عوامل خطر سکته چشمی شامل رژیم غذایی و عوامل سبک زندگی مانند سیگار کشیدن و افزایش سن هستند.
سکته چشمی چیست؟
سکته چشم (Eye Stroke) یا نوروپاتی ایسکمیک قدامی بینایی یک بیماری خطرناک و ناتوان کننده است که در نتیجه فقدان جریان خون کافی به بافت در قسمت جلویی عصب بینایی چشم ایجاد می‌شود. سکته چشمی زمانی اتفاق میفتد که جریان خون به شبکیه به دلیل انسداد قطع شود. این انسداد می‌تواند ناشی از چند چیز مانند پلاک یا حتی عفونت در قسمت دیگری از بدن باشد.
اگر جریان خون به شبکیه مسدود شود، اکسیژن رسانی به سلول‌های شبکیه از بین می‌رود. این مشکل اغلب انسداد شریان مرکزی شبکیه (CRAO) نامیده می‌شود. این موضوع می‌تواند منجر به تاری دید و از دست دادن دائمی بینایی شود. درمان فوری برای جلوگیری از آسیب دیدگی و از دست دادن دائمی بینایی ضروری است زیرا شبکیه تنها چهار تا شش ساعت می‌تواند زنده بماند.
علت سکته چشمی چیست؟
انسداد ناشی از سکته چشمی با تجمع پلاک یا حتی عفونت در چشم یا قسمت دیگری از بدن مانند قلب یا سایر شریان‌ها رخ می‌دهد. این انسداد به عنوان آمبولی شناخته می‌شود. طبق آکادمی چشم پزشکی آمریکا، مردان در معرض خطر بیشتری نسبت به زنان قرار دارند. علل سکته چشمی شامل موارد زیر هستند:
- فشار خون بالا
- دیابت
- سیگار کشیدن
- گلوکوم
- کلسترول بالا (هیپرلیپیدمی)
- بیماری قلبی – ایجاد پلاک در رگ‌های خونی (آترواسکلروز)
- افراد با سابقه لخته شدن خون
- اثرات ناشی از سکته قبلی
- بیماری‌های خود ایمنی مانند لوپوس یا آرتریت روماتوئید
- کم خونی داسی شکل
- آرتریت تمپورال
علائم سکته چشمی
علامت بارز سکته چشمی تغییر ناگهانی در بینایی است. توجه به این نکته مهم است که این موضوع معمولاً در یک چشم و بدون هیچ گونه درد رخ می‌دهند. علائم دیگر عبارتند از:
- لکه‌های شناور چشمی
- درد یا فشار پشت چشم
- خونریزی یا وجود لکه خونی
- تحریف یا تاری دید
- نقاط کور یا تاریک
- تغییر در کیفیت دید که آرام شروع می‌شوند، اما با گذشت زمان بدتر می‌شوند.
انواع سکه چشمی
در حالی که انسداد شریان مرکزی شبکیه (CRAO) شایع‌ترین نوع سکته چشمی است، اما این عارضه
- انسداد ورید مرکزی شبکیه CRVOاین مشکل زمانی اتفاق میفتد که سیاهرگ مرکزی شبکیه مسدود یا باریک شود. این انسداد مانع از تخلیه مناسب خون از شبکیه می‌شود که منجر به تجمع مایع و تورم می‌شود. درجه از دست دادن بینایی از CRVO به میزان انسداد ورید و اندازه رگ خونی آسیب دیده بستگی دارد. شایع‌ترین عامل خطر برای این بیماری فشار خون بالا، دیابت، کلسترول بالا و سیگار کشیدن است.
- انسداد ورید شاخه‌ای شبکیه (BRVO): انسداد ورید شاخه‌ای شبکیه شبیه CRVO است. این مشکل شامل انسداد یکی از وریدها کوچکتر است که خون را از شبکیه خارج می‌کند، نه ورید مرکزی!
- انسداد شریان شبکیه شاخه‌ای (BRAO): انسداد شریان شبکیه شاخه‌ای مانند BRVO بر وریدهای کوچکتر تأثیر می‌گذارد، اما BRAO بر شریان‌هایی که خون تازه را به شبکیه می‌آورند تأثیر می‌گذارد. انسداد یکی از این وریدها می‌تواند باعث از دست دادن ناگهانی بینایی در بخشی از میدان بینایی شود.
نکته: CRVO، CRAO، BRVO و BRAO همگی اورژانس‌های پزشکی هستند که نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارند.
تشخیص سکته چشمی
تشخیص سکته چشمی معمولاً شامل ترکیبی از موارد زیر است:
معاینه جامع چشم
پزشک متخصص چشم سابقه پزشکی شما را بررسی می‌کند، سپس معاینه چشم را انجام می‌دهد. حدت بینایی (وضوح دید) را ارزیابی می‌کند و سپس با بررسی ساختارهای چشم، میزان جریان خون به شبکیه را مورد سنجش قرار خواهد داد. پزشک ممکن است از ابزارهایی مانند لامپ شکاف، فوندوسکوپی (افتالموسکوپی) یا دوربین شبکیه برای بررسی پشت چشم استفاده کنند.
تست‌های تصویربرداری
تست‌های تصویربرداری برای تایید تشخیص و ارزیابی میزان انسداد انجام می‌شود. یکی از روش‌های رایج تصویربرداری آنژیوگرافی فلورسین است که در آن یک رنگ مخصوص به رنگ بازوی شما تزریق می‌شود و در حالی که رنگ در رگ‌های خونی در شبکیه جریان می‌یابد، دستگاه شروع به گرفتن عکس می‌کند.
این آزمایش به شناسایی مناطق انسداد یا نشت کمک می‌کند. توموگرافی انسجام نوری (OCT) ابزار تصویربرداری دیگری است که از امواج نور برای ایجاد تصاویر مقطعی دقیق از شبکیه استفاده می‌کند. همچنین اطلاعاتی در مورد ضخامت شبکیه ارائه می‌دهد و هرگونه تورم یا آسیب را شناسایی می‌کند.
آزمایش خون
در برخی موارد، آزمایش‌های اضافی آزمایش خون ممکن است تجویز شود. این تست‌ها برای ارزیابی شرایط زمینه‌ای مانند دیابت یا کلسترول بالا کاربرد دارند. آزمایش خون اغلب به عنوان یک درمان تکمیلی برای شناسایی علل سکته چشمی انجام می‌شود و به تنهایی نمی‌تواند نشان دهنده این عارضه باشد.
درمان سکته چشمی
اگر از دست دادن ناگهانی بینایی یا سایر علائم سکته چشمی را تجربه کردید، بسیار مهم است که به دنبال مراقبت فوری پزشکی باشید. زمان بسیار مهم است و ارزیابی سریع برای تعیین بهترین روش درمانی ضروری است. درمان سکته‌های چشمی، به ویژه انسداد شریان شبکیه (CRAO)، به علت زمینه‌ای بستگی دارد. برخی از گزینه‌های درمانی بالقوه عبارتند از:
تزریق داخل زجاجیه
تزریق داخل زجاجیه یک درمان رایج برای سکته‌های چشمی، به ویژه برای انسداد ورید شبکیه (RVO) است. داروهایی مانند anti-VEGF (مهارکننده‌های فاکتور رشد اندوتلیال عروقی) یا کورتیکواستروئیدها مستقیماً به چشم تزریق می‌شوند تا التهاب را کاهش دهند، از تجمع مایعات جلوگیری کنند و جریان خون را بهبود بخشند.
تزریق ضد VEGF به جلوگیری از رشد عروق خونی غیرطبیعی، که در انسداد وریدهای شبکیه شایع است، کمک می‌کند. این درمان معمولاً طی چند جلسه برای به حداکثر رساندن اثربخشی و کاهش تورم یا خونریزی در شبکیه انجام می‌شود.
لیزر درمانی
فتوکواگولاسیون لیزری اغلب برای درمان عوارض ناشی از انسداد ورید شبکیه، مانند ادم ماکولا یا نئوواسکولاریزاسیون (رشد غیرطبیعی عروق خونی) استفاده می‌شود. در این روش از لیزر برای ایجاد سوختگی‌های کوچک در شبکیه چشم استفاده می‌شود که به بسته شدن رگ‌های خونی نشت کننده و کاهش تورم کمک می‌کند. این موضوع می‌تواند از آسیب بیشتر جلوگیری کند و به تثبیت بینایی کمک کند. درمان لیزر به عنوان یک رویکرد درمانی مکمل تجویز می‌شود.
رقیق کننده‌های خون و ضد پلاکت‌ها
برای موارد خاصی از انسداد شریان شبکیه (RAO) یا انسداد ورید شبکیه، ممکن است داروهای رقیق کننده خون (ضد انعقادها) یا داروهای ضد پلاکت تجویز شود.
این داروها با جلوگیری از لخته شدن خون، بهبود جریان خون و کاهش خطر سکته‌های چشمی در آینده عمل می‌کنند. آسپرین یا داروهای ضد انعقاد قوی‌تر مانند وارفارین یا داروهای ضد انعقاد مستقیم خوراکی (DOACs) ممکن است بر اساس علت اصلی سکته چشمی در نظر گرفته شوند.
انجام جراحی
در موارد شدید انسداد شریان شبکیه (RAO)، مداخله جراحی ممکن است برای بازگرداندن جریان خون به شبکیه ضروری باشد. یکی از گزینه‌ها روشی به نام تزریق رتروبولبار است که در آن یک عامل حل کننده لخته به حفره چشم تزریق می‌شود.
گزینه دیگر، به ویژه برای RAO، نوعی مداخله جراحی است که می‌تواند به پاکسازی عروق مسدود شده کمک کند. هدف از این روش‌ها معکوس کردن انسداد و جلوگیری از آسیب دائمی بینایی است.
کلام آخر
سکته چشمی چیست؟ انسداد یکی از رگ‌های خونی کوچکی که شبکیه را تامین می‌کند اغلب سکته چشم نامیده می‌شود. بسته به اینکه کدام رگ آسیب دیده است، این عارضه شاید باعث از دست دادن دائمی بینایی کامل یا بخشی از چشم شود.
عوامل خطر برای ایجاد سکته چشمی شامل فشار خون بالا، کلسترول بالا، بیماری قلبی، دیابت و مشکلات لخته شدن خون هستند. مردان بیشتر در معرض خطر این عارضه قرار دارند. عوامل محیطی مانند اضافه وزن، سیگار کشیدن، رژیم غذایی نامناسب یا داشتن یک سبک زندگی بی تحرک نیز ممکن است در سکته چشم نقش داشته باشند. درنهایت با درک علائم و علت اصلی توسط چشم پزشک می‌توانید برای درمان اقدام کنید.
