شب چله آیینه‌ای از هویت فرهنگ ایرانیان

شاه بهرام بلیوانی موبدیار زرتشتیان استان یزد گفت: تمام اقوام ایرانی شب چله (یلدا) را جشن می‌گیرند ایرانیان باستان با کمک دانش ستاره شناسی دریافته بودند انقلاب بزرگ زمستانی یا بلندترین شب سال در روز۳۰ آذراتفاق می‌افتد واز آن پس اندک اندک از طول شب کاسته شده و به طول روز اضافه می‌شود در این انقلاب زمستانی سرما به اوج خود می‌رسد و تا ۴۰ روز ادامه می‌یابد به همین دلیل آن را چله بزرگ می‌نامند زمستان سرد تا دهم بهمن ادامه می‌یابد و پس از آن به تدریج هوا گرم می‌شود و چله کوچک آغاز می‌شود.

او با بیان اینکه، چون شب چله بلندترین شب سال است و پس از آن طول روزبه تدریج زیاد می‌شود، ایرانیان قبل از اشوزرتشت که پیرو آئین مهر (میترائیسم) بودند اظهار داشت: آن را شب زایش خورشید (مهر) می‌دانستند شاید نسبت یلدا که کلمه‌ای سریانی به معنی تولد است نیز به همین سبب باشد.

موبدیار زرتشتیان استان یزد یادآور شد: برخی نیز‌ای نروز را مصادف با تولد حضرت مسیح می‌دانند هر چند هیچ کدام از منابع دینی مسیحیان این موضوع را تأئید نمی‌نمایند و تاریخ دقیق ولادت ایشان در جایی نیامده است، اما برخی کشیشان مسیحی آن را مصادف با ولادت مسیح می‌دانند.

بلیوانی با بیان اینکه از آنجا که کشاورزی، بخش ارزشمند زندگی ایرانیان را تشکیل می‌داد آن‌ها توانستند کار‌ها و فعالیت‌های خود را با گردش خورشید و بلندی و کوتاهی روز و شب تنظیم کنند عنوان کرد: آنان در ایامی که روز‌ها بلند بود از روشنی روز و نور خورشید بیشتر بهره می‌بردند.
 

او اظهار داشت: ابوریحان بیرونی در آثارالباقیه خود آغاز چله را میلاد اکبر یا میلاد خورشید می‌نامد و آنرا خور هم نامیده است او می‌گوید ایرانیان ازنجوم و گردش ستارگان ایام سال مخصوصا شب طولانی اول زمستان یاشب اول دی که دادار است اطلاع داشتند و شب آخر آذر یاقوس را از اهرمن می‌پنداشتند ونحس محسوب می‌کردند وتا صبح با روشن کردن آتش ظلمت شب رابه روشنی تبدیل کرده و تا اول دی که مظهر روشنی بود بیدار می‌ماندند.

این موبدیار گفت: ابوریحان شب چله را انقلاب زمستانی نامیده و مین ویسد سرمای زیاد در نیمکره شمالی از اول دی تا ۴۰ روز ادامه دارد و بعد از آن یک دوره ۲۰ روزه را چله کوچک می‌نامد و می‌گوید بعد از آن هوا رو به گرمی می‌رود.

بلیوانی افزود: در این شب برخی به دیدار بزرگتر‌های خانواده می‌روند ودر کنار آن‌ها شب را با جشن و سرور و شنیدن داستان‌های زیبای شاهنامه و حافظ خوانی وشنیدن داستان‌های زیبا از پدر بزرگ‌ها و مادر بزرگ‌ها به سپیده صبح پیوند می‌زنند.

او ادامه داد: سفره شب یلدا گوناگون است، اما بیشتر آن‌ها شامل میوه‌هایی مانند انار و هندوانه وسیب و آجیل‌های مختلف است کتاب دینی و کتب شاهنامه و حافظ از دیگر اجزای سفره است چله و جشن‌هایی که در این شب برگزار می‌شود، یک سنت دیرینه ایرانی بر پایه نجوم و ستاره شناسی دقیق است که تا کنون بین ایرانیان گرامی داشته میشود.
شب چله بر همه ایرانیان خجسته باد.
در فهرست میراث فرهنگی ناملموس یونسکو بر اساس اخبار منتشر شده از سوی اکو فرهنگی ایران و روایت هندی، «یلدا/ چلا» به پیشنهاد ایران و افغانستان به عنوان کتیبه جدید در فهرست میراث فرهنگی ناملموس یونسکو اضافه شده است.