به‌تازگی و بعد از بازدید میدانی رئیس قوه قضاییه، موضوع ترخیص روغنهای رسوبی در بندر شهیدرجایی بندرعباس، ابهاماتی را در فضای رسانه‌ای ایجاد کرده است.
البته ماجرای ورود این روغنهای دپوشده به محوطه بندری، به سال 1400 بازمی‌گردد. گفتنی است حدود 91 هزار تن روغن در سال 1400 طی 6 فقره اظهارنامه به گمرک شهیدرجایی بندرعباس اظهار می‌شود.
اسناد خرید محموله روغن توقیفی توسط شرکت واردکننده شفاف شود
هرچند طبق اظهارنامه شرکت بازرگانی دولتی ایران، محموله 91هزارتنی روغن در سال 1400 به گمرک شهیدرجایی اظهار شده است اما با توجه به اینکه ارز ترجیحی 4200تومانی صرف واردات این کالا شده است، بایستی اسناد خرید و تاریخ تأمین این محموله به‌صورت شفاف منتشر شود تا اطلاعات دقیق‌تر مربوط به این محموله و زمان بارگیری آن شفاف شود.
سؤالی که در ابتدا مطرح می‌شود، این است که با توجه به موضوع تخصیص ارز ترجیحی به واردات کالای اساسی، سالیانه چقدر روغن وارد کشور می‌شود و محموله توقیفی چه‌سهمی از کل واردات روغن را به خود اختصاص داده است.
شفاف‌سازی گمرک در خصوص آمار تفکیکی واردات روغن به کشور
با توجه به رویکرد جدید گمرک درخصوص شفاف‌سازی آمارهای تجارت خارجی، محمد رضوانی‌فر رئیس‌کل گمرک ایران، در خصوص میزان واردات روغنهای خوراکی در سال 1401 اعلام کرده است؛ میزان واردات روغن خوراکی در مدت یادشده به رقم یک میلیون و 485 هزار تن رسید که 6 درصد از وزن کل 25 قلم کالای اساسی در این سال را به خود اختصاص داد، همچنین ارزش روغنهای خوراکی واردشده در سال 1401 به‌میزان 2 میلیارد و 534 میلیون دلار بوده است، در این سال 12 درصد از ارزش کل کالاهای اساسی واردشده به کشور مربوط به روغنهای خوراکی بوده است.
به‌گفته معاون وزیر اقتصاد، در سال 1402 نیز یک میلیون و 671 هزار تن روغن خوراکی به‌ارزش 2 میلیارد و 377 میلیون دلار وارد کشور شده است.
وی افزود: در سال 1402 واردات روغن خوراکی 6.76 درصد از وزن و 12.22 درصد از ارزش کل 25 گروه کالای اساسی را دارا بود.
رضوانی‌فر خاطرنشان کرد: بررسی آمار واردات روغنهای خوراکی در 3 سال اخیر نشان میدهد که سالانه یک میلیون و 700 هزار تن روغن خوراکی وارد کشور شده است،
همچنین ارزش تفکیکی وزن و ارزش واردات روغنهای خوراکی نیمه‌جامد و مایع در جدول زیر قابل مشاهده است.
و آمار تفکیکی واردات روغنهای خوراکی در سال 1400 و سهم این کالا از کل واردات و 25 گروه کالاهای اساسی در ادامه قابل مشاهده است.
سهم ناچیز 40هزار تن روغن از کل واردات و واردات کالاهای اساسی
جداول آماری نشان میدهد؛ در سال 1402 حدود یک میلیون و 670 هزار تن روغن به‌ارزش 2.4 میلیارد دلار وارد کشور شده که سهم 3.6رصدی از کل واردات کشور را به خود اختصاص داده است.
گفتنی است؛ سهم روغن خوراکی به‌لحاظ ارزی از کل کالاهای اساسی وارداتی نیز حدود 12 درصد بوده است.
لازم به ذکر است، در سال 1401 نیز حدود 2.5 میلیارد دلار روغن از گمرکات ترخیص شده است که سهم 4درصدی از کل واردات کشور مربوط به این کالاست.
در سال 1400 نیز حدود 2 میلیون تن روغن به‌ارزش 2.7 میلیارد دلار وارد کشور شده که سهم 5درصدی از کل واردات و سهم 14درصدی از 25 قلم کالای اساسی داشته است.
بر این اساس می‌توان نتیجه گرفت 40 هزار تن روغن توقیفی سهم بزرگی از کل واردات روغن و همچنین واردات 25 قلم کالای اساسی و کل واردات کشور ندارد.
به گزارش تسنیم، بررسی آمارهای اعلامی گمرک در سالهای 1400 الی 1402 نشان میدهد؛ هرچند محموله 90هزارتنی روغن مورد بحث، در مقایسه با کل واردات یک میلیون و 700 هزار تنی سالیانه روغن خوراکی رقم بزرگی محسوب نمی‌شود ازآن‌جا که این کالا با سلامت جامعه ارتباط مستقیم دارد، خرید خارجی و ورود حتی یک گرم از این دست محصولات، بایستی با نظارت کامل صورت گیرد.
جزئیات کامل مربوط به 6 محموله روغن خوراکی وارداتی
شرکت مادرتخصصی بازرگانی دولتی ایران از مردادماه 1400 تا پایان همان سال جمعاً 6 فقره اظهارنامه واردات روغن خوراکی به گمرک شهیدرجایی بندرعباس اظهار می‌کند که انجام تشریفات گمرکی دو فقره از اظهارنامه‌ها که قبلاً توضیح داده شد به‌دلیل عدم‌صدور مجوز سازمان غذا و دارو در درب خروج متوقف می‌شود و فرآیند ترخیص کالای موضوع این اظهارنامه‌ها که روغن خوراکی بوده است، متوقف می‌شود.
بنابراین به‌دلیل عدم‌تأیید سازمان غذا و دارو و مطابق ماده 14 قانون مواد خوراکی و آشامیدنی دو محموله یادشده باید معدوم و مرجوع گردد.
تأییدیه غذا و دارو برای 4 محموله روغن خوراکی شرکت بازرگانی دولتی چگونه صادر شد؟
اما در خصوص جزئیات فرآیند انجام تشریفات گمرکی و ترخیص 4 فقره اظهارنامه روغن خوراکی متعلق به شرکت مادرتخصصی بازرگانی دولتی ایران در سال 1400 که پس از صدور مجوز سازمان غذا و دارو مجوز ترخیص گرفته بود، ابهامات تازه‌ای در فضای رسانه‌ای مطرح شد.
پیگیری از سامانه جامع تجارت نشان میدهد که به‌خلاف ادعای مطرح‌شده در فضای رسانه‌ای کشور سازمان غذا و دارو در مورخه 16 اردیبهشت سال 1402 به‌صورت سیستمی ترخیص کالای مذکور را بلامانع اعلام کرده است، در ادامه جزئیات مجوزهای صادرشده توسط سازمان غذا و دارو قابل توجه است.
1 ـ یک اظهارنامه از روغنهای خوراکی در 4 مهر 1400 به‌وزن 11 هزار تن به گمرک اظهار می‌شود و پس از صدور مجوز سازمان غذا و دارو و انجام تشریفات گمرکی آن از 11 آبان 1400 تا 28 مرداد 1402 در چندین مرحله، صاحب کالا (شرکت مادرتخصصی بازرگانی دولتی ایران) پس از اخذ مجوزهای قانونی از جمله سازمان ملی استاندارد و سازمان غذا و دارو اقدام به خروج این محموله‌ها می‌کند.
2 ـ اظهارنامه بعدی هم در 4 مهرماه 1400 به‌وزن 2 هزار و 400 تن به گمرک اظهار می‌شود و پس از تأییدیه سازمان غذا و دارو و انجام تشریفات گمرکی از 31 فروردین 1402 تا 23 تیر 1402 در مراحل مختلف پس از اخذ تأییدیه سلامت از سازمان غذا و دارو از سوی صاحب کالا (شرکت مادرتخصصی بازرگانی دولتی ایران) از گمرک خارج می‌شود.
3 ـ اظهارنامه بعدی از محموله‌های روغن خوراکی نیز در 4 مهرماه 1400 به‌میزان 2 هزار و 988 تن به گمرک اظهار می‌شود و با صدور مجوز از سوی سازمان غذا و دارو تشریفات ترخیص آن انجام و از 23 تیرماه 1402 تا 28 تیرماه 1402 با تأییدیه سلامت سازمان غذا و دارو توسط صاحب کالا (شرکت مادرتخصصی بازرگانی دولتی ایران) نسبت به خروج این محموله‌ها از گمرک اقدام شده است.
4 ـ اظهارنامه چهارم از اظهارنامه‌های مورد بحث، شامل روغنهای خوراکی نیز در 30 دی ماه 1400 به‌وزن 31 هزار تن به گمرک اظهار می‌شود و با تأیید سازمان غذا و دارو، تشریفات گمرکی آن انجام و طی چندین مرحله از تاریخ 13 اردیبهشت 1402 تا 29 خرداد 1402 با اخذ تأییدیه سازمان ملی استاندارد و سازمان غذا و دارو توسط صاحب کالا (شرکت مادرتخصصی بازرگانی دولتی ایران) از گمرک خارج می‌شود.
جزئیات دو محموله روغن خوراکی توقیفی که اجازه ترخیص نگرفت
پیگیری خبرنگار تسنیم نشان میدهد؛ محموله‌های روغن خوراکی متعلق به شرکت مادرتخصصی بازرگانی دولتی، پس از ورود به بندر شهیدرجایی در سال 1400 طی دو فقره اظهارنامه به‌مقدار 28000 تن و 16000 تن به گمرک شهیدرجایی بندرعباس اظهار می‌شود.
ازآن‌جایی که ترخیص کالای مزبور مستلزم نمونه‌برداری برای آزمایش و تأییدیه سازمان غذا و دارو از حیث سلامت و داشتن قابلیت مصرف است، گمرک با ارجاع به سازمان مزبور ترخیص را منوط به تأییدیه سازمان غذا و دارو می‌نماید.
پس از چندین مرحله نمونه‌برداری و آزمایش و اعتراض صاحب کالا نهایتاً این سازمان در اواخر سال 1402 به‌صورت قطعی این دو محموله را غیرقابل‌ترخیص و غیرقابل‌مصرف اعلام می‌نماید که کالای هر دو اظهارنامه به‌طور کامل موجود است و ترخیص نگردیده است، پس از این نظریه، مرجع قضایی نیز در اسفندماه سال 1402 دستور توقیف محموله را اعلام می‌نماید.
معاون حقوقی گمرک: امکان فروش مزایده‌ای 2 محموله روغن توقیفی وجود ندارد
معاون حقوقی گمرک ایران با اشاره به آخرین وضعیت محموله روغن خوراکی رسوبی اعلام کرد؛ روغن خام اظهاری تحت تعرفه 15121100، به‌جهت اینکه قانون‌گذار در راستای اهمیت و حساسیت بهداشت مواد غذایی وارده و صیانت جامعه و پیشگیری از ورود هرگونه مواد غذایی بی‌کیفیت و غیرقابل‌مصرف برابر ماده 16 قانون مواد خوردنی و آشامیدنی و بهداشتی، ترخیص مواد غذایی (از جمله روغن خام) به هر شکل و کیفیت، علاوه بر دارا بودن گواهی بهداشتی و قابلیت مصرف از کشور مبدأ، مستلزم تحصیل پروانه ورود از وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی سازمان غذا و دارو می‌باشد که پس از اظهار محموله روغن از سوی صاحب کالا و ارجاع موضوع به سازمان غذا و دارو و نمونه‌برداری از محموله توسط سازمان مذکور و انجام آزمایشات لازم به‌صراحت غیرقابل‌مصرف و غیرقابل‌ترخیص بودن محموله از سوی سازمان غذا و دارو اعلام شده است.
وی افزود،: با توجه به قانون حاکم بر موضوع و اهمیت سلامت مردم و حساسیت صیانت جامعه از ورود کالای غیرقابل‌مصرف، گمرک از ترخیص آن جلوگیری کرده است و کالا در بندر شهیدرجایی همچنان موجود و پلمب شده است و گمرک تحت هیچ شرایطی اجازه ورود آن را نخواهد داد.
به‌جهت اینکه سازمان مسئول محموله مزبور را غیرقابل‌مصرف دانسته است، برابر مواد 42 و 43 قانون تأسیس سازمان جمع‌آوری و فروش اموال تملیکی نیز قابلیت فروش و مصرف انسانی ندارد.
نقدی در خاتمه گفت: یکی از حساسیت‌های جدی گمرک، نسبت به کالاهای سلامت‌محور می‌باشد که اجازه ورود حتی یک کیلوگرم کالاهای حوزه سلامت‌محور را بدون تأیید مراجع ذی‌صلاح قانونی و صدور مجوزهای قانونی مربوطه را نخواهد داد.
لزوم شفاف‌سازی در خصوص ضرروزیان واردشده به کشور با واردات روغن آلوده
همان‌طور که اشاره شد یکی از نکات موردبحث در این پرونده نحوه تعیین تکلیف 2 محموله توقیف‌شده در بندر شهیدرجایی است، به‌هرحال این محموله با ارز ترجیحی در سال 1400 وارد کشور شده است و منابع ارزی قابل‌توجهی صرف خرید آن شده است، این موضوع در بازدید رئیس قوه قضاییه نیز مورد سؤال قرار گرفت. در بازدید مذکور که مسئولان گمرک، اموال تملیکی، سازمان بنادر و همچنین نمایندگان شرکت واردکننده حضور داشتند، از سوی نماینده شرکت اعلام شد که با مکاتبات صورت‌گرفته امکان ارجاع محموله روغن توقیفی به کشور مبدأ فراهم شده است و با شرکت صادرکننده برای جبران ضرر و زیان واردشده به کشور توافق شده است، بر این اساس بایستی در خصوص سرنوشت مرجوعی این محموله به کشور مبدأ و محموله جایگزین شفاف‌سازی شود و خبرگزاری تسنیم ابعاد مذکور را پیگیری خواهد کرد.
