در حالی که روز چهارشنبه این هفته “نارندرا مودی”، نخست وزیر هند برای دیدار با ترامپ به واشنگتن می رود، یک سوال 370 میلیون دلاری در مورد سفر او وجود دارد.
“بیمان موخرجی” خبرنگار ارشد و کارشناس مسایل تجاری هند با نگارش مقاله ای در وبگاه روزنامه ” سوث چاینا مورنینگ پست”، نوشت:
تصمیم دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا برای اعمال مجدد تحریم‌های شدید علیه ایران، سایه‌ای طولانی بر سرمایه‌گذاری بلندپروازانه هند در بندر چابهار، – دروازه تجاری کلیدی در جنوب شرقی ایران – انداخته است.
در شرایطی که نخست وزیر “نارندرا مودی” قرار است روز چهارشنبه در واشنگتن با ترامپ دیدار کند، سرنوشت پروژه 370 میلیون دلاری سرمایه گذاری هند در چابهار در هاله ای از ابهام قرار دارد.
در 6 فوریه، ترامپ یادداشتی برای امنیت ملی امضا کرد که هدف آن محدود کردن خطوط حیاتی مالی ایران، از جمله صادرات نفت و عملیات بندری این کشور است.
این دستورالعمل به “دوروتی شیا” نماینده ایالات متحده در سازمان ملل، دستور می دهد که “با متحدان کلیدی خود برای تکمیل بازگرداندن تحریم ها و محدودیت های بین المللی علیه ایران کار کند و ایران را به دلیل “نقض معاهده منع اشاعه هسته ای” مسئول بداند.
هند پیشتر معافیت چابهار را از تحریم‌های ایالات متحده برای شناسایی نقش خود در ارسال کمک‌های بشردوستانه به افغانستان و ایجاد یک مسیر تجاری جایگزین آسیای مرکزی برای دور زدن پاکستان دریافت کرده بود. با این حال، مواضع تندروانه جدید ترامپ تردیدهایی را در مورد آینده این معافیت ایجاد می کند و سرمایه گذاری های راهبردی و مالی هند در بندر چابهار را به خطر می اندازد.
“هارش پنت” استاد روابط بین‌الملل در “کینگز کالج لندن” گفت: “هر گونه لغو معافیت‌های تحریمی آمریکا علیه چابهار قطعا تاثیر جدی بر این پروژه بندری خواهد گذاشت. هند سرمایه گذاری قابل توجهی کرده است و این بندر برای اتصال هند به بازارهای دیگر بسیار مهم است.”
تهدید غیرمستقیم تحریم های آمریکا در دوره اول ریاست جمهوری ترامپ، هند را مجبور کرد که خرید نفت خام از ایران را که تا آن زمان جزو 3 تامین کننده اصلی نفت این کشور آسیای جنوبی بود، متوقف کند.
گزارشی در روزنامه هندی “هندوستان تایمز” به نقل از مقامات ناشناس می‌گوید مقامات هندی در حال ارزیابی اظهارات ترامپ هستند و امیدوارند که بندر چابهار همچنان مشمول شرایط معافیت تحریمی دولت او باشد.
دهلی در سال 2016 با تهران برای توسعه این بندر که در نزدیکی مرز ایران با پاکستان قرار دارد، به توافق رسید. این بندر هند را قادر می سازد تا یک مسیر زمینی را از طریق رقیب اصلی خود پاکستان دور بزند.
در ماه می گذشته، یک قرارداد بلندمدت برای توسعه بیشتر این بندر بین شرکت “ایندیا پورت گلوبال لیمیتد” هند (IPGL) و سازمان بنادر و دریانوردی ایران امضا شد. این توافقنامه IPGL را متعهد می‌کند که حدود 120 میلیون دلار در چابهار سرمایه‌گذاری کند و 250 میلیون دلار اضافی برای تامین مالی فراهم کند.
پنت گفت: “ترامپ بار دیگر به سیاست فشار حداکثری علیه ایران بازمی‌گردد و می‌خواهد ایران را منزوی کند. او احساس می‌کند برخلاف دفعه قبل که در مسائلی مانند چابهار به هند معافیت داده بود، تمایلی به ادامه آن ندارد.”
برای نارندرا مودی، یک چالش دوگانه وجود دارد. در حالی که او تمایل خود را برای مذاکره بر سر تعرفه‌های تجاری با ترامپ اعلام کرده است، تضمین معافیت مجدد برای چابهار کار بسیار سخت‌تری است. تحلیلگران می گویند که این بندر می تواند به یک ابزار چانه زنی برای ترامپ تبدیل شود که ممکن است از آن به عنوان اهرمی برای کاهش مازاد تجاری 32 میلیارد دلاری هند با ایالات متحده استفاده کند.
“اودی چاندرا” استاد علوم سیاسی در دانشگاه “جورج تاون” گفت: “یک معافیت جدید با شرایط جدید مورد نیاز است. در حالی که ایالات متحده تلاش می کند هند را به مدار خود بکشاند، این اقدام بین هند و ایران به عنوان متحدان تاریخی شکاف ایجاد خواهد کرد.”
“کبیر تنجا” معاون اندیشکده بنیاد تحقیقات “آبزرور” و یکی از اعضای برنامه مطالعات استراتژیک آن، می گوید که دستیاران ترامپ ممکن است او را تشویق به اتخاذ مواضع تند کرده باشند. او گفت: “فکر می‌کنم پس از دیدار دو رهبر (مودی و ترامپ)، وضوح بیشتری خواهیم داشت” و افزود که زبان این یادداشت باعث نگرانی‌های زیادی در دهلی نو شده است.
“پانت” چابهار را “پروژه امضایی” برای آرمان‌های منطقه‌ای هند توصیف کرد و گفت هر گونه اختلال می‌تواند ضربه‌ای جدی به راهبرد بلندمدت هند وارد کند.
او گفت: “پروژه توسعه بندر چابهار بدون شک بخشی از نشست مودی-ترامپ خواهد بود، جایی که من فکر می‌کنم هند درباره ارتباط این پروژه و پتانسیل‌هایی که باید در آن بخش از جغرافیا بازی کند، بحث خواهد کرد.”
ترامپ، جو بایدن، سلف خود را متهم کرده که در اجرای دقیق تحریم‌ها شکست خورده است، و استدلال کرده است که فروش نفت ایران به جاه‌طلبی‌های هسته‌ای و شبه‌نظامیان مسلح در خاورمیانه کمک مالی می‌کند – ادعاهایی که تهران همواره آن را رد کرده است.
در همین حال، آیت الله علی خامنه ای، رهبر ایران، هرگونه مذاکره “با چنین دولتی” در آمریکا را رد کرده اند.
چاندرا گفت که توافق برای توسعه بندر چابهار بین هند و ایران ممکن است دیگر توسط واشنگتن قابل قبول نباشد.
وی افزود: در حالی که هند مایل به مذاکره با ترامپ در مورد کاهش تعرفه های تجاری بالای هند است، موضوع معافیت از تحریم ها در مورد چابهار ممکن است برای مذاکره چالش برانگیزتر باشد.
چاندرا گفت که دهلی احتمالا استدلال می‌کند که چابهار با دسترسی راهبردی خود به آسیای مرکزی و فراتر از آن، می‌تواند به مقابله با پروژه کریدور اقتصادی چین و پاکستان، که یکی از بخش‌های کلیدی طرح کمربند و جاده پکن است، کمک کند.
اما او افزود که ترامپ ممکن است از توافق بندری بین دهلی و تهران به عنوان اهرمی برای کاهش مازاد تجاری هند با آمریکا استفاده کند.
چاندرا گفت: “احساس من این است که ترامپ خواهان کاهش کسری تراز تجاری آمریکا با هند است و ممکن است فقط مساله او با دهلی، همین باشد.”
