به‌تازگی نیز یک منبع آگاه به خبرگزاری «رویترز» اعلام کرد روسیه پیشنهاد داده میانجیگری میان آمریکا و ایران را بر عهده بگیرد تا دستیابی به راه‌حلی مسالمت‌آمیز برای اختلافات پیرامون برنامه هسته‌ای تهران تسهیل شود. «ماریا زاخارووا»، سخنگوی وزارت خارجه روسیه نیز مدعی شده که تهران ممکن است در ازای لغو تحریم‌ها، اعمال محدودیت‌هایی بر برنامه هسته‌ای اش را بپذیرد.
با توجه به این شرایط پرسش‌هایی مطرح است؛ از جمله این که آیا روسیه بهترین گزینه برای میانچیگری بین تهران و واشنگتن است و آیا ایران نیازی به میانجیگری روسیه دارد؟ «جلال ساداتیان»، دیپلمات پیشین ایران در انگلستان و کارشناس ارشد سیاست خارجی به بررسی و تحلیل این موضوعات پرداخته است:
روسیه به هیچ وجه نباید از جانب ما قولی به واشنگتن بدهد
«جلال ساداتیان» گفت: «میانجیگری در همه نقاط جهان مرسوم بوده و هست. وقتی روابط بین کشور‌ها به مرحله بن‌بست می‌رسد، میانجی‌ها وارد عمل شده و فضا را تلطیف می‌کنند. معمولا میانجی‌ها سعی می‌کنند شرایط را به گونه تغییر دهند که کشور‌ها بتوانند با یکدیگر به تعامل و گفتگویی برسند که مسائل خود را حل کنند. اگر چارچوب روابط به درستی تعیین شود، می‌تواند در روابط ایران نیز بلامانع باشد؛ یعنی اگر حرکت اولیه‌ای خواه از جانب روسیه و خواه از جانب عمان، قطر یا هر کشور دیگری بدون دخالت در محتوا و صرفا در جهت تلطیف روابط [صورت پذیرد] بلااشکال است و همه جای دنیا هم مرسوم بوده است. اینجا هم بین ما و آمریکا که سال‌هایی طولانیست دچار مشکلات هستیم، گاهی عمان وارد عمل شده، گاهی قطر و اکنون نیز روسیه می‌خواهد این نقش را بر عهده بگیرد؛ بنابراین تا اینجای کار هیچ مشکلی وجود ندارد. اما مسئله این است که در برهه‌های پیشین، شاهد این موضوع هم بوده‌ایم که روسیه در امور هسته‌ای کشور ما دخالت هم می‌کرده است. درواقع روسیه در مناقشات هسته‌ای ایران، اهداف خود را دنبال می‌کرد و در محتوا ورود می‌کرد. اگر قرار باشد در این مذاکرات نیز چنین رفتار‌هایی را مشاهده کنیم، این میانجیگری به صلاح نیست. ما صغیر نیستیم که به قیم نیاز داشته باشیم.»
وی در ادامه افزود: «اگر روسیه فقط در چارچوب «ترمیم روابط» حرکتی را انجام دهد، بلااشکال است. روسیه به هیچ وجه نباید از جانب ما حرف بزند؛ به محتوا ورود کند یا از جانب ما قولی دهد و تعیین تکلیف کند. ترامپ چماق خود را بلند کرده تا در سایه این چماق بالا گرفته، بتواند تا حداکثر حالتی که می‌تواند امتیاز بگیرد. ترامپ تصور می‌کند ایران نیز مثل برخی کشور‌های دیگر در موضع ضعف قرار می‌گیرد؛ هرچند که حتی کشور‌های دیگر نیز در برابر قلدرمآبی ترامپ مقاومت کرده و جواب وی را داده‌اند. برای مثال، آن چه درباره کانادا، گرینلند، کانال پاناما، تعرفه اروپایی‌ها و تعرفه چینی‌ها گفته، تک به تک جواب داده شده است و کشور‌های مختلف زیر بار نرفته‌اند. اما مقاومتی که ایران انجام می‌دهد و نوع پاسخی که ایران می‌دهد، بسیار محکم‌تر است. ایران همواره یک کاراکتر مقام در برابر آمریکا دارد و جدیت مسائل مرتبط با ایران به لحاظ امنیتی- نظامی بسیار بیشتر است.»
روسیه می‌خواهد ایران و اروپا را از یکدیگر دور کند
دیپلمات پیشین ایران در انگلستان در ادامه و در خصوص نقش اسرائیل در مناسبات ایران و آمریکا گفت: «لابی صهیونیستی با جدیت در حال تماشای مناسبات بین ایران و آمریکاست و آن‌ها نیز به دنبال این هستند که بالاترین امتیازات را از ایران بگیرند. به هر حال هم در سخنان رهبری و هم در مواضع وزارت خارجه به صراحت پاسخ این اقدامات داده شده است. روس‌ها نیز اعلام کرده‌اند ایران حاضر است تغییراتی در دستاورد‌های هسته‌ای خود داشته باشد؛ اما این به معنای جمع شدن کامل برنامه‌های هسته‌ای ایران نیست. تصور من بر این است که مقام‌های آمریکایی متناسب با پاسخ‌هایی که دریافت می‌کنند، واکنش می‌دهند. گمان من بر این است که موضوع بین ایران و اسرائیل از جانب اسرائیل با جدیت دنبال میشود و اسرائیل مسئله را رها نکرده است. آمریکایی‌ها نیز به دلیل تعهداتی که به اسرائیل دارند، می‌خواهند رضایت لابی اسرائیلی‌های داخل آمریکا را جلب کنند. بخشی از پیام‌هایی هم که از جانب ایران به آمریکا می‌رسد، حاکی از نابودکردن اسرائیل است و در نتیجه آن‌ها نیز این مسئله را کاملا پررنگ کرده‌اند. البته اسرائیلی‌ها نیز ایران هراسی را در دستور کار خود قرار داده‌اند.»
وی افزود: «اگر اسرائیلی ها، اقدام سنگین تری علیه ایران انجام نمی‌دهند، شاید به این دلیل است که توان بیش از این ندارند. اسرائیل تلاش کرد بازو‌های ایران را بزند. این موضوع هم واضح بود که با شیوه‌ای که ترامپ به ایران نامه داد، پاسخی به نامه وی داده نمی‌شود. این تهدید که یا جنگ یا توافق، اساسا رفتاری است که خط قرمز روابط سیاسی ما محسوب میشود. فارغ از ترامپ، باید به مسئله اروپا هم فکر کنیم. اگر اروپایی‌ها بتوانند با ترامپ به تعاملی برسند که وزن مذاکرات را تغییر دهد، شرایط حساس‌تر میشود. اروپایی‌ها درباره ماجرا‌های اوکراین و شرایط هسته‌ای ایران با کشور ما در تنش هستند. با همه این‌ها اگر بتوانیم با اروپایی‌ها به تعامل بهتری برسیم و از فعال سازی اسنپ‌بک (مکانیسم ماشه) جلوگیری کنیم، شرایط بسیار متفاوت خواهد بود. به اعتقاد من یکی از دلایلی که روسیه می‌خواهد بین ایران و آمریکا میانجیگری کند، به این دلیل است که اروپا را از ایران دور کند. اگر ایران و اروپا بتوانند با هم کنار بیایند، صحنه کاملا تغییر می‌کند. نکته دیگر در این ماجرا این است که ترامپ به دنبال جنگ نیست؛ او روحیه جنگی دارد، اما در این منطقه به دنبال گفت‌و‌گو و صلح است تا کشور‌های منطقه را به سمت صلح ابراهیم سوق دهد و کمربند امنیتی برای اسرائیل ایجاد کند؛ بنابراین تنش بین ایران و اسرائیل به طور کامل مغایر با اهداف ایالات متحده است.»
