مرکز پژوهش‌های اقتصادی سوریه (SCER)، روز سه‌شنبه در کانال تلگرام خود طرح جامعی برای «ساختن اقتصاد دیجیتال» منتشر کرد. این طرح که پس از سقوط حکومت بشار اسد ارائه شده، شامل قانونی کردن بیت کوین و دیجیتالی کردن پول ملی این کشور است. هدف اصلی این طرح، ثبات‌بخشی به لیره سوریه، تسهیل تجارت الکترونیک و جذب سرمایه‌گذاری جهانی برای بازسازی اقتصاد ویران‌شده این کشور است. در این گزارش نگاهی به جزئیات این طرح پیشنهادی و مزایا و امکان اجرایی شدن آن داریم.
اقتصاد سوریه در جستجوی راه نجات
طبق گزارش کریپتونیوز (Cryptonews) مرکز پژوهش‌های اقتصادی سوریه (Syrian Center for Economic Research) طرح جامعی برای قانونی کردن بیت کوین و دیجیتالی کردن پول ملی این کشور ارائه کرده است. این اقدام که می‌تواند نقطه عطفی در بازسازی اقتصاد ویران‌شده سوریه باشد، با هدف جذب سرمایه‌گذاری جهانی و ثبات‌بخشی به اقتصاد این کشور طراحی شده است.
بر اساس گزارش بانک جهانی (World Bank)، اقتصاد سوریه از سال ۲۰۱۰ تاکنون بیش از ۶۰ درصد کوچک شده است. دهه‌ها جنگ و سوء مدیریت اقتصادی، این کشور را با چالش‌های جدی مواجه کرده و سقوط ارزش پول ملی و تورم افسارگسیخته، اعتماد عمومی به نظام بانکی سنتی را از بین برده است.
جزئیات طرح پیشنهادی
براساس گزارش کریپتو دات نیوز (Crypto.news) مرکز پژوهش‌های اقتصادی سوریه رویکردی چندوجهی را پیشنهاد کرده است که شامل ۴ مورد اصلی زیر می‌شود:
۱. قانونی کردن استخراج، معاملات، فروش و خرید بیت کوین
۲. دیجیتالی کردن لیره سوریه با استفاده از فناوری بلاک چین
۳. پشتوانه‌سازی پول ملی با دارایی‌هایی مانند طلا، دلار آمریکا و بیت کوین
۴. بهره‌برداری از منابع انرژی برای استخراج بیت کوین با تأکید بر پایداری محیط زیست
همچنین طرح پیشنهادی مرکز پژوهش‌های اقتصادی سوریه شامل اصلاحات گسترده در نظام مالی و بانکی است. این طرح تأکید ویژه‌ای بر پرهیز از وام‌های ربوی و سیاست‌های پولی تورم‌زا دارد و به جای آن، اتخاذ اصول اقتصاد آزاد محافظه‌کارانه را توصیه می‌کند. بانک‌ها، استارتاپ‌ها و صرافی‌ها تشویق می‌شوند تا بیت کوین را در عملیات خود ادغام کنند و تمام این فرآیند تحت نظارت دقیق بانک مرکزی انجام خواهد شد.
یکی از نقاط قوت این طرح، تأکید بر شفافیت و قابلیت ردیابی تراکنش‌ها در بستر بلاک چین است. این ویژگی می‌تواند به کاهش ریسک‌های مرتبط با فعالیت‌های غیرقانونی کمک کند. طرح پیشنهادی شامل ایجاد یک چارچوب قانونی جامع برای خرید، فروش و معامله بیت کوین است که با قوانین داخلی و بین‌المللی مطابقت خواهد داشت و تحت نظارت دقیق قرار می‌گیرد.
مزایای بالقوه طرح برای اقتصاد سوریه
این پیشنهاد جالب که با پوشش گسترده خبری از رسانه‌های بین‌المللی مواجه شده می‌تواند مزایایی برای سوری‌ها به همراه داشته باشد. به گزارش بی‌این کریپتو (BeIn Crypto) قانونی شدن بیت کوین می‌تواند مزایای متعددی برای سوریه به همراه داشته باشد:
- گشایش درهای سرمایه‌گذاری بین‌المللی، مشابه تجربه السالوادور
- تسهیل ارسال حواله‌های مالی برای میلیون‌ها سوری پناهچو و مقیم خارج از این کشور
- حفظ حق مالکیت شخصی دارایی‌های دیجیتال برای شهروندان
- امکان دور زدن تحریم‌های بین‌المللی که دسترسی سوریه به نظام مالی جهانی را محدود کرده است
موقعیت ممتاز سوریه برای استخراج بیت کوین
سوریه با داشتن دومین تعرفه برق ارزان جهان (۰.۰۰۳ دلار در هر کیلووات ساعت) می‌تواند به مقصدی جذاب برای استخراج بیت کوین تبدیل شود. طرح پیشنهادی تأکید می‌کند که این فعالیت باید تحت نظارت دقیق و با رعایت ملاحظات زیست‌محیطی انجام شود.
چالش‌ها و موانع پیش رو
با وجود چشم‌انداز امیدوارکننده، این طرح با چالش‌های متعددی روبرو است:
- نیاز به سرمایه‌گذاری کلان در زیرساخت‌های فنی
- پیچیدگی‌های ژئوپلیتیک و نقش بازیگران منطقه‌ای
- تحریم‌های خارجی و بدهی‌های سنگین به جا مانده از حکومت پیشین
- نگرانی از سوءاستفاده احتمالی گسترده گروه‌های تندرو و تروریستی از اکوسیستم مالی ارزهای دیجیتال
- خطر انزوای بیشتر بین‌المللی در صورت دور زدن سیستم‌های بانکی سنتی، علی‌رغم مزایای کوتاه‌مدت آن
شرایط سوریه در میان تجربه جهانی
تجربه کشورهایی مانند السالوادور و جمهوری آفریقای مرکزی در قانونی کردن بیت کوین می‌تواند درس‌های ارزشمندی برای سوریه داشته باشد. السالوادور علی‌رغم افزایش گردشگری و جذب برخی سرمایه‌گذاری‌های خارجی، با انتقادهایی در زمینه ریسک‌های اقتصادی و مسائل بدهی مواجه شده است. با این حال، سود السالوادور از رشد قیمت بیت کوین در سال‌های اخیر قابل توجه بوده است.
علاقه سوریه به بیت کوین با یک روند جهانی در حال رشد همسو است. سوئیس در حال بررسی گنجاندن بیت کوین در ذخایر ملی خود برای پیشبرد نوآوری مالی است. همچنین، یک قانونگذار روسی پیشنهاد ایجاد ذخیره استراتژیک بیت کوین را برای بهبود ثبات مالی در شرایط تحریم مطرح کرده است. این نمونه‌های بین‌المللی می‌توانند درس‌های ارزشمندی برای سوریه در طراحی مسیر ارزهای دیجیتال خود فراهم کنند.
همچنین باید گفت کشورهای همسایه و شرکای منطقه‌ای سوریه نقش مهمی در موفقیت این طرح خواهند داشت. روسیه و ایران که از اقتصاد قوی ارزهای دیجیتال برخوردارند، می‌توانند تجربیات ارزشمندی در زمینه استفاده از این فناوری برای مقابله با تحریم‌ها در اختیار سوریه قرار دهند،هر چند هنوز مشخص نیست که در آینده روابط حکومت جدید سوریه با ایران و روسیه چگونه باشد. همچنین، کشورهایی مانند لبنان و ترکیه که همسایگان مستقیم سوریه هستند و ارزهای دیجیتال را پذیرفته‌اند، می‌توانند به شرکای بالقوه یا رقبای سوریه در این حوزه تبدیل شوند.
تمایز استفاده مشروع و نامشروع از ارزهای دیجیتال
لازم به ذکر است که باید میان طرح مشروع مرکز پژوهش‌های اقتصادی سوریه برای قانونی کردن بیت کوین و استفاده بحث‌برانگیز برخی گروه‌های تروریستی مانند هیئت تحریر الشام (HTS) از ارزهای دیجیتال تمایز قائل شد. در حالی که هیئت تحریرالشام (که پیش‌تر با القاعده مرتبط بوده است) از ارزهای دیجیتال برای تأمین مالی عملیات‌های خود استفاده می‌کند، طرح مرکز پژوهش‌های اقتصادی سوریه نه در راستای کمک به این گروه‌ها، بلکه به دنبال ایجاد یک سیستم مالی قانونی و شفاف تحت نظارت دولت انتقالی است که منافع آن شامل کل جمعیت سوریه شود.
جمع‌بندی
طرح پیشنهادی مرکز پژوهش‌های اقتصادی سوریه برای قانونی کردن بیت کوین، گامی جسورانه در مسیر بازسازی اقتصاد این کشور است. اگرچه این طرح با چالش‌های جدی روبرو است، اما می‌تواند فرصتی برای احیای اقتصادی سوریه و تبدیل این کشور به پیشگام پذیرش ارزهای دیجیتال در خاورمیانه باشد.
موفقیت این طرح به عوامل متعددی از جمله همکاری‌های بین‌المللی، سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های فنی و مدیریت هوشمندانه چالش‌های ژئوپلیتیک بستگی دارد.
