به گزارش یک‌پزشک، در نگاه اول، این وزغ سمج و پف‌کرده، تنها یک دوزیست معمولی به‌نظر می‌رسد. اما ترشح سفیدرنگی که از غدد بناگوشی یا پاروتوئید (Parotoid glands) خود بیرون می‌ریزد، ترکیبی پیچیده و مرگبار از سم‌هایی‌ست که در پژوهش‌های زیست‌محیطی بارها مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. سم این وزغ می‌تواند در عرض چند دقیقه باعث نارسایی قلبی یا فلج دستگاه عصبی شود. وحشتناک‌تر اینکه این قدرت سمی، تنها به وزغ بالغ محدود نمی‌شود؛ تخم‌ها، لاروها و حتی وزغ‌های نابالغ هم حاوی این زهر مرگبار هستند.
چرخه‌ای که توقف‌ناپذیر است: زادآوری در ابعاد نجومی
در پژوهش‌های زیست‌شناسی، وزغ نیشکر به‌عنوان یکی از زادآورترین دوزیستان شناخته میشود. با توانایی تولید تا ده‌ها هزار تخم در یک دوره، این وزغ در واقع یک ماشین تکثیر زیستی‌ست. نکته عجیب‌تر اینکه برای زادآوری منتظر فصل خاصی نمی‌ماند؛ هرگاه آب راکدی در دسترس باشد، آماده تخم‌گذاری‌ست. این ویژگی باعث شده جمعیت آن در محیط‌های مرطوب به‌صورت تصاعدی افزایش یابد، بدون آن‌که فشار طبیعی برای کنترل آن وجود داشته باشد.
با اینکه بومی جنگل‌های گرم و مرطوب آمریکای جنوبی‌ست، ولی امروز وزغ نیشکر را می‌توان در پارک‌ها، باغچه‌ها، سواحل، کنار جاده‌ها، مخازن آبی و حتی حیاط مدرسه‌ها دید. پژوهش‌های اکولوژیکی نشان داده‌اند که این جانور در شرایط سخت کمبود غذا، گرما یا خشکسالی نیز مقاومت قابل‌توجهی دارد. حتی در محیط‌های شهری و آلوده، راهی برای بقا و تولیدمثل پیدا می‌کند.
دشمنی پنهان با تنوع زیستی
برخلاف برخی گونه‌های مهاجم که صرفاً منابع غذایی را از دیگران می‌گیرند، وزغ نیشکر مستقیماً در انقراض گونه‌های بومی نقش دارد. با خوردن حشرات، خزندگان و دوزیستان محلی، و نیز با کشتن شکارچیان طبیعی از طریق سم، ساختار کل زنجیره غذایی منطقه را به‌هم می‌ریزد. در پژوهش‌های انجام‌شده در مناطق تحت نفوذ این وزغ، کاهش چشمگیر جمعیت مارها، مارمولک‌ها، پرندگان شکاری و حتی برخی پستانداران به ثبت رسیده است.
با وجود قدرت کشنده‌ی سم وزغ نیشکر، برخی گونه‌ها به‌مرور رفتارهای تطبیقی خاصی از خود نشان داده‌اند. به‌عنوان نمونه، کلاغ‌ها و ایبیس‌ها راه‌هایی برای خنثی‌سازی سم پیدا کرده‌اند. این رفتارها حاصل تجربه، یادگیری جمعی و حتی انتقال دانش درون‌نسلی هستند؛ موضوعی که در پژوهش‌های رفتارشناسی حیوانات به‌شدت مورد توجه است.
در ژانویه ۲۰۲۳، پارک ملی کانوی در استرالیا شاهد کشف یکی از بزرگ‌ترین نمونه‌های وزغ نیشکر بود. «تودزیلا» با وزن ۲.۷ کیلوگرم، همگان را شگفت‌زده کرد. آن‌چه این اتفاق را برجسته‌تر کرد، نه فقط اندازه فیزیکی بلکه نمادین بودن آن به‌عنوان آینه‌ای از رشد غیرقابل مهار این گونه مهاجم است. چهره‌ای واقعی از یک مشکل زیستی که از یک تصمیم ساده انسانی آغاز شد.
رژیم غذایی یک «فرصت‌طلب حرفه‌ای»
در مطالعات تغذیه‌ای روی وزغ نیشکر، مشخص شده که این جانور تقریباً همه‌چیزخوار است. از مورچه و عنکبوت گرفته تا پرنده‌های جوان، مارمولک‌ها و حتی لاشه حیوانات مرده، همه در فهرست غذایی آن قرار دارند. وزغ نیشکر نه‌تنها شکارچی، بلکه یک مردارخوار زیرک است. نکته جالب اینکه به‌جای نوشیدن آب، آن را از طریق پوست شکمی خود جذب می‌کند؛ ویژگی‌ای که در شرایط کم‌آبی، برگ برنده‌ای برای بقاست.
تا سال‌ها تصور می‌شد که فقط یک گونه واحد از این وزغ وجود دارد، اما پژوهش‌های ژنتیکی، تصویری متفاوت ارائه داده‌اند. اکنون دو گونه مستقل شناخته شده‌اند: یکی در شرق رشته‌کوه آند (Rhinella marina) و دیگری در غرب آن تا تگزاس (R. horribilis). این تفاوت در ساختار ژنتیکی، اهمیت زیادی در بررسی سازگاری و پاسخ‌های زیستی گونه‌ها در مناطق مهاجرپذیر دارد.
وقتی مهربانی با طبیعت، از بین بردن یک جانور میشود
در بسیاری از مناطق استرالیا، گروه‌های مردمی با هدف کنترل جمعیت وزغ‌ها، برنامه‌هایی برای شکار انسانی و حذف اخلاقی آن‌ها اجرا می‌کنند. این موضوع از نظر اخلاقی همواره محل بحث بوده است، اما برای حفظ تنوع زیستی و جلوگیری از نابودی گونه‌های بومی، چاره‌ای جز این نمانده. این معادله سختی‌ست بین محافظت از طبیعت و احترام به حیات.
- نام علمی خانواده: بوفونیده (Bufonidae)
- طول عمر متوسط: ۵ سال
- طول بدن: ۱۰ تا ۱۵ سانتی‌متر
- وزن: حدود ۱.۵ کیلوگرم (در نمونه‌های استثنایی)
