فوری: قوانین جدید ارث به نفع دختران شد

یکی از مهم‌ترین عوامل موجب مالکیت در قانون مدنی، وراثت است. قانون مدنی، قوانین مشخص و دقیقی را درباره وراثت از ترک‌اعضای متوفی تعیین کرده است. در این قواعد، طبقه‌بندی‌ها و درجات وراثت مشخص شده است که نشان می‌دهد کدام افراد از متوفی به ارث برده می‌شوند و همچنین میزان سهم الارث هریک از وراثت مشخص شده است.

قانون برابری سهم الارث دختر و پسر در سال ۱۴۰۲​

در قسمت قبل، به توضیح سهم الارث دختر و پسر در سال ۱۴۰۲ پرداخته شد و همانطور که بیان نمودیم، بر اساس قانون مدنی، اگر همه فرزندان پسر باشند، ارث متوفی، میان آن‌ها به صورت مساوی تقسیم می‌شود و اگر همگی، فرزند دختر باشند نیز به همین ترتیب عمل خواهد شد. با این وجود، اختلاف در تقسیم ارث، معمولاً در صورتی به وجود می‌آید که وراث متوفی، شامل دختران و پسران باشد.

همانطور که بیان شد، طبق ضوابط اسلامی، پسران در میراث دو برابر از دختران بهره‌مند می‌شوند. قانون تفصیلی درباره این امر بیان می‌کند که زیرا پسران مسئولیت تأمین معیشت خانواده را به عهده دارند، به همین دلیل سهم میراث آن‌ها دو برابر از خواهران است و به این دلیل که دختران در تأمین نیازهای خانوادگی وظیفه‌ی خاصی ندارند، سهم میراث آن‌ها کمتر از برادرانشان است و نصف میراث پسران را دریافت می‌کنند.

با این حال، اغلب ایام این پرسش مطرح می‌شود که آیا قانون تساوی سهمیه‌بندی ارث بین دختر و پسر در سال ۱۴۰۲ تصویب شده است؟ به صورت دیگر، آیا سهم ارث دختر و پسر مساوی شده است؟ پاسخ به این سؤال، این است که حکم نابرابری در تقسیم ارث بین فرزندان دختر و پسر که در قوانین مدنی وجود دارد، مشتمل بر شرع مقدس اسلام و استنباط از آیات قرآن کریم است و تا به امروز، قانونی در جلسه شورای اسلامی برابری تقسیم ارث بین دختر و پسر تصویب نشده است.

با وجود این واقعیت که اشخاص نمی‌توانند منجر به محرومیت فرزندان خود از ارث شوند، اما به دلیل تفاوت نسبی برخورداری از سهم الارث بین دختران و پسران، می‌توانند در طول زندگی خود، اموالی را به نفع فرزندان دختر به ارث بگذارند و یا آنها را در وصیت خود برای تساوی سهم الارث دختران و پسران قرار دهند. این وصیت، که تا سهم یک سوم اموال متوفی مورد نیاز است، می‌تواند به نفع قسمت بیشتری از فرزندان دختر متوفی از ثروت متوفی ارثیه‌بندی شده را فراهم کند.

پس از توضیح درباره تطبیق قانون برابری سهم الارث بین دختران و پسران، در اینجا می‌خواهیم به سؤالی پاسخ دهیم که آیا سهم الارث بین پسران و دختران به یکسانی رسیده است یا خیر؟

آیا سهم الارث دختر و پسر در سال ۱۴۰۲​ مساوی شده است

در بخش قبل، توضیحی درباره “قانون برابری سهم الارث برای پسران و دختران” ارائه شد. همانگونه که اشاره کردیم، تا سال ۱۴۰۲ قانونی در این زمینه تصویب نشده است و سهم الارث برای پسران و دختران برابر نشده است. بنابراین به سؤالی که آیا در سال ۱۴۰۲ سهم الارث برابر شده است یا خیر، باید پاسخ منفی داد.

بنابراین، قوانین مربوط به تقسیم میراث بین دختران و پسران در سال ۱۴۰۲ پیرو مفاد ماده ۹۰۷ قانون مدنی است. به طبقه‌بندی این قانون، هنگامی که فرد فوت کننده هم دختر و هم پسر داشته باشد، فرزندان پسر از سهم میراث دو برابر فرزندان دختر بهره‌مند می‌شوند. اما این ماده قانونی نمی‌تواند جلوی صدور وصیتی که برای تساوی سهم میراث بین پسر و دختر در نظر گرفته شده است را بگیرد. همچنین، در طول زندگی خود، والدین می‌توانند اموال را به نام فرزندان بخشایند و برابری سهم میراث را به نفع آنها تضمین کنند.

ارث مرد بدون فرزند به چه کسانی می رسد؟

نحوه تقسیم ارث مرد بدون فرزند و شرایط آن : در صورت داشتن زوجه ، پرداخت یک چهارم کل دارایی به زوجه بوده و سپس ، مابقی آن ، به ترتیب ، به ورثه طبقه اول ( پدر و مادر ) ، طبقه دوم ( پدر بزرگ و مادر بزرگ و خواهران و برداران و فرزندان آنها ) و طبقه سوم ( عمه و عمو ، خاله و دایی و فرزندان آنها ) تعلق خواهد گرفت که نکات حقوقی آن ، در قانون مدنی ، ذکر شده است .

یکی از فروض مربوط به نحوه تقسیم ارث متوفیان ، حالتی است که مردی ، فوت می کند ؛ بی آنکه فرزندی داشته باشد . در این صورت ، این سوال مطرح می شود که نحوه تقسیم ارث مرد بدون فرزند و اموال مرد بدون وارث و شرایط آن ، به چه صورت است ؟ پاسخ به این سوال ، از آن جهت اهمیت دارد که گاها ، میان ورثه مرد بدون فرزند در خصوص تقسیم ارث ، اختلافات جدی ای ایجاد می گردد .

به همین مناسبت ، در ادامه این مقاله ، قصد داریم به این سوال پاسخ دهیم که ارث مرد بدون فرزند به چه کسانی می رسد . پس از آن ، نحوه تقسیم ارث مرد بدون فرزند و اموال مرد بدون وارث و شرایط آن ، را توضیح داده و نکات حقوقی مربوط به آن را ذکر خواهیم کرد .

پس از اینکه شخصی ، فوت نمود ، ورثه وی ، می بایست طبق قواعد قانونی ، اقدام به تقسیم ارث میان خود نمایند . در این حالت ، تقسیم ترکه میان ورثه ، نیازمند آن است که ورثه ، با تقدیم دادخواست انحصار وراثت به شورای حل اختلاف ، اقدامات لازم برای تقسیم ترکه را انجام دهند که نکات حقوقی مربوط به آن را در ادامه ، خواهیم گفت .

یکی از فروضی که در پی آن ، می بایست اقدام به تقسیم ترکه میان ورثه کرد ، حالتی است که مردی ، بی آنکه فرزندی داشته باشد ، فوت کند . در این حالت ، این سوال ممکن است مطرح شود که ارث مرد بدون فرزند به چه کسانی می رسد ؟ در واقع ، اولین مرحله از تقسیم ارث مرد بدون فرزند ، آن است که ورثه ای که از ترکه وی بهره مند می شود را مشخص نموده و سپس ، نحوه تقسیم ارث میان آنها را ذکر نمود .

در پاسخ به این سوال که ارث مرد بدون فرزند به چه کسانی می رسد ، باید اشاره نمود که به طور کلی ، طبق طبقات و درجات ارث ، ورثه متوفی را می توان به دو نوع خویشاوندان سببی و خویشاوندان نسبی تقسیم بندی کرد . منظور از خویشاوندان سببی ، زوج یا زوجه متوفی می باشد . لذا در هر حال ، بر اساس ماده 864 قانون مدنی ، زمانی که مردی فوت کرده باشد ، همسر دائمی وی ، می تواند سهم الارث خود را ببرد .

ارث مرد بدون فرزند

اما منظور از خویشاوندان نسبی ، افرادی هستند که به لحاظ نسب و رابطه خونی ، با متوفی ، دارای پیوند هستند . بر اساس ماده 862 قانون مدنی ، اشخاصی که به موجب رابطه نسبی با متوفی ، ارث می برند ، به سه طبق زیر تقسیم می شوند :

طبقه اول ؛ شامل پدر و مادر ، فرزندان و فرزندان فرزندان ( نوه ها ) می باشد .

طبقه دوم ؛ شامل پدر بزرگ ها و مادر بزرگ ها ، خواهران و برادران و فرزندان آنها می شود .

طبقه سوم ؛ شامل عمه ها و عموها ، خاله ها و دایی ها و فرزندان هر کدام از آنها خواهد شد .

نکته مهمی که در خصوص ارث بردن خویشان نسبی در طبقات و درجات ارث وجود دارد ؛ آن است که در صورت وجود ورثه در هر طبقه ، طبقات بعدی ، محروم از ارث خواهند شد . حتی ، در هر طبقه نیز ، درجات مختلفی وجود دارد که در صورت وجود درجه نزدیک تر به متوفی ، درجات بعدی ، از ارث محروم می گردند . به عنوان مثال ، فرزندان متوفی ، خویشاوندان درجه اول از طبقه اول محسوب شده و در صورت نبود آنها ، ارث مرد ، به نوه هایش خواهد رسید .

در طبقه دوم ارث نیز ، دو درجه وجود دارد . درجه اول ، شامل پدر بزرگ ها و مادر بزرگ ها و برادر و خواهر متوفی می شود و در صورت نبود ایشان ، ارث مرد فوت شده ، به درجه دوم از طبقه دوم یعنی پدر و مادر اجداد و فرزندان خواهران و برادران خواهد رسید . طبقه سوم ارث نیز ، شامل دو درجه می گردد که در درجه اول ، عمو ، عمه ، خاله و دایی شده و در صورت نبود ایشان ، درجه دوم از طبقه سوم یعنی فرزندان آنها ، از ارث متوفی ، بهره مند می شوند .

ارث مردی که فرزند ندارد به چه کسانی می‌رسد؟

بر این اساس ، در پاسخ به این سوال که ارث مرد بدون فرزند به چه کسانی می رسد ، باید گفت که در صورتی که مرد ، همسر دائمی در قید حیات داشته باشد ، ابتدا سهم وی از ارث پرداخت شده و سپس ، سراغ طبقات و درجات ارث خویشان نسبی وی ، خواهیم رفت . در صورتی که در طبقه اول ارث ، متوفی دارای پدر و مادر باشد ، ارث به ایشان تعلق خواهد گرفت و در صورت نبود ایشان ، سهم الارث ، میان سایر ورثه از طبقات بعدی ، تقسیم خواهد شد که نحوه تقسیم ارث مرد بدون فرزند و اموال مرد بدون وارث و شرایط آن ، را در ادامه ، خواهیم گفت .

تقسیم ارث مرد بدون فرزند ، به این صورت است که ابتدا ، طبق قانون ، می بایست ورثه وی را تعیین نموده و سپس ، با توجه به مقررات قانون مدنی ، سهم الارث را به ایشان پرداخت نمود . لذا سوالی که در این قسمت مطرح می شود ، آن است که نحوه تقسیم ارث مرد بدون فرزند و اموال مرد بدون وارث و شرایط آن ، به چه صورت است ؟ در این قسمت ، قصد داریم برای جلوگیری از ایجاد اختلاف در تقسیم ارث ، به صورت کامل ، میزان سهم الارث ورثه مرد بدون فرزند را ذکر نماییم .

نحوه تقسیم ارث مرد بدون فرزند و اموال مرد بدون وارث و شرایط آن ، به این صورت است که ابتدا ، باید سراغ خویشاوندان سببی یعنی همسر وی رفت . در صورتی که مرد فوت شده ، همسر دائمی در قید حیات داشته باشد ، ابتدا سهم الارث زوجه را تعیین خواهیم کرد . در این حالت ، از آن جهت که مرد بدون فرزند بوده است ، سهم الارث زوجه وی ، معادل یک چهارم از کل اموال می باشد و باقی ترکه مرد بدون فرزند ، به خویشاوندان نسبی اش تعلق می گیرد .

البته اگر مردی فوت کند و فرزندی نداشته باشد و ورثه وی ، منحصرا شامل زوجه باشد ، نحوه تقسیم ارث ، به این صورت است که یک چهارم از اموال متوفی ، سهم زن از ارث شوهر خواهد بود و باقی مانده ترکه متوفی ، به حاکم شرع ، تعلق خواهد گرفت . البته ، مرد ، می تواند در چنین حالتی ، از قبل ، میزانی از اموالش را به نفع همسر ، وصیت کند .

تقسیم ارث برای مرد بدون فرزند

در صورتی که مرد فوت شده ، در طبقه اول ارث ، پدر و مادر داشته باشد ، سهم الارث ایشان ، به این صورت است که ترکه مرد متوفی ، به سه قسمت تقسیم شده که یک سوم آن ، سهم الارث مادر وی بوده و دو سوم مابقی ، به پدر متوفی ، تعلق خواهد گرفت . ( در صورتی که متوفی ، همسر نداشته باشد نیز ، به همین نحو ، اقدام به تقسیم ترکه میان پدر و مادر متوفی خواهیم نمود ) .

در صورت نبود اشخاص مزبور ، نوبت به تقسیم ارث میان پدر بزرگ و مادر بزرگ و خواهران و برادران متوفی خواهد رسید و در صورت نبود اشخاص مزبور ، ارث مرد بدون فرزند ، میان خویشاوندان طبقه سوم وی ، تقسیم خواهد شد که در ادامه ، نکات حقوقی مربوط به آن را شرح خواهیم داد .