مارپیچ بیت کوین و ارتباط آن با هاوینگ؛ تکرار تاریخ را در چرخه های بیت کوین ببینید!

«این بار فرق می‌کند!» شاید این جمله را بارها دربارۀ موضوعات مختلف از اطرافیان خود شنیده‌ یا این مکالمه را با خود کرده باشید. اما آیا در بازار ارزهای دیجیتال نیز چنین است؟ یعنی آیا تاریخ همواره در حال تکرار خود است یا همیشه شاهد رفتارهایی غیرمنتظره از قیمت این دارایی‌های دیجیتال هستیم. در این مقاله، به سراغ موضوعی مهم، یعنی «چرخه‌های مارپیچ بیت کوین» می‌رویم تا این باور را مخصوصاً در زمینۀ سرمایه‌گذاری بر روی بیت کوین، به چالش بکشیم.

در ادامه، با توضیح مفاهیمی مانند چرخه‌ها و فراکتال، به شرح یک پدیدۀ تکرارشونده به نام «چرخه‌های چهارسالۀ بیت کوین» می‌پردازیم. در انتها نیز کاربرد چرخه‌های بیت کوین را با هدف پیش‌بینی قیمت این ارز دیجیتال بررسی می‌کنیم. اگر می‌خواهیم بدانید چه آینده‌ای در انتظار بیت کوین است، این مقاله را از دست ندهید.

چرخه‌ مارپیچ بیت کوین چیست؟

هر چرخه بیت کوین نشان‌دهنده استخراج ۲۱۰,۰۰۰ بلاک در بلاک چین بیت کوین است که تقریباً یک بازهٔ چهار ساله را نشان می‌دهد. این چرخه‌ها بر روی نموداری دایره‌ای شکل با دو محور (زمان و قیمت) نشان داده می‌شوند، که به آن چرخه مارپیچ بیت کوین می‌گوییم.

نمودار مارپیچ بیت کوین که در ادامه آن را شرح خواهیم داد، نشان می‌دهد که چگونه بیت کوین در یک چرخه ۴ ساله حرکت می کند. با استفاده از نمودار هفتگی لگاریتمی بیت کوین، همچنین می‌توانیم این روند آشکار را در بیت کوین ببینیم. اگر رویدادهای هاوینگ را به‌عنوان نقطه شروع در چرخه ۴ ساله در نظر بگیریم، می توانیم هر چرخه را به فازهای بازار گاوی، بازار خرسی و فاز بازار گاوی اولیه تقسیم کنیم.

با وجود این که بیت کوین و دارایی‌های دیجیتال، طبقه‌ای جدید از دارایی هستند، اما شاهد این هستیم که بیت کوین از ابتدا تاکنون چرخه‌هایی تکرارشونده را شکل داده است. بیت کوین به‌طور معمول در فازهایی مختلف درون چرخه‌هایی با طول زمانی چهار سال حرکت می‌کند. این موضوع را می‌توان با استفاده از «نمودار مارپیچ بیت کوین» نشان داد.

یک چرخۀ بیت کوین شامل قیمت این دارایی، داده‌های درون‌زنجیره‌ای سرمایه‌گذاران کوتاه‌مدت و روانشناسی این افراد در بازار می‌شود. چرخه‌های بیت کوین تا هنگامی که سه عامل کلیدی بر قیمت آن تأثیر می‌گذارند، دائماً تکرار خواهند شد؛ هاوینگ، فعالیت استخراج‌کنندگان (ماینرها) و روانشناسی سرمایه‌گذاران.

در ادامه دربارۀ چیستی این چرخه‌ها توضیح خواهیم داد و همچنین مشاهدات یک تحلیل‌گر مطرح این حوزه دربارۀ چرخه‌های چهارساله بیت کوین و نموداری را که او برای این منظور طراحی کرده است، بررسی خواهیم کرد. اما در ابتدا به سراغ مفاهیم با توضیح چرخه و فراکتال می‌رویم

بیشتر بخوانید: هاوینگ بیت کوین چیست؟ بعد از Halving چه اتفاقی می‌افتد؟

مفهوم چرخه و فراکتال

پیش از ورود به بحث اصلی، لازم است تا با دو مفهوم کلیدی درابتدا آشنا شویم؛ چرخه و فراکتال.

چرخه

ابتدا از مفهوم چرخه (Cycle) شروع می‌کنیم. در واقع، اشارۀ ما در اینجا به عبارت «چرخه‌های بازار» (Market Cycles) است. اصطلاحی است که به روندها یا الگوهایی اشاره می‌کند که در بازارهای مختلف ظاهر می‌شوند. یک چرخۀ کامل بازار، دور‌ه‌ای بین ۲ نقطه عطف در قیمت یک دارایی مانند بیت کوین است. به‌عبارتی‌دیگر، این چرخه با بازاری گاوی شروع شده، سپس به بازاری خرسی رسیده و درنهایت مجدداً شاهد بازار گاوی دیگری خواهیم بود.

تشخیص چرخه‌های بازار و درک این که اکنون در کدام فاز از این چرخه قرار داریم، هیچ‌گاه کار آسانی نیست. به‌همین‌جهت، شناسایی این فازها اغلب منجر به سردرگمی یا اختلاف‌نظر پیرامون ارزیابی استراتژی‌های معاملاتی میان افراد می‌شود. بااین‌حال، بسیاری از کهنه‌کاران بازار معتقدند که این چرخه‌ها واقعاً وجود دارند و بسیاری از سرمایه‌گذاران استراتژی‌های سرمایه‌گذاری خود را با توجه به آنها می‌چینند.

دلایل مختلفی برای شکل‌گیری چرخه‌های بازارهای مالی وجود دارد. مهم‌ترین آنها عوامل کلان اقتصادی از جمله تورم، نرخ بهره، نرخ رشد اقتصادی و سطح بیکاری هستند. همچنین عوامل دیگری مانند مسائل مربوط به روانشناسی انسان‌ها نیز می‌توانند مؤثر باشند.

فراکتال

فراکتال (Fractal) در اصل اصطلاحی در علم هندسه و درواقع یک الگوی بی‌پایان است. فراکتال‌ها الگوهای پیچیده‌ای هستند که با خود و در مقیاس‌هایی مختلف، مشابه هستند. این الگوها با تکرار یک فرآیند ساده به‌طور متوالی و پشت یکدیگر ایجاد می‌شوند.

برای درک بهتر این اصطلاح، به شکلی که به «مثلث سرپینسکی» (Sierpinski Triangle) معروف است، نگاهی بیاندازید. مثلث سیرپینسکی یک مثال ساده معروف از شکل‌های فراکتالی که با تکرار یک الگو در مقیاس‌های مختلف ایجاد می‌شود. این فراکتال‌ها با کمی دقت در طبیعت اطراف ما مانند برگ‌های درخت سرخس نیز یافت می‌شوند.

در بازارهای مالی نیز، با تکیه بر تعریف هندسی این اصطلاح، از عبارت فراکتال برای اشاره به یک الگوی تکرارشونده استفاده می‌شود که در میان حرکات بی‌نظم و پرآشوب قیمت‌ها رخ می‌دهد. در ادامۀ این مقاله با این اصطلاح سروکار خواهیم داشت اما اما پیش از آن به‌سراغ معرفی فازهای مختلف در چرخۀ بیت کوین می‌رویم.

سه فاز اصلی هر چرخهٔ بیت کوین

تحلیلگری معروف با نام مستعار «روت» (Root) نسخۀ به‌روزشده‌ای از نمودار مارپیچ بیت کوین را توییت کرد. او به‌طور خلاصه، ساختار فراکتالی نسبتاً پیچیدۀ آن را به این شکل توضیح داد:

چرخۀ‌های چهارسالهٔ بیت کوین واقعاً وجود دارد! هر چرخه نیز شامل ۳ مرحله است.

ایدۀ پشت این طرح گرافیکی نوآورانه از قیمت بیت کوین (که در پایین آن را مشاهده می‌کنید)، فرضیۀ «چرخۀ بیت کوین» بوده که در بازار ارزهای دیجیتال بسیار شناخته‌شده است. این فرضیه بر اساس رویدادهای هاوینگ (Halving) بوده که تقریباً هر ۴ سال یک بار رخ می‌دهند.

بیشتر بخوانید: ۵ نکته که باید درباره واکنش قیمت به هاوینگ بیت کوین بدانید

به گفتۀ این تحلیل‌گر، هر یک از سه چرخۀ تاریخی بیت کوین که تا به امروز رخ داده است، دارای ۳ فاز اصلی هستند. نکتۀ جالب توجه این است که روت اهمیتی به اولین چرخه، که چرخۀ پیدایش (Genesis Cycle) است، نداده و علت آن را این‌گونه توضیح می‌دهد:

چرخۀ ۲۰۰۹ چندان جالب و قابل‌توجه نیست؛ از آنجا که بیت کوین در طول سال اول خود اطلاعات قیمتی چندانی نداشت، آن را می‌توان داده‌ای پرت (Outlier) دانست.

بیشتر بخوانید: جنسیس بلاک (Genesis block) یا بلاک اولیه در بلاک چین چیست؟

بااین‌تفاسیر، ۳ فاز هر چرخۀ ۴ سالۀ بیت کوین به شرح زیر است:

1. بازار گاوی بالغ (Mature Bull Market) که حدود ۱ سال طول کشیده و از نظر تاریخی، با هاوینگ بیت کوین آغاز می‌شود. بر روی نمودار بالا، این فاز در ربع دایره‌ی بالا و سمت راست قرار دارد. این مرحله با ثبت یک اوج تاریخی (All-Time High) یا همان ATH برای قیمت بیت کوین به پایان می‌رسد. روت همچنین تأکید می‌کند که گاهی اوقات ممکن است شاهد الگوی دو قله (Double Top) (مانند سال‌های ۲۰۱۳ و ۲۰۲۱) و گاهی الگوی یک قله (Single Top) (مانند سال ۲۰۱۷ و احتمالاً ۲۰۲۵) در این فاز باشیم.
2. بازار خرسی (Bear Market) که حدود ۱ سال به طول می‌انجامد. این فاز پس از سرخوشی و فضای رضایت‌بخش میان سرمایه‌گذاران و الگوی یک قله (Blow-Off Top) در قیمت بیت کوین شروع می‌شود. فاز دوم، ربع بعدی از نمودار (ربع دایره‌ی پایین و سمت راست) را در برمی‌گیرد. در این فاز از چرخه، به‌طور میانگین، بیت کوین ۸۰ درصد از ارزش خود را در این فاز از دست می‌دهد و کل روند نزولی با دو یا سه رویداد تسلیم سرمایه‌گذاران (Capitulation) به پایان می‌رسد. اکثریت قریب‌به‌اتفاق سرمایه‌گذاران در اینجا امید خود را از دست می دهند.
3. بازار گاوی اولیه (Early Bull Market) حدود ۲ سال طول می‌کشد. این فاز، نیمه‌ی سمت چپ نمودار را تشکیل می‌دهد. پس از کاهش‌های شدید و رسیدن به کف قیمتی در یک بازۀ زمانی بزرگ، شاهد یک فاز طولانی‌مدت خواهیم بود که خود شامل دو فاز انباشت (Accumulation) و رشد تدریجی قیمت بیت کوین است. در این دوره، روند کلی حرکت قیمت بیت کوین صعودی شده اما با اصلاحاتی متعدد همراه بوده و با سرعتی بسیار کند حرکت می‌کند.

بیشتر بخوانید: اوج قیمت (All Time High) چیست و چه اهمیتی دارد؟

برای درک بهتر این فازها، خصوصاً فاز دوم، بهتر است به‌طور خلاصه نگاهی به الگوی یک قله (Blow-Off Top) و مفهوم رویداد تسلیم (کاپیتولاسیون) بیندازیم.

الگوی یک قله

یک قله (Blow-Off Top)، الگویی نموداری است که افزایش شدید و سریع قیمت یک دارایی و حجم معاملات آن را نشان داده و به دنبال آن یک افت شدید و سریع در قیمت (و معمولاً همراه با حجم معاملاتی قابل‌توجه) رخ می‌دهد.

رویداد تسلیم

تسلیم (Capitulation) به وضعیتی اطلاق می‌شود که در آن سرمایه‌گذاران و معامله‌گران موقعیت‌های معاملاتی لانگ (Long Position) خود را بر روی یک دارایی، در مسیر روند نزولی قیمت آن دارایی نقد می‌کنند. می‌توان آن را به‌عنوان لحظه‌ای در نظر گرفت که در آن سرمایه‌گذاران و معامله‌گران امید خود را نسبت آن موقعیت معاملاتی لانگ از دست داده و زیان را می‌پذیرند.

فراکتال‌ها در مارپیچ بیت کوین

به گفتۀ روت، بیت کوین درحال‌حاضر در فاز سوم چرخۀ خود قرار دارد که تقریباً از اوایل سال ۲۰۲۳ شروع شده است. این فاز حداقل تا هاوینگ بعدی ادامه خواهد داشت. داده‌های «بای‌بیت‌کوین‌ورلدواید» (BuyBitcoinWorldwide)، نشان می‌دهند که انتظار می‌رود هاوینگ بعدی در ۱۷ آوریل سال ۲۰۲۴ میلادی رخ می‌دهد.

طرح گرافیکی جالبی از نمودار بالا (نمودار روت) وجود دارد که شباهت‌های فراکتالی بین چرخه‌های بیت کوین را به ما نشان می‌دهد. این شباهت‌ها نه‌تنها به زمان‌بندی و منظم‌بودن فازهای تکرارشونده مربوط می‌شوند، بلکه به سودها و روان‌شناسی سرمایه‌گذاران بازار ارزهای دیجیتال نیز ارتباط دارند.

سود سرمایه‌گذاران

در ابتدا، روت نمودار را با طیفی از رنگ‌ها، از سبز پررنگ تا قرمز پررنگ، رنگ‌آمیزی کرد. سبز پررنگ نشان‌دهندۀ حداکثر سود مشارکت‌کنندگان در بازار است، درحالی‌که قرمز پررنگ میزان حداکثر ضرر آن‌ها را نشان می‌دهد. داده‌ها بر اساس یک شاخص درون‌زنجیره‌ای باعنوان «نمرهٔ Z مبنای هزینهٔ سرمایه‌گذاران کوتاه مدت (STH Cost Basis Z-Score)» بوده که وضعیت سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدت مشارکت‌کنندگان در بازار را توصیف می‌کنند. در اینجا می‌توان اینگونه تفسیر کرد که رفتار آن‌ها به بهترین وجه، الگوهای قیمتی بیت کوین را منعکس می‌نماید.

روان‌شناسی سرمایه‌گذاران

این تحلیلگر پس از اعمال تغییراتی کوچک در این نمودار، نسخه‌‌ی تغییریافته آن را منتشر کرد. در این نسخۀ تغییریافته، او مراحل روانشناسی سرمایه‌گذاران (Investor Psychology) را به فازهای چرخه‌های چهارسالۀ بیت کوین اضافه کرد. در اینجا احساساتی را که بر فعالان بازار در هر فاز از چرخه غالب است، بیان می‌شود. تصویر جدید را در زیر می‌بینید:

بااین‌تفاسیر و تحلیل نمودار، مشخص می‌شود که شباهت فراکتالی بین چرخه‌های بیت کوین را نه تنها از قیمت این ارز دیجیتال، بلکه (و شاید مهم‌تر از همه) از روانشناسی فعالان بازار نیز می‌توان پیدا کرد. چرخه‌های مارپیچ تأثیرات هاوینگ بر قیمت بیت‌کوین را توصیف می‌کنند و به‌خوبی احساسات غالبی را که سرمایه‌گذاران را تحت تأثیر قرار می‌دهند، به تصویر می‌کشند.

جالب است بدانیم که بررسی و مقایسۀ رفتار قیمت و روانشناسی سرمایه‌گذار فرآیندی نوظهور نیست. بلکه چندین دهه است که در بازارهای مالی سنتی نیز به‌کار می‌رود.

روانشناسی چرخه‌های بازار در وال استریت

همچنین، مراحل روانشناسی موجود در نمودار مارپیچ بیت کوین، با مراحلی که در برگۀ تقلب وال‌استریت، به نام «روانشناسی چرخۀ بازار»، برجسته شده است، مطابقت دارد. بااین‌حال، تفاوت اصلی این است که در بازارهای دارایی‌های سنتی و بالغ، شناسایی چرخه‌ها بسیار سخت‌تر بوده و معمولاً بسیار بیشتر از چهار سال طول می‌کشند.

رمزگشایی از مارپیچ بیت کوین

با کمی توجه به نمودار زیر متوجه می‌شویم که قبل‌تر آن را در این مقاله مشاهده کردیم؛ بااین‌حال، تفاوت آن است که اطلاعات متفاوتی نسبت به آن را به ما ارائه می‌دهد. برای درک بهتر توضیحات این بخش بهتر است کمی دقیق‌تر به این نمودار توجه کنیم.

نمودار نارنجی‌رنگ از سال ۲۰۰۹ میلادی و از مرکز دایره شروع می‌شود. هر چرخش کامل (یک دور در دایره) بیان‌گر بازهٔ زمانی چهارساله از تاریخ بیت کوین است. قیمت در مقیاس لگاریتمی نمایش داده شده و هر حلقۀ درون مارپیچ یا خطوط خاکستری (از مرکز به محیط)، نشان‌دهندۀ افزایش ده‌برابری قیمت است.

برداشت‌های کلیدی از مارپیچ

• خطوط غیرمتقاطع: خطوطی که در سرتاسر این نمودار کشیده شده‌اند، هرگز با یکدیگر تلاقی نمی‌کنند. این امر نشان‌دهندۀ الگوی ثابت بیت کوین در چرخه‌های چهارساله است.
• اوج‌های تاریخی (ATHs): نقاط آبی‌رنگ شگفت‌زده‌تان خواهند کرد! می‌بینید که تقریباً همه‌شان فقط در ربع اول دایره جمع شده‌اند. البته به‌جز چرخۀ اول بیت کوین، که به دلیل عدم وجود داده‌های قیمتی، فشرده بود.
• قله‌های چرخه (Cycle Peaks): به نقاط آبی بزرگ‌تر در حول‌وحوش کریسمس در هر چهار سال توجه کنید. این نقاط هم‌ترازی قله‌های هر چرخه را نشان می‌دهد.
• کف‌های چرخه (Cycle Troughs): نقاط قرمز برجسته را در ناحیۀ جنوبی نمودار مشاهده کنید. این نواحی نشان‌دهندۀ کف‌ها و فرورفتگی‌های قیمت در هر چرخه هستند که تقریباً یک سال پس از قله‌ها رخ می‌دهند.
• هاوینگ‌ها: نقاط سبز بزرگ (بر روی قطر عمودی دایره) نشان‌دهندۀ رویدادهای هاوینگ هستند. این علائم سبزرنگ، هر چهار سال، به میزان اندکی جابه‌جا می‌شوند. دلیل آن نیز این است که هاوینگ بیت کوین هر ۲۱۰ هزار بلاک (کمی کمتر از ۴ سال) اتفاق می‌افتد.

انحراف از مدل

حال این پرسش مطرح است که آیا ممکن است بیت کوین از این مدل منحرف شده و زودتر به قیمت‌های بالاتر یا پایین‌تری از پیش‌بینی‌ها در این مدل برسد؟ علی‌رغم پیش‌بینی‌ها از صعودی‌بودن قیمت بیت کوین، این تحلیل‌گر توصیه می‌کند که بسیار بااحتیاط رفتار کنید. وی به رویدادهایی اشاره می‌کند که می‌توانند منجر به انحراف از روند معمول چرخه‌های بیت کوین شوند. به گفتۀ وی، تأیید اولیۀ صندوق «بلک‌راک اسپات بیت کوین» (BlackRock spot Bitcoin ETF) می‌تواند این فاز صعودی را سرعت ببخشد.

همچنین همان‌طور که در چرخه قبلی می‌بینیم، قیمت بیت کوین در سال ۲۰۱۹ از ۳٬۰۰۰ دلار به حدود ۱۴٬۰۰۰ دلار رسید. در این دوران، خبرهایی مبنی بر اینکه فیس‌بوک (متا) می‌خواهد پروژه لیبرا (Libra) را راه‌اندازی کند، منتشر شد. از آنجایی که بیت کوین خیلی سریع رشد کرد، ما در اواخر همان سال شاهد کاهش قیمت بودیم.

از طرف دیگر، او به نگرانی‌هایی که دربارۀ رکود جهانی وجود دارد، اشاره می‌کند. اگر چنین اتفاقی بیفتد، مطمئناً بر چرخۀ بیت کوین و کل بازار ارزهای دیجیتال تأثیر می‌گذارد. بااین‌حال، پیش‌بینی عواقب آن دشوار است:

ازآن‌جایی که هیچ سابقه‌ای از حضور بیت کوین در یک رکود جهانی وجود ندارد، پیش‌بینی اینکه دقیقاً چگونه به آن واکنش نشان می‌دهد، دشوار است. اگر همبستگی خود را با شاخص «اس‌اندپی ۵۰۰» (S&P ۵۰۰) حفظ کند، رکود ممکن است به‌طور موقت باعث ایجاد یک آشفتگی شود.

مارپیچ بیت کوین را از کجا ببینیم؟

تا به اینجای مقاله مارپیچ بیت کوین را توضیح دادیم و نشان دادیم که تحلیلگرانی مانند روت، چگونه از آن برای پیش‌بینی بیت کوین استفاده می‌کنند. اما خوب است تا ما نیز به‌عنوان یک تحلیل‌گر، سرمایه‌گذار و یا معامله‌گر به این اطلاعات دسترسی داشته باشیم و بتوانیم از آن برای اهداف خودمان استفاده کنیم.

«بیت‌بو دات‌آی‌او» (Bitbo.io)، وب‌سایتی است که بسیاری از داده‌های مرتبط با بیت کوین را بصورت زنده و درلحظه قرار می‌دهد. در این وب سایت می‌توانید به داده‌هایی از جمله هش ریت بیت کوین دسترسی داشته باشید. از نمودارهایی که این وب‌سایت ترسیم کرده و به کاربران ارائه می‌دهد، نمودار مارپیچ بیت کوین است. این نمودار و تمامی داده‌هایش هر ۵ دقیقه یک‌بار به‌روزرسانی می‌شوند.

این نمودار را در صفحۀ مخصوص «مارپیچ هاوینگ بیت کوین» (Bitcoin Halving Spiral) می‌توان مشاهده کرد. در لحظۀ نگارش این مقاله، ما در ربع چهارم، یعنی فاز سوم و نزدیک هاوینگ قرار داریم.

نمودار مارپیچ بیت کوین را از این لینک می توانید مشاهده کنید.

همان‌طور که هم بیت‌بو و هم روت اشاره داشته‌اند، این نمودار یک توصیۀ مالی نیست. به این معنا که توجه به این نمودار شما را از همۀ ریسک‌ها به‌طور کامل مصون نخواهد کرد. پس باید هوشیارانه و با توجه به سایر جوانب و ابزارها از آن استفاده کنید.

تصویری از نمودار چرخه‌های مارپیچ بیت کوین در وب‌سایت بیت‌بو را در این جا می‌بینید:

سؤالات متداول

جمع‌بندی

همان‌طور که بحث شد، نمودار چرخه‌های چهارسالۀ بیت کوین اطلاعات با ارزشی را دربارۀ رفتار قیمت این ارز دیجیتال به ما می‌گویند. شرح و تحلیل‌های تحلیل‌گران بزرگی مانند روت، که در این مقاله از گفته‌های او بسیار استفاده شد، ما را به شناخت خوبی از چرخه‌های بیت کوین می‌رساند. همچنین، به ما آموزش می‌دهند که رفتار قیمتی بیت کوین چگونه در طول تاریخ به شکل مشابهی تکرار می‌شود.

گرچه این شناخت و درک از چرخه‌های مارپیچی بیت کوین، به ما کمک می‌کند تا تصمیمات آگاهانه‌تری بگیریم، بااین‌حال باید توجه داشت که استفاده از این پدیده برای تحلیل قیمت، ما را به تحلیل‌گری بی‌نقص و کامل تبدیل نمی‌کند؛ باید همواره نسبت به ریسک‌ها آگاه بود و اقدامات لازم را در جهت حفظ سرمایه انجام داد.