مطالعه‌‌ای بلند مدت که نتایج آن اخیرا در مجله «Nature Medicine» منتشر شده نشان می‌دهد که تغذیه می‌تواند نقش مهمی در حفظ سلامت در دوران سالمندی داشته باشد.
در این مطالعه، پژوهشگران روند سلامت بیش از ۱۰۵ هزار متخصص را طی ۳۰ سال بررسی کردند. یافته‌ها نشان می‌دهد تنها ۹.۳ درصد از آن‌ها تا سن ۷۰ سالگی بدون ابتلا به بیماری‌های مزمن و بدون افت توانایی ذهنی یا جسمی، سالم ماندند.
چه کسانی در میان شرکت‌کنندگان توانستند با سلامت به سن ۷۰ یا ۷۵ برسند؟
بررسی‌ها نشان می‌دهد شاخص تغذیه سالم جایگزین (AHEI) بیشترین ارتباط را با سالمندی سالم داشته و احتمال رسیدن به این مرحله را بیش از دو برابر افزایش داده است. این ارتباط حتی برای سن ۷۵ سالگی هم چشم‌گیر بوده و نسبت شانس آن به ۲.۲۴ رسیده است.
در نموداری که میزان پایبندی به رژیم‌ها از بالاترین تا پایین‌ترین سطح مقایسه شده، دیده می‌شود که هرچه پایبندی به رژیم‌ها بیشتر بوده، احتمال رسیدن به سالمندی سالم هم بالاتر رفته است.
در این پژوهش، تاثیر هشت الگوی مختلف تغذیه‌ای بر احتمال رسیدن به «سالمندی سالم» بررسی شده است. نتایج نشان می‌دهد که تمام این رژیم‌ها با افزایش شانس سالم ماندن در سال‌های پایانی عمر همراه بوده‌اند، اما میزان این تاثیر متفاوت بوده است.
سالمندی سالم چیست؟
«سالمندی سالم» به وضعیتی گفته شده که فرد تا سن ۷۰ سالگی به هیچ‌یک از ۱۱ بیماری مزمن از جمله انواع سرطان (به‌جز سرطان پوست غیرملانوم)، دیابت، سکته قلبی، بیماری‌های عروق کرونر، نارسایی قلبی، سکته مغزی، نارسایی کلیه، بیماری انسدادی مزمن ریه، پارکینسون، ام‌اس و بیماری ای‌ال‌اس دچار نشده باشد.
کدام رژیم غذایی برای حفظ سلامت در دوران سالمندی بهتر است؟
بیشترین ارتباط مثبت با سالمندی سالم مربوط به شاخص تغذیه سالم جایگزین (AHEI) بوده؛ رژیمی که بر مصرف میوه، سبزیجات، غلات کامل، چربی‌های مفید و کاهش مصرف گوشت‌های فرآوری‌شده و چربی ترانس تاکید دارد.
رژیم مدیترانه‌ای جایگزین (aMED) و رژیم دش (DASH) نیز در رتبه‌های بعدی قرار دارند. این دو الگو، که یکی بر مصرف غذاهای گیاهی، چربی سالم، پروتئین کم‌چرب و دیگری بر کاهش فشار خون، مصرف بیشتر میوه، سبزی، غلات کامل و پروتئین تمرکز دارند نیز تاثیری نسبتا قوی در افزایش شانس سالمندی نشان داده‌اند.
رژیم ترکیبی «MIND» که ترکیبی از رژیم مدیترانه‌ای و دش است و با هدف حفظ سلامت مغز طراحی شده در این مطالعه عملکرد خوبی داشته است.
رژیم سلامت سیاره‌ای (PHDI) که بر گیاهخواری و کاهش گوشت قرمز و مواد فرآوری شده تاکید دارد نیز با نتایج امیدوارکننده‌ای همراه بوده است. در این میان رژیم گیاهی سالم (hPDI) که بر پایه مصرف میوه، سبزی، غلات کامل، حبوبات و مغزهاست، هرچند تاثیر مثبتی داشته، اما اثر آن نسبت به دیگر الگوهای تغذیه‌ای کمی ضعیف‌تر گزارش شده است.
کدام مواد غذایی سلامت را در دوران سالمندی کاهش می‌دهد؟
بر اساس این مطالعه، چربی‌های ترانس بدترین تاثیر را بر سالمندی دارند به طوری که مصرف آن‌ها شانس رسیدن به سالمندی سالم را تقریبا به نصف کاهش داده است. در مقابل، بیشترین تاثیر مثبت مربوط به میوه، چربی‌های غیراشباع، غلات کامل و سبزیجات بوده که احتمال رسیدن به سالمندی سالم را تا دو برابر افزایش داده‌اند.
به گفته پژوهشگران مصرف بیشتر غذاهای فرافرآوری‌شده (UPFs) با کاهش احتمال سالم ماندن در سال‌های پیری همراه است.
همچنین، ارتباط میان رژیم غذایی و سالمندی سالم در برخی گروه‌ها قوی‌تر بوده است؛ از جمله در زنان، افراد سیگاری، کسانی با شاخص توده بدنی بالاتر از ۲۵، افرادی با فعالیت بدنی کم و کسانی که وضعیت اقتصادی-اجتماعی پایین‌تری دارند. اگر این افراد رژیم غذایی سالمی را رعایت کنند، بیش از دیگران از فواید آن بهره‌مند می‌شوند. این گروه‌ها معمولا در معرض خطر بالاتری هستند و به‌همین دلیل، تاثیر رژیم غذایی بر سلامت آن‌ها بیشتر دیده شده است.
