کارشناسان آثار باستانی حالا می‌گویند راز دیرینه‌ای که درباره مالک اصلی این گنجینه وجود داشته است، ممکن است حل شده باشد.
به گفته آنان، این گنجینه غنی از نقره و طلا که امروز به‌عنوان دارایی عمومی در اختیار موزه ملی اسکاتلند قرار دارد در عصر وایکینگ‌ها نیز بخشی از اموال عمومی محسوب می‌شده است.
مدرک این ادعا کتیبه‌ای است که بر روی یکی از چهار دستبند نقره‌ای تزئین‌شده گنجینه یافت شده و به‌تازگی رمزگشایی شده است.
عبارت حک‌شده روی این دستبند چنین ترجمه شده است: «این ثروت متعلق به جامعه است».
دکتر مارتین گلدبرگ، متصدی ارشد مجموعه‌های قرون وسطایی و وایکینگی در موزه ملی اسکاتلند، گفت: «ایده‌ای که این گنجینه را به‌عنوان ثروتی متعلق به جامعه معرفی می‌کند، بسیار جالب است.»
کتیبه‌ای که در داخل یکی از دستبندهای نقره‌ای گنجینه گالووی قرار داشت در ابتدا برای محققان غیرقابل درک بود و عبارت ثبت‌شده روی آن در هیچ‌یک از زبان‌های بریتانیا یا ایرلند قرون وسطایی یافت نشده بود.
راز این نوشته زمانی کشف شد که محققان متوجه شدند حرف «F» در انتهای متن، که با دو نقطه احاطه شده است، می‌تواند نشان‌دهنده کلمه «feoh» در زبان انگلیسی کهن باشد که به معنای «دارایی» یا «ثروت» است.
محققان دریافتند که کلمه اول «DIS» نیز نسخه اشتباهی از کلمه «This» بوده که در آن زمان مشابه برخی گویش‌های امروزی در ایرلند تلفظ می‌شده است.
کلمه «Higna» نیز که در انگلیسی کهن به معنای «جامعه» است به همین طریق کشف شد. این کلمه اغلب در اسناد آنگلوساکسونی به‌عنوان اشاره‌ای به جوامع مذهبی استفاده شده است.
دکتر گلدبرگ در این باره می‌گوید: «جالب است که این کلمه روی یک دستبند حک شده است، چرا که معمولاً چنین عباراتی را در اسناد مالکیت زمین و ادعاهای مربوط به دارایی‌ها مشاهده می‌کنیم.»
پیش از رمزگشایی این کتیبه، محققان باور داشتند که این گنجینه متعلق به چندین فرد مختلف بوده است، زیرا سه عدد از دستبندهای نقره‌ای آن دارای حکاکی‌هایی از نام‌های انگلیسی کهن بودند. اکنون اما نوشته حکاکی‌شده نشان می‌دهد که این ثروت در واقع به یک جامعه خاص تعلق داشته است.
این گنجینه که تصور می‌شود در حدود سال ۹۰۰ میلادی دفن شده باشد، در سال ۲۰۱۴ توسط یک جستجوگر با فلزیاب در کرک‌کودبرایت‌شایر در منطقه گالووی اسکاتلند پیدا شد.
این مجموعه شامل یک صلیب نقره‌ای آنگلوساکسونی ساخته‌شده توسط یک زرگر ماهر، یک جام کریستالی حکاکی‌شده و حدود ۱۰۰ اثر دیگر است که از قلمروهای آنگلوساکسونی، ایرلند و حتی مناطق دورتر در آسیا آمده‌اند.
از جمله این اشیا، یک ظرف نقره‌ای پیچیده در پارچه است که محققان می‌گویند نگاره‌های حکاکی شده روی آن به شمایل‌نگاری دین زرتشتی، مذهب رسمی امپراتوری ساسانی، مربوط می‌شود.
حکاکی‌ها روی ظرف باعث شده کارشناسان به این نتیجه برسند که این جام با ارتفاع ۱۴ سانتی‌متر احتمالا متعلق به «یک خانواده فوق‌العاده اشرافی با موقعیت بالا و ارتباطات خوب با دربار» بوده است.
تجزیه و تحلیل علمی نشان می‌دهد که نقره به کار رفته در این ظرف نیز از معدنی در ایران امروزی به دست آمده است.
دکتر جین کرشاو، کارشناس نقره عصر وایکینگ در دانشگاه آکسفورد که با موزه ملی اسکاتلند روی این پروژه کار کرده است، می‌گوید: «این ظرف آلیاژی از نقره و سرب نسبتاً خالص دارد که نمونه‌ای از نقره ساسانی است».
وی اضافه کرد: «ایزوتوپ‌های سرب موجود در فلز نقره و سیاه‌قلم مخصوص نقش‌نگاری روی فلز از ایران است. حتی می‌توانیم تا آنجا پیش برویم که بگوییم سیاه‌قلم به کار رفته در آن [ترکیب نقره، گوگرد، سرب و نقره] از معدن معروف نخلک ایران استخراج شده است. تایید علمی منشأیی چنین دوردست برای این شیء برجسته، اعجاب‌انگیز است.»
معدن سرب و نقره نخلک که همینک نیز از آن برداشت می‌شود در انارک نائین در استان اصفهان واقع شده است و پیشینه استخراج از آن تا ۲ هزار سال می‌رسد.
کارشناسان هنوز نمی‌دانند که ظرف باستانی کشف‌شده چگونه با طی مسافتی بالغ بر هزاران کیلومتر از ایران به جنوب غربی اسکاتلند رسیده و چه کسی آن را به این مکان آورده است.
