نحوه فروش سهام عدالت
از آغاز فعالیت سهام عدالت تا سال ۱۳۹۹ فرآیند مدیریت این سهام بر عهده دولت بود. به طوری که صاحبان سهام نقشی در مدیریت سبد خود نداشته و به صورت سالانه سود خود را دریافت می‌کردند. اما با توجه به تصمیماتی که از سوی دولت و سازمان بورس اوراق بهادار گرفته شد، صاحبان سهام عدالت می‌توانند بر دارایی‌های خود مدیریت داشته و برای فروش این سهام تصمیم‌گیری کنند.
لازمه آزادسازی سهام عدالت داشتن مجوز مدیریت مستقیم توسط صاحب سهام است. بنابراین با اعلام دولت تمامی دارندگان سهام عدالت توانایی مدیریت سهام عدالت خود به دو روش مستقیم و غیرمستقیم را دارند. از این رو طی تصمیم‌گیری جدید، افراد می‌توانستند دارایی خود را به دو روش نامبرده به فروش برسانند. هم‌زمان با آزادسازی سهام عدالت در خردادماه سال ۱۳۹۹ امکان فروش ۳۰ درصد از سهام عدالت فراهم شد.
آزادسازی (فروش) سهام عدالت به صورت مستقیم
در این روش، فروش سهام عدالت به صورت مستقیم انجام میشود. با انتخاب روش مستقیم افراد می‌توانند به دو طریق سبد خود را مدیریت کنند و نسبت به فروش آن اقدام کنند:
نگهداری سهام عدالت و انجام معامله بر روی آن در بازار بورس
در این روش سهامداران مانند معامله در بورس عمل می‌کنند. به این صورت که افراد با داشتن کد بورسی و از طریق کارگزاری‌های فعال در بازار سرمایه می‌توانند سهام عدالت را آزاد کرده و به طور مستقیم بر آن مدیریت داشته باشند. لازم به ذکر است برای داشتن کد بورسی افراد در ابتدا باید در سامانه سجام ثبت نام کنند و سپس با دریافت کد بورسی نسبت به آزادسازی سهام عدالت خود اقدام کنند.
آزادسازی سهام عدالت از طریق کارگزاری‌ها و بانک‌ها:
در این روش صاحبان سهام می‌توانند سهام عدالت خود را از طریق کارگزاری‌ها و بانک‌ها به فروش برسانند. لازم به ذکر است با انتخاب هر یک از روش‌ها دیگر امکان تغییر روش وجود ندارد.
در روش فروش از طریق کارگزاری‌ها، ابتدا باید وارد سامانه‌های معاملاتی کارگزاری‌ها شد و با تکمیل مراحل ثبت نام و موارد خواسته‌شده، وکالت فروش سهام عدالت خود را به کارگزاری واگذار کرد. با این وکالتنامه، کارگزاری مدیریت سهام عدالت را برعهده می‌گیرد و با فروش مقدار سهام مشخص‌شده، وجه آن را با کسر کارمزد به حساب سهامدار واریز می‌کند.
در روش فروش از طریق بانک، می‌بایست صاحب سهام به‌عنوان دارنده سهام به صورت حضوری به بانک مراجعه کند. در این فرآیند، فرم‌های خواسته‌شده تکمیل و اطلاعات حساب بانکی که سود سهام عدالت به آن واریز میشود، در اختیار بانک قرار داده میشود. با انجام این فرآیند، وکالت آزاد سازی سهام عدالت به بانک مورد نظر داده شده و وجه حاصل از فروش سهام بعد از کسر کارمز به حساب سهامدار واریز میشود.
روش پیگیری وضعیت سفارش فروش سهام عدالت در روش مستقیم
با انتخاب کارگزاری و ثبت سفارش آزادسازی سهام عدالت در آن، سفارش در صف فروش قرار می‌گیرد و نیاز به صبر است. بعد از فروش این سهام، نتیجه از طریق پیامک برای صاحب سهم ارسال میشود و پس از گذشت چند روز مبلغ حاصل از فروش به حساب سهامدار واریز میشود. لازم به ذکر است نام صاحب حساب در بانک و سامانه سهام عدالت می‌بایست با نام صاحب سهام عدالت یکسان باشد.
آزادسازی (فروش) سهام عدالت به طور غیرمستقیم
همانطور که گفته شد یکی دیگر از روش‌های مدیریت سهام عدالت، فروش سهام عدالت به صورت غیر مستقیم است. منظور از روش فوق این است کسانی که قادر به مدیریت مستقیم دارایی خود نیستند، این مسئولیت را به شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی محول کنند. در این صورت سهام عدالت در اختیار شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی قرار می‌گیرد و افراد هیچ مدیریتی بر آن نخواهند داشت و تنها می‌توانند در بازه‌های زمانی مشخص سود خود را دریافت کنند. همچنین در صورت اتخاذ تصمیمات جدید، به سهامداران اطلاع رسانی میشود.
در حال حاضر سرمایه‌گذاری‌های استانی در بازار بورس فعالیت ندارند؛ اما با ورود این شرکت‌های سرمایه‌گذاری در بورس، افراد همچنان به روش غیرمستقیم سهامدار این شرکت هستند. همچنین پیش‌بینی میشود سود حاصل از این سهامداری همانند صندوق‌های سرمایه‌گذاری ETF برای افراد قابل برداشت خواهد بود.
برای فروش سهام عدالت به کجا مراجعه کنیم؟
جهت آزاد سازی سهام عدالت در ابتدا باید به سایت مراجعه کرده و روش مستقیم را انتخاب کرد. زیرا مدیریت سهام به صورت پیش فرض روش غیرمستقیم است و با انتخاب روش مستقیم به حالت جدید تغییر می‌کند. با انتخاب روش مستقیم، سهام عدالت، یکی از کارگزاری‌های بورس را انتخاب می‌کند، بنابراین می‌توان از طریق آن درخواست آزادسازی سهام عدالت خود را ثبت کرد. لازم به ذکر است درصورت داشتن کد بورسی و ثبت‌نام در کارگزاری، می‌توان از سهام عدالت همان کارگزاری اقدام کرد.
البته لازم به ذکر است که این سایت اکنون فعال نیست و امکان انتخاب روش مستقیم وجود ندارد.
همچنین گاهی افراد بعد از ثبت درخواست فروش سهام، تصمیم می‌گیرند در زمان اعلام‌شده سفارش فروش سهام عدالت خود را لغو کنند، در این صورت می‌بایست به کارگزاری سهام عدالت مراجعه کنند. با انتخاب گزینه وضعیت درخواست صفحه‌ای باز میشود که با کلیک بر روی گزینه ضربدر، درخواست حذف خواهد شد.
نکات مهم برای آزاد سازی سهام عدالت
در زمان مدیریت سهام عدالت باید به نکاتی به شرح زیر توجه کرد:
۱-برای آزادسازی سهام عدالت از طریق بانک، نیازی به دریافت کد بورسی نیست.
۲-امکان اضافه کردن سهام عدالت به پرتفوی بورسی وجود ندارد.
۳-صاحبان سهام عدالت که در سال ۱۳۹۹ سهام خود را آزاد نکرده‌اند، در حال حاضر امکان آزاد کردن سهام عدالت خود را ندارند و می‌بایست منتظر قوانین جدید در این خصوص باشند.
ارزش سهام عدالت من با کد ملی
با فراهم شدن امکان آزادسازی سهام عدالت که از ۸ اردیبهشت ماه سال ۹۹ آغاز شد، دو روش مدیریت مستقیم و غیرمستقیم سهام عدالت در اختیار سهامداران قرار گرفت. بعد از این، برای استعلام سهام عدالت، فروش سهام عدالت و پیگیری سهام عدالت، امکانی فراهم شد تا سهامداران سهام عدالت بتوانند در صورت نیاز فوری هم بتوانند با کد ملی استعلام سهام عدالت را انجام بدهند، هم بتوانند سهام عدالت خود را حداکثر تا ۶۰ درصد به فروش برسانند و هم وضعیت سهام عدالت خود را با کد ملی پیگیری کنند. با فراهم شدن امکان آزادسازی سهام عدالت توسط سهامداران، سوالات متعددی برای سهامداران به وجود آمد.
مانند اینکه سهام چه شرکت‌هایی و با چه ارزشی به آن‌ها اختصاص پیدا کرده است؟ سهام عدالت من چقدر است؟ ارزش سهام عدالت من با کد ملی چگونه قابل مشاهده است؟ همین زمان بود که شرکت سرمایه‌گذاری مرکزی در پاسخ به این سوالات از سامانه استعلام و آزادسازی سهام عدالت رونمایی کرد.در سال‌های اخیر، بسیاری از کشورها مسیر حرکت اقتصادی خود را به گونه‌ای برنامه‌ریزی کرده‌اند که بتوانند هرچه بیشتر به سمت خصوصی‌سازی حرکت کنند.
خصوصی‌سازی به این معناست که حکومت، مالکیت شرکت‌ها، کارخانجات و اموال عمومی را به مردم می‌سپارد. سهام عدالت یکی از مصادیق خصوصی‌سازی در کشور ماست. در سال ۱۳۸۴ دولت وقت به منظور افزایش خصوصی‌سازی طرحی موسوم به واگذاری سهام عدالت را اجرایی کرد. با اجرایی‌شدن این طرح، سهام شرکت ها و کارخانجات دولتی به صورت یک سبد سهامی به اقشار ضعیف و کم‌درآمد جامعه واگذار گردید. امروز جمعیتی حدود ۴۹ میلیون نفر از مشمولین سهام عدالت هستند.
برای استعلام سهام عدالت با کارت ملی و مشاهده ارزش آن، دو راه وجود دارد.
اولین راه از طریق اپلیکیشن سهام عدالت وهمان‌طور که بالاتر اشاره شد، شرکت سرمایه گذاری مرکزی، سامانه‌ای را برای پاسخ به سوالات مختلف سهامداران طراحی کرد.
در این سامانه سهامداران می‌توانند برای استعلام سهام عدالت با کد ملی اقدام کنند.
مشمولان سهام عدالت می‌توانند در پاسخ به سوال چقدر سهام عدالت دارم، با ورود به این سامانه از طریق وب‌سایت یا استفاده از اپلیکیشن ارائه‌شده، برای استعلام سهام عدالت با کد ملی اقدام کنند.
