سهام عدالت طرحی است که با هدف توزیع عادلانه ثروت میان مردم و کاهش شکاف طبقاتی در ایران به اجرا درآمده است. سهام عدالت به شهروندان این امکان را می‌دهد که از طریق تخصیص سهمی از شرکت‌های دولتی، در رشد اقتصادی کشور سهیم شوند. سهام عدالت با وجود برخی چالش‌ها، برای بسیاری از افراد به‌ویژه اقشار کم‌درآمد فرصتی برای بهره‌مندی از دارایی‌های ملی به شمار می‌آید. در حقیقت، سهام عدالت می‌تواند به عنوان یک ابزار مؤثر در توانمندسازی اقتصادی خانواده‌ها و ارتقاء عدالت اجتماعی در جامعه مورد استفاده قرار گیرد.
وزارت امور اقتصادی و دارایی با صدور اطلاعیه‌ای اعلام کرد: سرمایه‌گذاری برای نوزادان، تضمین‌کننده شرایط زندگی بهتر و یک پشتوانه مالی برای آینده آنهاست. دولت چهاردهم در راستای اجرای تکلیف قانونی تعیین شده در حمایت از خانواده و جوانی جمعیت تلاش کرده است تا با اعطای مقدار مشخصی سهام صندوق‌های قابل‌معامله در بورس به نوزادان، به‌نوعی از فرزندآوری حمایت کند وبا استفاده از ظرفیت بازار سرمایه پشتوانه مالی برای آینده کودکان بسازد.
طبق قانون جوانی جمعیت و حمایت از خانواده، دولت به هر کودکی که در سال ۱۴۰۲ متولد شده است، معادل بیست و سه میلیون ریال سهام صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل‌معامله در بورس اعطا می‌کند. منابع مالی لازم برای خرید سهام این گروه از نوزادان سالانه از طریق قوانین بودجه تأمین می‌گردد.
نکته قابل‌توجه اینکه، اسامی تمامی متولدین سال ۱۴۰۲ در سامانه ملی خدمات دولت هوشمند وجود دارد و با ورود کد ملی متولد ۱۴۰۲ اطلاعات فرد مشاهده و مراحل ثبت‌نام انجام می‌شود.
سهام تا سن ۲۴ سالگی فرزند به همراه سود بلوکه خواهد شد. از ۲۴ سالگی به بعد مبلغ سهام توسط فرزند قابل‌برداشت است. درصورتی‌که فرد قبل از ۲۴ سالگی ازدواج کند می‌تواند زودتر از وقت مقرر از سهام خود استفاده کند.
بر این اساس با توجه به آغاز ثبت‌نام متولدین سال ۱۴۰۲ برای خرید سهام صندوق‌های قابل‌معامله در بورس، مطابق ماده (۱۱) قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، والدین این کودکان با مراجعه به پنجره ملی خدمات دولت هوشمند به نشانیmy.gov.ir و واردکردن کد ملی کودک در «پنجره تشویق جوانی جمعیت» ، مراحل ثبت‌نام را انجام بدهند.
رعایت نکات مهم در موقع ثبت‌نام:
۱- والدین محترم از صحیح بودن کد پستی در هنگام ثبت‌نام، اطمینان حاصل نمایند.
۲- والدین محترمی که از امتیاز افتتاح حداکثر دو حساب سپرده بانکی برای هر فرد زیر ۱۸ سال، برای فرزند متولد سال ۱۴۰۲ خود استفاده نموده‌اند، ابتدا مبادرت به بستن یکی از حساب‌ها و سپس اقدام به ثبت‌نام نمایند.
سهام عدالت متوفیان
محمد باغستانی مدیرعامل شرکت سپرده‌گذاری مرکزی درباره انتقال سهام عدالت متوفیان بعد از ۱ مرداد ۹۹ توضیحاتی ارائه داد.
محمد باغستانی مدیرعامل شرکت سپرده‌گذاری مرکزی، گفت: مبتنی بر اتفاقی که سال گذشته در سامانه میراث رخ داد، احدی از ورثه برای تقسیم سهم‌الارث سهام عدالت به دفاتر کارگزاری‌ها و شعب منتخب بانک‌ها مراجعه می‌کنند و اقدامات مربوطه را انجام میدهند، اما هنوز این امکان برای ورثه بعد از تاریخ ۱ مرداد سال ۹۹ عملیاتی نشده است.
در ادامه این مقام مسئول می‌گوید: مبتنی بر مصوبه شورای عالی بورس افراد متوفی قبل از تاریخ ۱ مرداد سال ۹۹ مشمول مالیات نبودند، اما بعد از ۱ مرداد سال ۹۹ باید مالیات پرداخت شود به همین سبب مذاکراتی را با سازمان امور مالیاتی برای تسهیل این فرآیند انجام دادیم.
باغستانی می‌گوید: امیدواریم به صورت سرویسی از طریق کارگزاری‌ها و شعب منتخب بانک‌ها وراث بتوانند این مالیات را پرداخت کنند این بحث با همکاری سازمان امور مالیاتی در دست پیگیری است و فکر می‌کنم تا چندماه آینده بتوانیم این اتفاق را رقم زنیم تا تقسیم ارث سهام عدالت برای متوفیان بعد از یک مرداد سال ۹۹ را هم داشته باشیم.
او در پاسخ به این پرسش که آیا می‌توان برای این اتفاق زمان مشخصی را اعلام کرد؟ گفت: به سبب این که این بحث یک موضوع بین دستگاهی است و لزوما به شرکت سپرده‌گذاری مرکزی مرتبط نمی‌شود نمی‌توانیم زمان دقیقی را اعلام کنیم، اما در تلاش هستیم هر چه سریع‌تر این مهم عملیاتی شود.
سهام عدالت چیست؟
سهام عدالت نوعی یارانه است که دولت با هدف ایجاد عدالت اقتصادی بین افراد کم درآمد و اقشار خاص توزیع کرد. سبد سهام عدالت متشکل از سهام 46 شرکت‌ها بورسی و غیربورسی است. این شرکت‌ها به طور سالانه موظف هستند تا سود دارندگان سهام عدالت را پرداخت کنند.
سود سهام عدالت با توجه به ارزش روز سهام عدالت هر فرد مشخص در فواصل مختلف در یک سال واریز می‌شود. در زمان نگارش این مقاله، ارزش روز سهام عدالت حدود 12 میلیون تومان است.
سهام عدالت به چه کسانی تعلق می‌گیرد؟
در مرحله نخست واگذاری سهام عدالت، بیش از 42 میلیون نفر مشمول دریافت سهام شامل مددجویان کمیته امداد امام خمینی و سازمان بهزیستی، زنان سرپرست خانوار، کارمندان و بازنشستگان دولتی، عمومی و بازنشستگان لشکری و کشوری، کارگران فصلی، روستاییان و عشایر و گروه‌های کم جمعیت شده‌اند. پس از پرداخت سود و افزایش ارزش سود سهام عدالت، جاماندگان سهام عدالت نیز خواستار دریافت سهام عدالت شدند. این در حالی است که دولت برنامه‌ای جهت ثبت نام جدید سهام عدالت نداشت.
در سال 1402 دور دوم ثبت نام سهام عدالت برای سه گروه؛ ایثارگران سه دهک اول، افراد تحت پوشش کمیته امداد خمینی و سازمان بهزیستی سهام عدالت جدید با تخفیف 50 درصدی سهام عدالت به ارزش 10 میلیون تومان آغاز شد. افراد مشمول پس از اعلام رسمی شرکت سپرده گذاری مرکزی می‌توانند به صورت آنلاین در سامانه استعلام و آزادسازی سهام عدالت به نشانی sahamedalat.ir ثبت نام نمایند.
مبلغ سهام عدالت مشمولان جدید به صورت اقساط طی 10 سال از محل سود سالانه شرکت‌های موجود در پرتفوی سهام عدالت برداشت می‌گردد. مشمولان جدید سهام عدالت باید بدانند که تا زمان تسویه، امکان آزادسازی سهام عدالت و فروش آن وجود ندارد و سهام‌ها به عنوان وثیقه نزد سازمان خصوصی سازی باقی می‌ماند.
بسیاری از زوجین که طی سال‌های گذشته دارای فرزند شده‌اند، باید بدانند که دولت با هدف افزایش جمعیت، اوراق صندوق سرمایه گذاری به نوزادان واگذار خواهد کرد اما برنامه‌ای برای ثبت نام سهام عدالت کودکان از سوی دولت ارائه نشده است.
ارزش روز سهام عدالت
در ابتدای زمان توزیع سهام عدالت، ارزش سبد سهام عدالت معادل 500 هزار تومان بود که امکان افزایش ارزش آن تا سقف یک میلیون تومان وجود داشت. در صورتی که در زمان ثبت نام اقدام به افزایش ارزش سهام عدالت نکرده باشید، در حال حاضر امکان تغییر ارزش پرتفو وجود ندارد.
در حال حاضر 4 سبد سهام عدالت به ارزش‌های 409 هزار، 492 هزار، 532هزار و یک میلیون تومانی وجود دارد و ارزش روز سهام عدالت متاثر از ارزش روز سهام شرکت‌ها در بازار سرمایه است. دارندگان سهام عدالت در صورتی که از ارزش روز سهام خود اطلاعی ندارند، جهت مشاهده سهام عدالت و استعلام سهام عدالت می‌توانند به سایت sahamedalat.ir مراجعه نمایید.
برای فروش سهام عدالت به کجا مراجعه کنیم؟
از زمان توزیع سهام عدالت تا سال 1399 امکان فروش سهام عدالت وجود نداشت. در سال 99 اعلام شد که دارندگان سهام عدالت می‌توانند به دو روش غیرمستقیم یا مستقیم، سهام خود را مدیریت کنند.
در آن زمان درخواست آزادسازی سهام توسط سهامدار در سامانه سهام عدالت ثبت گردید. طبق این برنامه، 20 میلیون نفر روش مستقیم و 30 میلیون نفر روش غیرمستقیم را انتخاب کردند. در ادامه به تعریف دو روش مدیریت سهام عدالت و تفاوت آنها اشاره خواهیم کرد:
روش مستقیم سهام عدالت
در این روش، فروش 30 درصد از سبد سهام عدالت توسط کارگزاری و بانک ها به درخواست سهامداران امکان پذیر بود اما پس از ثبت سفارش حجم بالای فروش سهام، امکان فروش مستقیم سهام متوقف شد.
روش غیرمستقیم سهام عدالت
در روش غیرمستقیم دارندگان سهام عدالت هیچ دخالتی در مدیریت سهام ندارند و تنها در فواصل مشخص سود دریافت می‌کنند.
گفتنی است در حال حاضر امکان فروش سهام عدالت وجود ندارد اما طبق اعلام رئیس اتاق تعاون، در صورت برگزاری مجامع شرکت‌های سرمایه گذاری استانی، تا شهریور 1403 مالکیت سهام به مردم منتقل شده و امکان معامله فراهم خواهد شد.
نحوه دریافت سود سهام عدالت
از سال 1399 سود سهام عدالت طی دو مرحله سالانه به حساب دارندگان سهام واریز گردید. برخی از سهامداران سودهای خود را به دلایل مختلف همچون عدم ثبت نام در سجام، ثبت شماره شبای اشتباه، مسدود بودن حساب بانکی و … دریافت نکرده‌اند. در صورت اصلاح نواقص، سودهای رسوب کرده گذشته به حساب آنها واریز خواهد شد.
برخی سهامداران اطلاع کاملی از ارزش سهام عدالت و میزان سودهای پرداخت شده ندارند که پیش از این در مقاله «استعلام سهام با کدملی» در خصوص نحوه استعلام سهام عدالت اطلاعاتی ارائه کرده‌ایم.
انتقال سهام عدالت متوفیان
از زمان واگذاری سهام عدالت تا به امروز امکان انتقال سهام عدالت متوفیان به وراث وجود نداشت. در حال حاضر شرایط انتقال سهام عدالت متوفیان سال 84 تا 99 فراهم شده و وراث می‌توانید فرآیند انتقال سهام عدالت متوفیان را از طریق سایت کارگزاری خود به صورت آنلاین انجام دهند.
پیش از این در مقاله «سهام عدالت متوفیان» به طور کامل در خصوص نحوه انتقال سهام عدالت به وراث متوفی ارائه شده است. این مقاله می‌تواند تکمیل کننده مقاله فوق باشد.
برای افزایش سهام عدالت به کجا مراجعه کنیم؟
برخی از دارندگان سهام عدالت مشتاق هستند که ارزش سهام عدالت خود را افزایش دهند. باید بگوییم که در حال حاضر امکان فروش و افزایش سهام عدالت وجود ندارد. در صورتی که قصد سرمایه گذاری غیرمستقیم دارید، می‌توانید اوراق صندوق های سرمایه گذاری را خریداری کنید. این صندوق‌ها با توجه به ریسک و بازدهی به انواع مختلفی تقسیم می‌شود که در مقاله «صندوق های سرمایه گذاری چیست؟» به معرفی هر یک از صندوق‌ها پرداختیم.
کلاهبرداری با ترفند ثبت نام سهام عدالت
با آغاز ثبت نام دور دوم سهام عدالت، برخی سودجویان با ارسال پیامک ثبت نام سهام عدالت و ارسال لینک به مردم به دنبال کلاهبرداری از آنها هستند.
در صورتی که لینک ثبت نام سهام عدالت و یا لینک مشاهده سود سهام عدالت را دریافت کرده‌اید، بر روی لینک کلیک نکنید. این لینک‌ها بدافزارهایی هستند که قصد سواستفاده از شما و خالی کردن حساب‌های بانکی شما را دارند.
جمع بندی
در این مقاله به سوال سهام عدالت چیست به زبان ساده پاسخ دادیم. همان طور که گفته شد، از سال 99 امکان آزادسازی سهام عدالت و فروش سهام عدالت فراهم شد. در این برنامه به سهامداران فرصت داده شد تا مدیریت سبد سهامی خود را به دست بگیرند (روش مستقیم) و یا روش غیرمستقیم را انتخاب کنند. کسانی که روش غیرمستقیم را در سهام عدالت انتخاب کردند، به طور سالانه طی دو مرحله سود سهام خود را دریافت می‌کنند.
در ثبت نام دور دوم سهام عدالت در سال 1402 به سه گروه ایثارگران سه دهک اول، افراد تحت پوشش کمیته امداد خمینی و سازمان بهزیستی اختصاص یافت. مشمولین جدید سهام عدالت می‌توانند پس از اعلام رسمی دولت در سامانه استعلام و آزادسازی سهام عدالت ثبت نام کنند.
