریای خزر در فاصله سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۲۳ میلادی، ۳۱ هزار کیلومتر مربع از مساحت آب از بین رفته است. پیش‌بینی می‌شود که تا سال ۲۱۰۰، سطح آب دریا ممکن است به ۱۸ متر کاهش یابد.
مساحت آب در سمت قزاقستان که طولانی ترین منطقه ساحلی دریای خزر را دارد، در ۱۵ سال گذشته ۷.۱ درصد کاهش یافته است.
به گزارش آناتولی، «وادیم نی»، بنیانگذار جنبش اکولوژیکی «نجات دریای خزر»، Save The Caspian Sea اظهار داشت: مشکل کنونی دریای خزر فقط برداشت آب نیست.
وی هشدار داد که دریای خزر با بحران اقلیمی، زیست محیطی و اقتصادی مواجه است.
او گفت: سطح آب دریای خزر در ۲۰ سال گذشته ۲ متر کاهش یافته است و ممکن است قسمت شمالی دریا به ویژه سمت کم عمق در قزاقستان را از دست بدهیم.
