ترمیم زخم‌های جراحی بینی با سلول‌های بنیادی

این روش نوآورانه، تلفیقی از تکنیک‌های جراحی پلاستیک و استفادهٔ هدفمند از سلول‌های بنیادی برای ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده است. بر اساس گزارش اولیه این گروه، که به‌تازگی منتشر شده و مراحل آزمایشی آن همچنان ادامه دارد، به‌کارگیری سلول‌های بنیادی می‌تواند پاسخ سیستم ایمنی و سرعت ترمیم را به‌طور قابل‌توجهی بهبود بخشد.

تأثیر سلول‌های بنیادی در بهبود زخم‌های جراحی بینی چقدر است؟

طی سال‌های اخیر، استفاده از سلول‌های بنیادی برای ترمیم زخم و کاهش دوره نقاهت در جراحی بینی (رینوپلاستی) به شکل روزافزون توجه محققان را به خود جلب کرده است. بر اساس نتایج اولیه از برخی کارآزمایی‌های بالینی، این روش می‌تواند واکنش‌های التهابی را کاهش داده و روند ترمیم بافتی را تسریع کند. جهت کسب اطلاعات بیشتر راجع به عمل بینی می توانید به لینک (  مراجعه نمایید

کاهش زمان نقاهت

در برخی آزمایش‌های اولیه، بیمارانی که تحت تزریق سلول‌های بنیادی مشتق از بافت چربی یا مغز استخوان قرار گرفته‌اند، تا ۳۰٪ سریع‌تر از روش‌های معمول به بهبود نسبی رسیده‌اند. این آمار هنوز نهایی نیست و در کارآزمایی‌های کوچک با تعداد بیمار محدود به‌دست آمده است؛ با این‌حال، نتایج اولیه امیدوارکننده نشان می‌دهد که سلول‌های بنیادی می‌توانند روند بازسازی سلولی را در بافت بینی تسریع کنند.

کاهش التهاب و عوارض پس از عمل

پژوهشگران گزارش کرده‌اند که تزریق سلول‌های بنیادی می‌تواند شدت التهاب موضعی و تورم پس از رینوپلاستی را کم کند. همچنین، این سلول‌ها با تعدیل واکنش‌های ایمنی، احتمال بروز عفونت یا رد بافت را کاهش می‌دهند.

بهبود یکپارچگی و کیفیت بافت

سلول‌های بنیادی مزانشیمی توانایی تمایز به انواع سلول‌های استخوانی، غضروفی و عروقی را دارند. در صورت به‌کارگیری کنترل‌شده و علمی، می‌توانند بافت آسیب‌دیده را به‌نحوی ترمیم کنند که از نظر ظاهری هماهنگ‌تر باشد و نیاز به ترمیم‌های مجدد کمتر شود.

کاهش احتمال گوشت اضافه و زخم‌های برجسته (اسکار)

برخی بیماران پس از جراحی بینی با مشکلاتی نظیر اسکارهای برجسته روبه‌رو می‌شوند. داده‌های اولیه حاکی از آن است که تزریق سلول‌های بنیادی، رشد بافت زخم را محدود کرده و از برجستگی اسکارها می‌کاهد.

پیشرفت پزشکی در رینوپلاستی

کوتاه‌تر شدن زمان استراحت پس از عمل، کاهش نیاز به ترمیم‌های ثانویه، و کاهش مصرف داروهای ضدالتهاب از جمله فواید احتمالی این روش عنوان شده‌اند. همچنین، بیماران دارای ریسک حساسیت یا عفونت کمتر خواهند بود. هنوز آزمایش‌های بیشتری لازم است تا میزان ماندگاری نتایج و هزینه-اثربخشی این تکنیک بررسی شود. سلول‌های بنیادی نیازمند تجهیزات پیشرفتهٔ کشت و نگهداری هستند و هر مرکز درمانی توان ارائهٔ چنین خدماتی را نخواهد داشت. به علاوه، پژوهشگران تأکید دارند که این متد باید همراه با پیگیری‌های دقیق پزشکی انجام شود تا خطرات احتمالی از جمله رشد غیرمنتظرهٔ بافت‌ها یا واکنش‌های غیرعادی سیستم ایمنی، به حداقل برسد.

کدام مراکز در حال استفاده یا مطالعه این روش هستند؟

1. مرکز پزشکی بازساختی مایو کلینیک (Mayo Clinic) در آمریکا:
   

   واحد تحقیقات بازساختی این مرکز در حال انجام آزمایش‌های بالینی برای ارزیابی اثرات سلول‌های بنیادی مزانشیمی بر روی ترمیم غضروف و استخوان است. اگرچه این پژوهش‌ها عمدتاً در زمینه صدمات مفصلی و بازسازی صورت متمرکزند، اما زیرمجموعه‌ای از این آزمایش‌ها نیز به بررسی ترمیم بافت بینی پرداخته است.

2. مرکز مهندسی بافت و سلول بنیادی در کلینیک کلیولند (Cleveland Clinic):

   گروهی از جراحان پلاستیک در کلینیک کلیولند، برای بیمارانی که دچار مشکلات حاد در بازسازی سپتوم بینی هستند، سلول‌های بنیادی مزانشیمی را به‌صورت محدود در مراحل آزمایشی استفاده کرده‌اند. این مرکز تأکید دارد که روش هنوز در فاز کارآزمایی بوده و برای ورود به فاز گسترده درمانی به نتایج بالینی مطمئن‌تر نیاز دارد.

3. مراکز پژوهشی داخلی با تمرکز بر سلول‌های بنیادی (نمونهٔ ایران):

   • پژوهشگاه رویان: در ایران، پژوهشگاه رویان به‌عنوان یکی از مراکز پیشتاز در زمینه سلول‌های بنیادی شناخته می‌شود. هرچند مطالعات اصلی این مرکز بیشتر در زمینه درمان بیماری‌های صعب‌العلاج و ناباروری انجام می‌شود، اما برخی محققان رویان به استفاده‌های ترمیمی سلول‌های بنیادی علاقه نشان داده‌اند. در حال حاضر، شواهد مستقیمی مبنی بر اجرای طرح‌های گسترده برای جراحی بینی وجود ندارد؛ با این حال، پتانسیل‌های پژوهشی و تجهیزات تخصصی این مجموعه می‌تواند بستری برای تحقیقات آتی در زمینه جراحی پلاستیک فراهم کند.
   • چندین بیمارستان خصوصی و مراکز جراحی زیبایی در تهران و شیراز نیز در مرحله مطالعات اولیه و با اخذ مجوزهای پژوهشی از دانشگاه‌های علوم پزشکی مربوطه، بررسی محدود استفاده از سلول‌های بنیادی را در ترمیم زخم‌ها و اصلاح بافت بینی آغاز کرده‌اند. این پروژه‌ها معمولاً با همکاری متخصصان علوم پایه و جراحان گوش و حلق و بینی صورت می‌گیرد.

چالش‌ها و مسیر پیش‌رو:

• هزینه بالا: فرایند استخراج، کشت و تزریق سلول‌های بنیادی هنوز هزینه‌بر و نیازمند تجهیزات پیشرفته است. این مسئله موجب می‌شود نتایج فعلی، بیشتر در مراکز پژوهشی بزرگ به‌دست آید و در دسترس همگان نباشد.
• لزوم انجام کارآزمایی‌های گسترده‌تر: برای تأیید قطعی اثربخشی و ارزیابی عوارض احتمالی در درازمدت، نیاز به نمونه‌های آماری بیشتر و تحقیقات جامع‌تر است.
• کنترل تمایز سلولی: یکی از مسائل فنی مهم، اطمینان از تمایز صحیح سلول‌های بنیادی به بافت مورد نظر (غضروف، پوست، عروق خونی) است. هرگونه انحراف در این مرحله می‌تواند به رشد نامناسب بافت منجر شود.
• رگولاتوری و مجوزهای اخلاقی: بسیاری از کشورها روی فرایندهای مربوط به سلول‌های بنیادی حساسیت ویژه دارند و اخذ مجوزهای رسمی برای آزمایش‌های بالینی زمان‌بر است.

برنامه‌های آینده

این گروه تحقیقاتی قصد دارد در یک کارآزمایی بالینی گسترده‌تر، تأثیر سلول‌های بنیادی در بازسازی و هماهنگی فرم بینی را روی بیماران داوطلب ارزیابی کند. آن‌ها امیدوارند با به‌کارگیری روش‌های تصویربرداری سه‌بعدی پیشرفته، روند ترمیم را با دقت بیشتری تحت نظر بگیرند و بهترین دُز و روش تزریق سلول‌های بنیادی را برای هر بیمار مشخص کنند.

نتیجه‌گیری

به‌کارگیری سلول‌های بنیادی در جراحی‌های پلاستیک، به‌ویژه جراحی بینی، روزنه‌ای امیدوارکننده برای بهبود سریع‌تر و کارآمدتر زخم‌ها باز کرده است. اگرچه پژوهش‌های فعلی هنوز در مراحل آغازین قرار دارند، شواهد اولیه نشان می‌دهد ترکیب تکنیک‌های مدرن جراحی با فناوری سلول‌های بنیادی می‌تواند دوره نقاهت را کوتاه‌تر کند و در آینده، استانداردهای تازه‌ای را برای رینوپلاستی و سایر عمل‌های جراحی ترمیمی تعریف کند. بدون‌شک، نتایج قطعی مطالعات بالینی در مقیاس بزرگ‌تر، نقشی کلیدی در تأیید و توسعهٔ این روش نوین خواهد داشت.

منبع: مدیکال فور توریست (