حذف یارانه نقدی در سال‌های اخیر به یکی از بحث‌برانگیزترین موضوعات اقتصادی تبدیل شده است. هدف از این اقدام، هدفمندسازی یارانه‌ها و تخصیص منابع به نیازمندان واقعی است، اما در عمل باعث نارضایتی بسیاری از افراد شده که به دلایل مختلف از دریافت این کمک مالی محروم شده‌اند. افرادی که درآمد بالاتر یا شرایط اقتصادی بهتری دارند، معمولاً از لیست دریافت‌کنندگان حذف می‌شوند، اما این تغییرات باعث نگرانی برخی از خانوارهای کم‌درآمد شده که با حذف یارانه‌ها، فشار اقتصادی بیشتری را احساس می‌کنند. در حالی که دولت بر این باور است که این تصمیم برای عدالت اقتصادی و بهبود وضعیت منابع مالی کشور ضروری است، همچنان بسیاری از افراد خواهان بازنگری در شرایط و نحوه اجرای این سیاست هستند.
دولت چهاردهم اجرای مصوبه حذف یارانه نقدی افراد پردرآمد که در سال ۱۴۰۳ توسط مجلس شورای اسلامی تصویب شد را آغاز کرده است. این طرح با هدف اصلاح ساختار یارانه‌ها، کاهش فشار بودجه‌ای و هدایت منابع به اقشار نیازمند تدوین و اکنون وارد فاز اجرایی شده است.
یارانه نقدی کدام افراد حذف می‌شود؟
ردیف شاخص حذف یارانه توضیحات
۱ دارایی ملکی بالا مجموع ارزش املاک، مستغلات یا باغ‌ویلاهای خانوار بیش از ۳۵ میلیارد تومان باشد
۲ خودروهای گران‌قیمت داشتن یک یا چند خودروی سواری یا وانت دو کابین با مجموع ارزش بیش از ۳ میلیارد تومان
۳ درآمد ماهانه بالا عبور درآمد خانوار از سقف مشخص بر اساس اطلاعات سامانه‌های رسمی (مالیاتی، بانکی، بیمه‌ای)
۴ تراکنش مالی بالا خریدهای ماهانه یا گردش مالی بالا در حساب‌ها به‌عنوان نشانه توان مالی بالا
۵ اقامت خارج از کشور ثبت اقامت دائم خانوار یا یکی از اعضا در خارج از کشور
۶ سفرهای خارجی مکرر بیش از پنج سفر خارجی در طول یک سال
یارانه نقدی سایر دهک‌ها چه تغییری می‌کند؟
منابع حاصل از حذف یارانه سه دهک بالای درآمدی، صرف افزایش حمایت و اختصاص یارانه بیشتر به سه دهک پایین جامعه خواهد شد. این اقدام در راستای تقویت عدالت اجتماعی و تمرکز بر حمایت هدفمند از اقشار آسیب‌پذیر صورت می‌گیرد.
دولت اعلام کرده است که داده‌های مورد استفاده برای حذف یارانه‌ها از منابع مختلفی چون سازمان امور مالیاتی، وزارت راه و شهرسازی، بانک‌ها و سایر نهادهای ذی‌ربط استخراج می‌شود تا عدالت اجرایی حفظ شود.
همچنین، امکان ثبت اعتراض برای افراد حذف‌شده از طریق سامانه‌های رسمی فراهم است. البته در صورتی که اعتراض افراد پذیرفته نشود، ممکن است از سایر حمایت‌های دولتی مانند تسهیلات یارانه‌ای یا معافیت‌های مالیاتی نیز محروم شوند.
حذف یارانه نقدی این دهک ها قطعی شد
بر اساس بند پ تبصره ۱۳ قانون بودجه سال ۱۴۰۴دولت مکلف شده که امسال یارانه نقدی خانوارهای سه دهک آخر (8، 9 و 10) را حذف کند.
طبق مصوبه مجلس شورای اسلامی، دولت مکلف است در سال ۱۴۰۴ یارانه نقدی خانوارهای پردرآمد شامل دهک‌های هشتم، نهم و دهم را حذف کند اما با گذشت نیمی از فروردین ماه هنوز خبری در خصوص زمان اجرای این قانون منتشر نشده است.
جزئیات حذف یارانه نقدی در سال ۱۴۰۴
در بخشی از بند پ تبصره ۱۳ قانون بودجه سال ۱۴۰۴ آمده است: «دولت مکلف است در سال ۱۴۰۴ یارانه نقدی خانواده‌های پردرآمد (دهک‌های هشتم، نهم و دهم) را حذف نماید.»
همچنین در ادامه این بند، تأکید شده است که آیین‌نامه اجرایی این قانون باید توسط سازمان برنامه و بودجه کشور و با همکاری دستگاه‌های اجرایی مربوطه حداکثر ظرف یک ماه از لازم‌الاجرا شدن قانون تدوین و به تصویب هیأت وزیران برسد.
در بخش دیگری از این مصوبه ذکر شده است که خانوارهای مشمول یارانه نقدی در صورت تمایل می‌توانند شیوه پرداخت را از نقدی به کالابرگ الکترونیکی تغییر دهند. در این خصوص، سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها مکلف شده است زیرساخت‌های لازم را برای اجرای این طرح فراهم کند و دستورالعمل اجرایی آن را با تأیید سازمان برنامه و بودجه کشور ابلاغ کند. گزارش عملکرد این بخش نیز باید به صورت فصلی به مجلس ارائه شود.
این در حالی است که در حال حاضر هم یارانه نقدی و هم یارانه کالابرگ به صورت همزمان در حال پرداخت به مشمولان است و باید دید دولت در ماه‌های پیش رو چه تصمیمی در این زمینه خواهد گرفت.
اما در مورد حذف یارانه نقدی دهک‌های هشتم تا دهم این موضوع قطعی به نظر می‌رسد و سخنگوی دولت تأکید کرده که دولت به دنبال اجرای این قانون است اما زمان دقیق اجرای آن هنوز مشخص نیست، بنابراین در فروردین ۱۴۰۴ یارانه نقدی به مانند قبل برای دهک‌های اول تا سوم ۴۰۰ هزار تومان به ازای هر نفر و برای دهک‌های چهارم تا نهم مبلغ ۳۰۰ هزار تومان به ازای هر نفر خواهد بود.
حذف یارانه نقدی دهک‌های هشتم، نهم و دهم یک گام در راستای عدالت اجتماعی و بهینه‌سازی توزیع منابع مالی کشور است. با این حال، موفقیت این سیاست بستگی به اجرای صحیح و نظارت دقیق بر عملکرد آن دارد. لازم است دولت و سازمان‌های مربوطه، با شفاف‌سازی و اطلاع‌رسانی دقیق، از اجرای بدون چالش این طرح اطمینان حاصل کنند.
سؤالات متداول درباره حذف یارانه نقدی ۱۴۰۴
۱. چه کسانی مشمول حذف یارانه نقدی در سال ۱۴۰۴ هستند؟ تمامی خانوارهای دهک هشتم، نهم و دهم مشمول حذف یارانه نقدی خواهند بود.
۲. آیا امکان اعتراض به حذف یارانه وجود دارد؟ بله، دولت معمولاً سازوکارهایی برای اعتراض خانوارهایی که به اشتباه مشمول حذف یارانه شده‌اند، در نظر می‌گیرد و در این مورد نیز افراد امکان اعتراض به حذف یارانه را خواهند داشت.
۳. آیا دهک‌های اول تا سوم یارانه بیشتری دریافت خواهند کرد؟ طبق مصوبه مجلس، منابع حاصل از حذف یارانه دهک‌های پردرآمد، به خانوارهای کم‌درآمد اختصاص خواهد یافت.
۴. این قانون چه زمانی اجرا می‌شود؟ اجرای این قانون منوط به تصویب آیین‌نامه اجرایی توسط سازمان برنامه و بودجه و هیأت وزیران است که حداکثر یک ماه پس از لازم‌الاجرا شدن قانون تدوین خواهد شد.
زمان واریز یارانه نقدی
واریز یارانه نقدی دهک‌های چهارم تا نهم در تاریخ یکشنبه ۳۱ فروردین انجام خواهد شد.
طبق جدول زمان‌بندی واریز یارانه‌ها که توسط سازمان هدفمندی یارانه‌ها منتشر شده، یارانه نقدی فروردین‌ماه ۱۴۰۴ برای خانوارهای مشمول در دهک‌های چهارم تا نهم، روز یکشنبه ۳۱ فروردین به حساب سرپرستان خانوار واریز خواهد شد.
این یارانه از ساعت ۲۴ همان روز قابل برداشت خواهد بود.
یارانه فروردین ۱۴۰۴ با مبلغ ثابت ۳۰۰ هزار تومان به ازای هر نفر، به حساب خانوارها واریز شد.
تعداد اعضای خانوار مبلغ یارانه (تومان)
۱ نفره ۳۰۰,۰۰۰
۲ نفره ۶۰۰,۰۰۰
۳ نفره ۹۰۰,۰۰۰
۴ نفره ۱,۲۰۰,۰۰۰
۵ نفره ۱,۵۰۰,۰۰۰
واریز یارانه نقدی
سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها از واریز مرحله ۱۷۰ یارانه نقدی فروردین ماه ۱۴۰۴ برای دهک‌های چهارم تا نهم خبر داد.
بر اساس اعلام این سازمان، مبالغ واریزی از ساعت ۲۴ روز ۳۱ فروردین قابل برداشت است.
حذف یارانه نقدی سه دهک بالا
در حال حاضر ۹ دهک از ۱۰ دهک کشور یارانه نقدی دریافت می‌کنند.
دهک‌های اول، دوم و سوم که تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی و بهزیستی هستند بیست و پنجم هر ماه به ازای هر نفر ۴۰۰ هزار تومان به حساب سرپرست خانوار واریز می‌شود.
این مبلغ برای هر نفر در دهک‌های چهارم تا نهم مبلغ ۳۰۰ هزار تومان بوده که سی‌ام هر ماه از سوی دولت پرداخت می‌شود.
دولت برای کاهش هزینه‌های مالی خود تلاش دارد تا تعداد دهک‌های شامل یارانه را کاهش دهد. برخی از اقتصاددانان نیز معتقدند پرداخت یارانه نقدی به افراد تورم زا بوده و پایه پولی کشور را افزایش می‌دهد؛ از این رو پیشنهاد می‌کنند یارانه نقدی به اضافه کالابرگ الکترونیکی برای خرید کالاهای اساسی (۱۱ قلم) فقط به ۳ دهک تحت پوشش نهادهای حمایتی واریز و شارژ شود.
پیشنهاد آنها برای سایر دهک‌ها تخصیص یارانه غیرنقدی (کالابرگ الکترونیکی) است. در این راستا وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی هم با اعلام این که شارژ کالابرگ الکترونیکی برای دهک‌های اول تا سوم ادامه دارد درباره تأمین مالی آن عنوان کرده بود، بخشی از آن از طریق حذف یارانه دهک‌های بالایی تأمین خواهد شد.
وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی عنوان می‌کند، طبق قانون بودجه ۱۴۰۴، آئین‌نامه‌ای تدوین شده که ۳ دهک بالای درآمدی از دریافت یارانه حذف خواهند شد.
وی ادامه داده است، بر اساس این قانون باید ۲۴ میلیون نفر حذف می‌شدند که با توجه به این که تعدادی از این افراد یارانه دریافت نمی‌کردند مقرر شد ۱۷ میلیون نفر حذف شوند.
احمد میدری تاکید دارد، اطلاعات ۳ دهک بالای درآمدی بر اساس مرکز آمار بوده که چنانچه به این امر اعتراض داشته باشند اظهارنامه ارائه و بررسی می‌شود که در صورت نادرست بودن اظهارنامه از برخی امکانات دولتی محروم خواهند شد.
بنا بر این گزارش، مالکان خانه با ۳۰۰ میلیون ریال درآمد جز ۳ دهک بالا خواهند بود.
