پس از امضای توافقنامه بلندمدت هند و ایران برای توسعه بندر چابهار در روز دوشنبه (دیروز)، ایالات متحده هشدار داد که همه نهادهایی که در معاملات تجاری با ایران شرکت می کنند با “خطر احتمالی تحریم ها” روبرو هستند.
ایرج الهی سفیر ایران در هند روز سه‌شنبه (امروز) در واکنش به موضع آمریکا گفت که “اهمیت هند” مانع از اعمال تحریم‌های هر کشوری علیه هند به دلیل همکاری با ایران می‌شود.
الهی در مصاحبه با رسانه هندی ” هندوستان تایمز” گفت که هرگونه تحریم ایالات متحده به منافع تجاری بسیاری از کشورهایی که به چابهار به عنوان یک مرکز ترانزیتی نگاه می کنند، آسیب می رساند.
توافق 10 ساله که روز دوشنبه بین هند و ایران امضا شد، توسعه بلندمدت پایانه شهید بهشتی در بندر چابهار را تسهیل می‌کند، جایی که قرار است عملیات آن توسط یک شرکت تابعه دولتی هند “گلوبال پورتس لیمیتد” (IGPL) اداره شود.
این شرکت قصد دارد 120 میلیون دلار برای تجهیز ترمینال چابهار سرمایه گذاری کند. هند همچنین اعتباری 250 میلیون دلاری را برای بهبود زیرساخت های اطراف بندر چابهار ارائه کرده است.
زمانی که دهلی نو، تهران و کابل در سال 2016 توافقنامه سه جانبه ای را برای توسعه بندر امضا کردند، ایالات متحده چابهار را از رژیم تحریم های خود علیه ایران مستثنی کرده بود. در آن زمان، تصمیم ایالات متحده تحت تاثیر پتانسیل بندر برای تسهیل تجارت و توسعه در افغانستان و نیز لابی طرف هندی بود.
وزارت امور خارجه ایالات متحده در آن زمان گفته بود که این استراتژی بر حمایت از توسعه اقتصادی افغانستان و “مشارکت نزدیک” با هند تاکید دارد.
حتی زمانی که ایالات متحده در دوره ترامپ از برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) یا توافق هسته‌ای ایران در سال 2018 خارج شد و تحریم‌های تازه‌ای را علیه ایران اعلام کرد که منجر به توقف کامل خرید نفت خام ایران توسط هند شد، واشنگتن توسعه بندر چابهار را از تحریم های در چارچوب سیاست “فشار حداکثری” علیه ایران، مستثنی نگه داشت.
اما با تغییر محیط ژئوپلتیک منطقه و جهان طی 2 سال اخیر( پس از جنگ بین روسیه و اوکراین و نیز جنگ غزه) به نظر می رسد دولت ایالات متحده آمریکا سیاست خود را نسبت به معافیت تحریمی بندر چابهار تغییر داده است.
“ودانت پاتل” معاون سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا پس از امضای قرارداد توسعه بندر چابهار بین ایران و هند در روز دوشنبه، در پاسخ به سوالی در یک نشست خبری عادی در وزارت امور خارجه آمریکا درباره این قرارداد گفت که تحریم‌های آمریکا علیه ایران “به قوت خود باقی است و ما به اجرای آنها ادامه خواهیم داد.”
پاتل افزود که ایالات متحده تاکید کرده است که “هر نهاد و هر کسی که به معامله تجاری با ایران فکر می کند… باید از خطر بالقوه تحریم ها آگاه باشد.”
وی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا معافیتی برای قرارداد جدید هند و ایران وجود دارد، گفت: خیر.
الهی سفیر ایران در پاسخ به سخنان پاتل گفت: به نظر من اهمیت هند مانع از اعمال تحریم های هر طرفی علیه هند در رابطه با همکاری هند و ایران در چابهار می شود.
چرخش موضع آمریا در تحریم بندر چابهار/ سفیر ایران در دهلی: اهمیت هند مانع تحریم آمریکا می شود
الهی افزود: “علاوه بر این، پروژه چابهار فقط به نفع ایران یا هند نیست. چابهار ترانزیت کالا از جنوب شرق آسیا به اروپا، روسیه و آسیای مرکزی را تسهیل می کند. اگر آمریکا تحریمی را علیه این پروژه اعمال کند، به این معنی است که آمریکا به تجارت بسیاری از کشورها، نه فقط هند یا ایران، آسیب می رساند.”
هنوز هیچ واکنش رسمی از طرف هندی به اظهارات معاون سخنگوی وزارت خارجه آمریکا ارائه نشده است.
هند و ایران، چابهار را به عنوان قطبی برای کریدور حمل و نقل بین المللی شمال-جنوب (INSTC) می بینند که به شرکت های کشتیرانی اجازه می دهد از مسیر جایگزینی استفاده کنند که منطقه حساس و شلوغ ایران در خلیج فارس و تنگه هرمز را دور می زند. این بندر همچنین کلید برنامه های بلندپروازانه هند برای ایجاد ارتباط و روابط تجاری بیشتر با ایران، افغانستان و کشورهای محصور در خشکی آسیای مرکزی، روسیه و منطقه اوراسیا و حتی اروپاست.
“سارباناندا سونووال” وزیر بنادر و کشتیرانی هند که روز دوشنبه قرارداد توسعه بندر چابهار را در تهران امضا کرد، گفت که این پروژه در راستای تشویق کارآفرینان هندی به سرمایه گذاری در منطقه از دیدگاه بلندمدت است.
وی گفت: ادغام بندر چابهار با منطقه آزاد ویژه جذابیت آن را افزایش می‌دهد، در حالی که مشوق‌های هند از جمله امتیازات مربوط به هزینه کشتی‌ها و هزینه‌های بار، جریان تجارت از طریق چابهار را تقویت می‌کند و باعث رشد اقتصادی و همکاری می‌شود.
سونووال گفت که این بندر همچنین فرصتی را برای نهادهای تجاری هند فراهم می کند تا جای پای خود را در منطقه آسیای مرکزی گسترش دهند.
