دندان‌های یک و نیم میلیون سالۀ «مرد فندق‌شکن» کشف شد

یک مطالعه‌ی جدید نشان می‌دهد فسیل یک فک ۱.۴ میلیون‌ساله متعلق به یکی از خویشاوندان منقرض‌شده انسان در جنوب آفریقا است که پیش‌تر ناشناخته بود.

این خویشاوند منقرض‌شده‌ی انسان به سرده‌ی Paranthropus تعلق دارد که به داشتن فک‌ها و دندان‌های آسیای بزرگ شناخته می‌شود و به همین دلیل دانشمندان به آن لقب «مرد فندق‌شکن» داده‌اند. بااین‌حال، گونه‌ی تازه کشف‌شده‌ی پارانتروپوس فک و دندان‌هایی کوچک‌تر دارد که نشان می‌دهد این لقب ممکن است چندان مناسب او نباشد. 

زمانی که پارانتروپوس روی زمین زندگی می‌کرد، چندین گونه از هومینین‌ها (موجوداتی که از نظر تکاملی بیش از شامپانزه‌ها به انسان نزدیک‌تر هستند) وجود داشتند. سرده‌ی ما Homo، حداقل ۲.۸ میلیون سال پیش ظاهر شد، درحالی‌که گونه‌ی ما Homo sapiens، قدمتی دست‌کم ۳۰۰ هزارساله دارد. به این ترتیب، گونه‌های اولیه‌ی Homo با Paranthropus هم‌زیستی داشتند. 

تاکنون، دانشمندان وجود سه گونه‌ی پارانتروپوس را یافته‌اند: 

• P. aethiopicus

• P. boisei

• P. robustus

این گونه‌ها بین حدود ۱ میلیون تا ۲.۷ میلیون سال پیش زندگی می‌کردند. 

در مطالعه‌ی جدید، پژوهشگران یک فک ۱.۴ میلیون‌ساله با نام SK ۱۵ را بررسی کردند. این استخوان ابتدا سال ۱۹۴۹ در غاری در منطقه‌ای به نام Swartkrans در آفریقای جنوبی، کنار دیگر فسیل‌های Paranthropus و چند نمونه‌ی اولیه از Homo کشف شد. 

کلِمان زانولی، نویسنده‌ی اصلی مطالعه و دیرین‌انسان‌شناس میگوید: 

«Swartkrans یک محوطه مهم برای کشف تنوع هومینین‌ها و درک تعاملات احتمالی میان گونه‌های مختلف آن‌ها است.» 

ابتدا، دانشمندان تصور می‌کردند SK ۱۵ به یک گونه‌ی ناشناخته تعلق دارد که آن را Telanthropus capensis نامیدند. اما از دهه‌ی ۱۹۶۰، پژوهشگران پیشنهاد کردند این فک در واقع متعلق به گونه‌ی اولیه‌ی نسبتاً ظریف انسان با نام Homo ergaster است. 

زانولی و همکارانش اسکن‌های رادیوگرافی از SK ۱۵ و دیگر فسیل‌ها انجام دادند تا مدل‌های سه‌بعدی مجازی از نمونه‌ها ایجاد کنند و ساختارهای داخلی و خارجی آن‌ها را بهتر درک کنند. به طور غیرمنتظره‌ای، آن‌ها دریافتند احتمالاً SK ۱۵ متعلق به H. ergaster نیست، بلکه یک گونه‌ی ناشناخته از Paranthropus است. 

زانولی میگوید: «این نخستین بار است که از دهه ۱۹۷۰ تاکنون، یک گونه‌ی جدید از Paranthropus شناسایی می‌شود.» 

اگرچه ساختار خارجی SK ۱۵ شبیه H. ergaster است، اما به گفته‌ی زانولی، کمی برای Homo عجیب به نظر می‌رسد. برای نمونه، SK ۱۵ نسبت به هر فک دیگر Homo بسیار ضخیم است. علاوه بر این، دندان‌های آسیاب SK ۱۵ نسبتاً بلند و مستطیلی هستند، در حالی که دندان‌های آسیاب Homo بیشتر گرد هستند. 

مدل دیجیتال سه‌بعدی فک SK ۱۵ (چپ) و بازسازی همان فک (راست) که ناحیه‌ای را که در فرایند فسیل‌شدن شکسته شده بود، «ترمیم» می‌کند

دندان‌های آسیاب Paranthropus capensis (بالا) کوچک‌تر، کوتاه‌تر و ریشه‌های متفاوت‌تری نسبت به دندان‌های آسیاب Paranthropus robustus (پایین) دارند. اما تاج دندان‌ها شکل مشابهی دارند

پژوهشگران ساختار داخلی دندان‌های SK ۱۵ را بررسی کردند، به‌ویژه بخش دنتین که بافت سخت، متراکم و استخوانی است که بخش عمده‌ای از دندان را تشکیل می‌دهد و زیر مینای دندان در تاج دندان‌ها قرار دارد. آن‌ها دریافتند این بخش با هیچ یک از نمونه‌های شناخته‌شده‌ی Homo مطابقت ندارد و این نشان می‌دهد این فسیل متعلق به H. ergaster نیست. 

در عوض، بر اساس شکل فک و اندازه‌ها و اشکال تاج و ریشه‌های دندان‌ها، احتمالاً SK ۱۵ متعلق به Paranthropus است. با این حال، این فسیل از هر نمونه‌ی شناخته‌شده‌ی Paranthropus متفاوت به نظر می‌رسد، مثلاً فک و دندان‌ها به‌طور قابل توجهی کوچک‌تر هستند. 

یافته‌های این مطالعه نشان می‌دهند SK ۱۵ متعلق به هیچ یک از سه گونه شناخته‌شده‌ی Paranthropus نیست. پژوهشگران پیشنهاد می‌کنند این فسیل به یک گونه تازه کشف‌شده تعلق دارد که آن را P. capensis نامیده‌اند. 

یافته‌ها نشان می‌دهند حداقل دو گونه از Paranthropus حدود ۱.۴ میلیون سال پیش در جنوب آفریقا هم‌زیستی داشته‌اند: P. robustus و P. capensis. 

زانولی می‌گوید: «آن‌ها احتمالاً جایگاه‌های زیست‌محیطی مختلفی داشتند P. robustus احتمالاً رژیم غذایی بسیار تخصصی‌تری داشته است، چنان‌که فک و دندان‌های بسیار بزرگش نشان می‌دهند، در حالی که P. capensis که دندان‌های کوچک‌تر و فک کمتر مقاومی دارد، احتمالاً رژیم غذایی متنوع‌تری داشته و احتمالا از منابع غذایی متفاوتی استفاده می‌کرده است. 

پژوهش‌های آینده ممکن است نشان دهد آیا P. capensis یک بن‌بست تکاملی بوده یا خیر، اما در حال حاضر تعیین این موضوع دشوار است، زیرا رکورد فسیلی هومینین‌های اولیه برای تمام آفریقا کم است. ممکن است گونه‌هایی از Paranthropus وجود داشته باشند که بسیار بیشتر از آنچه که ما اکنون می‌دانیم، دوام آورده‌اند.