پژوهشگران در اعماق سامانه غار «سَن اِستِبان» اسباب شکار کاملاً سالمی را کشف کرده‌اند که گمان می‌رود حدود ۶۵۰۰ سال قدمت داشته باشد. از این یافته به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین سیستم‌های سالم تسلیحاتی کشف‌شده در آمریکای شمالی یاد شده است.
این عملیات حفاری توسط تیمی از مرکز مطالعات بیگ بِند (CBBS) با همکاری «صندوق پژوهش‌های باستان‌شناسی اُدیسه» در دانشگاه کانزاس انجام شد. مدت‌ها تصور می‌شد جوامع شکارچی-گردآورنده باستانی این منطقه از ابزارهای مبتنی بر « آتلاتل » (وسیله‌ی پرتاب نیزه) استفاده می‌کردند، اما کشف این مجموعه کامل و دست‌نخورده به دانشمندان این امکان را داده که از گمانه‌زنی دست کشیده و این فناوری‌های اولیه را دقیق بازسازی کنند.
میان آثار مهم کشف‌شده، شش سرنیزه‌ی سنگی وجود داشت که برای اتصال نیزه‌ها به آتلاتل به کار می‌رفته‌اند. همچنین، چهار سرنیزه از چوب سخت که شاید برای وارد کردن سَم طراحی شده بودند، کنار چهار انتهای آسیب‌دیده‌ی اتصال نیزه‌ها به آتلاتل و یک بومرنگ کمیاب با پرواز مستقیم کشف شدند. بخشی از خود اتلاتل نیز یافت شده، هرچند یک سر دسته آن در طول زمان از بین رفته است.
دِوین پتیگرو، کارشناس سلاح و استادیار مرکز مطالعات بیگ بِند گفته: «ما سر ابتدایی دسته‌ی اتلاتل را نداریم، اما به قدر کافی در مورد این نوع ابزار می‌دانیم که بتوانیم شکل احتمالی آن را بازسازی کنیم.»
وضعیت حفظ‌شدگی این ابزار شکار بومیان آمریکا بسیار فوق‌العاده است، به‌ویژه با توجه به قدمتی که دارند. بیشتر یافته‌های باستانی این دوره تکه‌تکه و ناقص هستند و به همین دلیل بازسازی کامل آن‌ها دشوار است، با این حال این کشف به پژوهشگران اجازه داد کمابیش کل سیستم تسلیحاتی را کنار هم بگذارند و درک دقیقی از عملکرد آن‌ها در موقعیت‌های واقعی شکار به دست آورند.
فرای جنبه تسلیحاتی، این مجموعه اطلاعات جالبی از زندگی مردمانی ارائه می‌دهد که روزگاری در این منطقه می‌زیستند. باستان‌شناسان پوست دباغی‌شده و تاشده‌ی گوزن شاخ‌چنگالی با موهای اصلی خودش و همچنین فضولات انسانی کشف کردند: شواهدی که بُعدی انسانی به این یافته اضافه کرده است. سوراخ‌هایی که با فاصله روی لبه‌های این پوست دیده میشوند گواه این هستند که این پوست برای نرم شدن به چارچوبی بسته شده بوده و بازتاب روش‌های شناخته‌شده از سنت‌های بومیان دشت‌نشین است.
پتیگرو در توصیف لحظه کشف گفته: «فقط آنجا نشستیم و با شگفتی به آن خیره شدیم. مثل این می‌ماند که کسی دستکش‌های ظرف‌شویی را بعد از شستن ظرف‌ها روی سینک گذاشته باشد. کسی آن پوست را تا کرده و درست روی این صخره گذاشته و تا ۶۰۰۰ سال بعد کسی آن را لمس نکرده است.»
نحوه قرارگیری منظم قطعات شکسته انتهای نیزه‌ها و ترتیب هدفمند قطعات سلاح‌ها نشان می‌دهد که شاید این مجموعه معنایی نمادین یا روحانی داشته است. پتیگرو می‌گوید: «چنین تفسیرهایی که بر اساس فرهنگ‌های تازه‌تر ارائه می‌شود، هرقدر در زمان عقب‌تر برویم دشوارتر می‌شود.» احتمال اینکه این مجموعه فقط یک مخفیگاه کاربردی نبوده و مفهومی فراتر داشته، بُعد عمیق‌تری به درک ما از زندگی ماقبل‌تاریخ می‌دهد.
برایان شرودر، مدیر مرکز مطالعات بیگ بِند، این کشف را «بزرگ و تأثیرگذار» خواند و بر نقش آن در پر کردن شکاف‌های مهم در سوابق باستان‌شناسی تأکید کرد: «ما از این راه لحظاتی بی‌نظیر از زندگی آن‌ها را درک میکنیم؛ تصاویری از چگونگی زیستن‌شان، شرایط محیطی‌شان، و واکنشی که به آن داشتند.» روند دقیق حفاری که در خلال آن هر اثر به شکل جداگانه بیرون آورده شد، در هر مرحله هیجان تازه‌ای به همراه داشت.
چیزی که ابتدا شاید تنها ابزارهای شکار یک فرد به نظر می‌رسید که برای استفاده بعدی پنهان شده‌اند، حالا دریچه‌ای به سوی یک سبک زندگی کامل هستند؛ سبکی که با نوآوری، سازگاری و شاید آیین‌های روحانی شکل گرفته بود. تیم پژوهش همچنان به مطالعه این مجموعه ادامه می‌دهد و انتظار می‌رود این کشف بی‌نظیر اثر ماندگاری بر پژوهش‌های باستان‌شناسی آمریکای شمالی بگذارد.
