حسین آصف- با اعلام بسیاری از رسانه ها، بعد از حمله سبک صبح جمعه اسرائیل به اصفهان، احتمالا ماجرای درگیری مستقیم ایران و اسرائیل که در پی موشک باران ساختمان کنسولگری ایران در دمشق آغاز شده بود، به پایان رسید.
رسانه ها اعلام کردند که اسرائیل دیگر قصد حمله به خاک و مواضع ایران را ندارد و قرار است روی مساله رفح تمرکز کند. از آن سو، حمله روز جمعه آنقدر سبک بود که ایران قصد پاسخگویی به آن را ندارد. بنابراین، می توان نتیجه گرفت که درگیری مستقیم دو طرف به پایان رسیده است.
با این حال، درگیری غیرمستقیم دو طرف نه تنها پایان نرسیده بلکه با شدت بیشتری پیگیری خواهد شد. شواهد گویای این است که احتمالا ایران و اسرائیل وارد دور تازه ای از اختلافات و کشمکش های نیابتی شوند. این بدین معنی است که وضعیت سیاسی – امنیتی منطقه وارد فاز جدیدی خواهد شد و شدت درگیری ها بالا خواهد رفت و همین مساله می تواند در آینده به درگیری مستقیم مجدد ایران و اسرائیل بدل شود.
اما چه دلایلی برای اثبات تشدید درگیری های نیابتی وجود دارد. حداقل سه شاهد برای تایید این مدعا موجود است:
الف. جنگ غزه به حساس ترین روزهای خود نزدیک می شود
مهم ترین دلیلی که نشان از اوج گیری کشمکش های ایران و اسرائیل دارد، مربوط به جنگ غزه است. از آغاز جنگ غزه، ایران در کنار مقاومت فلسطین ایستاده و رژیم صهیونیستی هم تهران را متهم به حمایت از حماس و دخالت در جنگ کرده است. هر بار که جنگ در مناطق مختلف غزه به اوج خود رسید، درگیری و کشمکش نظامی و سیاسی ایران و اسرائیل نیز زیاد شد. در چند ماه اخیر که اسرائیل وارد غزه شده، ایران و اسرائیل بارها علیه یکدیگر فعالیت کرده و تا آستانه جنگ بزرگ نیز پیش رفتند. بنابراین، با شدت گرفتن جنگ غزه احتمالا اختلافات و درگیری های دو طرف شدت خواهد گرفت.
طبق اعلام رسانه های اسرائیلی و غربی، قرار است ارتش رژیم صهیونیستی وارد منطقه «رفح» شود. رفح آخرین منطقه مسکونی غزه است. بیشتر پناهندگان و مردم غیرنظامی غزه در این منطقه جمع شده اند و تراکم جمعیتی آن بسیار بالا است. حمله زمینی به این منطقه می تواند یک فاجعه انسانی رقم بزند. همچنین، درگیری حماس و اسرائیل در این منطقه به اوج خود می رسد. در نتیجه، احتمالا حملات موشکی و پهپادی یمن و حزب الله لبنان و مقاومت عراق علیه اسرائیل اوج بگیرد و این مساله واکنش اسرائیل را در پی خواهد داشت.
همچنین، در صورتی که اسرائیل بتواند غزه را به تصرف کامل درآورد و سپس شروع به تغییر ساختار سیاسی آن با کمک متحدان عربی خود و جنبش فتح نماید، فعالیت گروه های مقاومت نیز وارد فاز جدیدی می شود. حملات بی سابقه 26 فروردین به اسرائیل باعث شد جایگاه ایران نزد گروه های مقاومت بالا برود. اکنون بسیاری از مجاهدان فلسطینی علاقه دارند که به ایران نزدیک تر شوند. آنها دوست دارند از طریق کمک ایران، عملیات و حملات خود را وارد دوره و فاز جدیدی کنند. این مساله می تواند ایران و اسرائیل را مجددا وارد تنش و درگیری کند.
ب. تغییر احتمالی ساختار قدرت در اسرائیل
پیش از این گفته شد که نتانیاهو به دنبال بقا در قدرت است و شرط بقای او در راس دولت، تداوم جنگ است (اینجا بخوانید). در صورت پایان یافتن جنگ غزه و عدم تحقق اهداف مورد نظر اسرائیل (نابودی حماس و بازگرداندن گروگان های اسرائیلی)، احتمالا طرح استیضاح نتانیاهو کلید بخورد. در حال حاضر، اعضاء راست گرای کابینه او دل خوشی از او ندارند و همین مساله می تواند نتانیاهو را به جنگی جدید سوق دهد. وقوع درگیری با جبهه مقاومت، یعنی ایران و متحدان منطقه ای اش، محتمل ترین گزینه برای نتانیاهو جهت تداوم جنگ و دوام دولتش است.
ج. انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا
دولت جو بایدن یکی از عواملی است که جلوی گسترش جنگ توسط اسرائیل را گرفته است. بایدن تلاش دارد که جلوی رفتارهای عنان گسیخته نتانیاهو را بگیرد. مهم ترین عاملی که جلوی حمله مجدد نتانیاهو به ایران را گرفت، مخالفت شدید بایدن با این حمله بود. آمریکا اعلام کرد که در عملیات های تهاجمی کنار نتانیاهو و اسرائیل نخواهد بود و اسرائیل باید به تنهایی وارد جنگ با ایران شود. به همین دلیل، نتانیاهو ترجیح داد از مواضع جنگ طلبانه خود عقب نشینی کند.
شکاف میان متحدان ایران و متحدان اسرائیل بیشتر و بیشتر می شود. شکاف میان متحدان دو طرف به افزایش اختلافات و درگیری ها می انجامد
با این حال، قرار است به زودی انتخابات ریاست جمهوری 2024 برگزار شود. دونالد ترامپ جمهوری خواه که بزرگترین دوست و یاور نتانیاهو است شانس زیادی برای پیروزی دارد. پیروزی او در انتخابات می تواند به اسرائیل جرات حمله مجدد به ایران و متحدانش را بدهد و همین مساله می تواند به جنگ مستقیم ایران و اسرائیل منجر شود.
د. اختلافات منطقه ای حاصل از عملیات 26 فروردین
بعد از عملیات 26 فروردین، مواضع سیاسی و امنیتی کشورهای منطقه شفاف تر شد. اگرچه کشورهای حاشیه خلیج فارس از قبیل عربستان و امارات و قطر ترجیح دادند خود را کنار کشیده و دو طرف را به آرامش دعوت کنند، اما اردن در کنار اسرائیل قرار گرفت و به پهپادها و موشک های ایران شلیک کرد.
از آن طرف، در عملیات بزرگ 26 فروردین، متحدان ایران از قبیل یمن و لبنان و سوریه و عراق قاطعانه در کنار ایران قرار گرفته و اجازه عبور موشک ها و پهپادهای ایران را از آسمان خود دادند و حتی مستقیما به اسرائیل موشک و پهپاد شلیک کردند. این مساله گواه این است که شکاف میان متحدان ایران و متحدان اسرائیل بیشتر و بیشتر می شود. شکاف میان متحدان دو طرف به افزایش اختلافات و درگیری ها می انجامد.
به عبارتی همانطور که اختلاف میان صرب ها و اتریش – مجارستان به جنگ بزرگ آلمان (متحدین) و انگلیس و فرانسه (متفقین) در جنگ جهانی اول انجامید و افزایش شکاف میان کمونیست های کره (به رهبری کیم ایل سونگ) و جمهوری خواهان لیبرال کره (به رهبری ایسونگمن ری) به جنگ آمریکا (و متحدان غربی اش) و چین و شوروی منجر شد، اختلاف و شکاف میان اردن و مقاومت نیز می تواند به جنگ مستقیم ایران و اسرائیل بینجامد.
