یکی از مشکلات اساسی در فضای بلاک چین، تنوع بالای شبکه‌ها و عدم امکان انتقال مستقیم اطلاعات بین شبکه‌های مختلف است. در ابتدا دنیای شبکه‌های بلاک چینی فقط محدود به بیت کوین و اتریوم بود. حالا بیش از هزار بلاک چین مختلف داریم. عدم امکان تعامل بین این بلاک چین‌ها یک مشکلی اساسی بود، اما رفته‌رفته راهکارهایی پیدا شد. پاراچین‌ها یکی از این راهکارها هستند و مون بیم (Moonbeam) هم یکی از این پاراچین‌هاست.
مون بیم به‌عنوان یک پاراچین بر بستر پولکادات، با هدف حل چالش‌های موجود در تعامل بین بلاک چین‌های مختلف به وجود آمد. در این مقاله قصد داریم ببینیم که این پروژه از چه مسیرهایی برای تحقق هدف خود استفاده می‌کند و آیا واقعاً می‌تواند تعامل بین شبکه‌های مختلف را ممکن کند یا نه. همچنین نگاهی هم به نقش ارز GMLR که توکن بومی مون بیم است در این بین خواهیم داشت. با ما همراه باشید.
مون بیم چیست؟
مون بیم (Moonbeam) یک پاراچین قرارداد هوشمند روی بلاک چین پولکادات است که با اتریوم سازگاری دارد. مون بیم آمده تا اجرای قراردادهای هوشمند را روی پولکادات ممکن کند و همچنین آن را به همه شبکه‌های دیگر قراردادهای هوشمند متصل کند. این پروژه دو توکن دارد: توکن اول گلیمر یا GLMR که ارز اصلی آن در شبکه پولکادات است. و توکن دوم مون ریور یا MOVR که در شبکه کوزاما ارائه شده است.
بیشتر بخوانید: پولکادات چیست؟ آشنایی با Polkadot و توکن DOT
پس اگر بخواهیم در ابتدای کار خیلی ساده و به دور از جزئیات فنی دقیق تعریفی از مون بیم داشته باشیم، می‌توان گفت که مون بیم یک پلتفرم قرارداد هوشمند است که به توسعه‌دهندگان امکان میدهد برنامه‌هایی بسازند که بر روی چندین بلاک چین اجرا می‌شوند.
بیشتر بخوانید: قرارداد هوشمند چیست؟ Smart Contract چطور کار می‌کند؟
مون بیم فعال‌ترین پاراچین در شبکه پولکادات است و به‌طور میانگین ۳۰,۰۰۰ تراکنش روزانه و ۱.۲ میلیون آدرس کیف پول منحصربه‌فرد را مدیریت می‌کند. علاوه بر این، مون بیم اولین بلاک چین لایه اول سازگار با ماشین مجازی اتریوم (EVM) در شبکه پولکادات است.
بیشتر بخوانید: اتریوم چیست به زبان ساده
مون بیم چگونه کار می‌کند؟
مون بیم مشکل تعامل‌پذیری بلاک چین را از طریق استاندارد پیام‌رسانی میان‌زنجیره‌ای (XCM) حل کرده است. قراردادهای متصل بین زنجیره‌ها به مون بیم کمک می‌کنند تا با بسیاری از بلاک چین‌ها ارتباط برقرار کند.
وب‌سایت مون بیم (moonbeam.network) درباره این پاراچین توضیحاتی را ارائه کرده که مطالعه آن خالی از لطف نیست:
مون بیم در محیط پاراچین پولکادات سازگاری کاملی با اتریوم ارائه میدهد، به‌طوری که توسعه‌دهندگان می‌توانند همچنان از زبان‌های برنامه‌نویسی و ابزارهایی که به آن‌ها عادت کرده‌اند استفاده کنند، اما در یک زنجیره لایه اول سریع و مقیاس‌پذیر.
مون بیم همچنین با اکوسیستم سابستریت و پولکادات از جمله کاوشگرهای بلاک، کیف پول‌ها، پاراچین‌ها و موارد دیگر، که به کاربران انعطاف‌پذیری لازم برای انتخاب ابزارها و خدمات مناسب را ارائه میدهد سازگار است.
سازگاری مون بیم با اتریوم به این معناست که توسعه‌دهندگان می‌توانند قراردادهای هوشمند سالیدیتی خود را با حداقل تغییرات و با استفاده از ابزارهای محبوب توسعه‌دهنده مانند متامسک (MetaMask)، هاردهت (Hardhat)، وافل (Waffle)، ریمیکس (Remix) و ترافل (Truffle) استفاده کنند.
بیشتر بخوانید: کیف پول متامسک ؛ دانلود و آموزش کامل MetaMask
پس نتیجه می‌گیریم توسعه‌دهندگان می‌توانند برنامه‌های غیرمتمرکز را از اتریوم به پولکادات منتقل کنند یا برنامه‌های جدیدی را با استفاده از ابزارهای توسعه‌ای در اتریوم ایجاد کنند، به‌طوری که هنگام جابجایی برنامه بین زنجیره‌ها تفاوت‌های اندکی وجود داشته باشد.
تاریخچه مون بیم
درک یو (Derek Yoo)، مدیرعامل شرکت پیور استیک (PureStake) مون بیم را راه‌اندازی کرد. پیور استیک شرکتی است که ابزارهای توسعه‌دهنده را برای الگوراند ساخته و اعتبارسنج‌های پولکادات را مدیریت می‌کند. این شرکت کار روی Moonbeam را از سال ۲۰۱۹ آغاز کرد. استفان ملهورن (Stefan Mehlhorn)، متخصص در مدیریت شرکت‌های نوپا که پیش‌تر با Samsung Pay هم همکاری داشته، مدیر اجرایی (COO) این شرکت و مون بیم است.
مون بیم و مون ریور چه ارتباطی با هم دارند؟
مون ریور (Moonriver) اصطلاحاً «شبکه خواهر» مون بیم و شبکه کنری (Canary) آن است (شبکه کنری یک بلاک چین عملیاتی با عرضه توکن مشخص است که به توسعه‌دهندگان اجازه میدهد ویژگی‌های جدید را تحت شرایط تولید واقعی آزمایش کنند، قبل از اینکه آن‌ها را در شبکه اصلی پیاده‌سازی کنند). پس مون ریور یک قرارداد هوشمند سازگار با ماشین مجازی اتریوم است که در آن توسعه‌دهندگان کدهای جدید را قبل از ارسال به شبکه مون بیم آزمایش می‌کنند.
مون ریور در سال ۲۰۲۱ به‌عنوان یک پاراچین در شبکه کوزاما راه‌اندازی شد. خود کوزاما هم شبکه کنری پولکادات است. در مدت زمان ۶ هفته پس از ایجاد مون ریور، تعداد ۱۲۸ هزار تراکنش تسهیل شده به ۲.۵ میلیارد رسید.
مون بیم و مون ریور از نظر فناوری‌های زیرساختی ویژگی‌های یکسانی دارند. ممکن است ابتدا مون ریور ویژگی‌های جدید را دریافت کند و پس از آن، این ویژگی‌ها در مون بیم پیاده‌سازی شوند. همچنین هر دو شبکه یک تست‌نت مشترک به نام مون راک (Moonrock) دارند.
شش ماه پس از راه‌اندازی تست‌نت در سپتامبر ۲۰۲۰، چندین پروژه تمایل خود را برای اجرا روی مون بیم اعلام کردند. این پروژه‌های همکاری شامل لینیر فایننس (Linear Finance)، سوشی (Sushi)، پروتوکل اینجکتیو (Injective Protocol) و پروتکل بت (Bet Protocol) هستند.
مزایا و معایب مون بیم
طبیعی است که هر پروژه‌ای در کنار مزایایی که ارائه میدهد، معایبی هم به همراه داشته باشد. برای داشتن یک دید کامل به این موضوع بهتر است مزایا و معایب آن را بررسی کنیم.
مهم‌ترین مزایای مون بیم به شرح زیر است:
- تعامل‌پذیری و برنامه‌های میان‌زنجیره‌ای: مون بیم از ارتباط کارآمد با زنجیره رله پولکادات و سایر بلاک چین‌ها پشتیبانی می‌کند که این امر برای توسعه اکوسیستم بلاک چین در آینده ضروری است.
- محیط سازگار با EVM برای توسعه‌دهندگان و کاربران: توسعه‌دهندگان می‌توانند به‌راحتی برنامه‌های موجود اتریوم را به مون بیم منتقل کنند بدون اینکه تغییرات قابل‌توجهی در کد ایجاد کنند.
- تمرکززدایی، امنیت و مقیاس‌پذیری: مون بیم با ایجاد برنامه‌های میان‌زنجیره‌ای، راه‌حلی برای محدودیت زنجیره‌های مستقل ارائه می‌کند که در بلاک چین‌های موجود به کاربران، دارایی‌ها و خدمات دسترسی میدهد.
- چهارچوب سابستریت: مون بیم را با استفاده از چهارچوب سابستریت به وجود آورده‌اند که این امر برای توسعه‌دهندگان ساخت و استفاده از تعامل‌پذیری شبکه را آسان‌تر می‌کند.
مون بیم معایبی هم به همراه دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم:
- نوسانات قیمت: مانند بسیاری از ارزهای دیجیتال، در مون بیم هم نوسانات قیمتی وجود دارد که این امر خطراتی را برای سرمایه‌گذاران به همراه دارد.
- عدم قطعیت در ارزش آینده توکن : درباره ارزش آینده GLMR عدم قطعیت‌هایی وجود دارد که می‌تواند به‌معنای ریسک در سرمایه‌گذاری باشد.
- پیچیدگی فنی: فناوری پشت مون بیم پیچیده است و توسعه مداوم برای بهبود تعامل‌پذیری امری ضروری به شمار می‌رود. طبیعتاً این پیچیدگی چالش‌هایی را به همراه دارد.
پروژه‌های فعال در اکوسیستم مون بیم
پروژه‌های فعال در شبکه مون بیم در چهار دسته کلی قرار می‌گیرند: اکوسیستم دیفای، اکوسیستم NFT، بازی و قراردادهای متصل میان‌زنجیره‌ای. جزئیات هر یک از پروژه‌ها را در ادامه بررسی می‌کنیم.
اکوسیستم دیفای
اجرای پروژه‌های دیفای در مون بیم مرهون وجود اوراکل‌هاست. اگر اوراکل‌های باکیفیت وجود نداشته باشند، اجرای اکوسیستم DeFi در مون بیم تقریباً غیرممکن خواهد بود. اوراکل به توسعه‌دهندگان کمک می‌کند تا یک اکوسیستم سالم DeFi بسازند و اطلاعات قیمت قوی‌تری ایجاد کنند.
بیشتر بخوانید: اوراکل چیست؟ انواع اوراکل ها و کاربرد اوراکل در بلاک چین
مثلاً اوراکل‌ها به صرافی‌های غیرمتمرکز کمک می‌کنند تا از قیمت توکن‌ها در دنیای خارج آگاه شوند و این داده‌ها را به بلاک چین منتقل کنند. در مون بیم، ۶ اوراکل باکیفیت وجود دارد که شامل چین لینک، بند پروتکل، بنک‌سی فایننس (Banksea Finance)، Razor، Dia Data و Web3Go می‌شود.
پل‌ها (یا همان Bridge ها) هم برای تعامل‌پذیری برنامه‌های دیفای ضروری هستند و به کاربران این امکان را می‌دهند که توکن‌ها را از یک زنجیره به زنجیره دیگر منتقل کنند. بدون پل‌ها، تعامل‌پذیری در دنیای چندزنجیره‌ای ممکن نیست؛ بنابراین، مون بیم به جامعه خود این امکان را میدهد که از میان ۱۵ پل، یک پل را انتخاب کند.
لیست برنامه‌های غیرمتمرکز در مون بیم بیش از ۳۰ مورد است که نام برخی ستاره‌های اتریوم مانند سوشی سواپ (SushiSwap) در بین آن‌ها به چشم می‌خورد.
مون بیم فرصتی را برای معامله توکن‌ها از مبتدیان دنیای ارز دیجیتال تا تریدرهای حرفه‌ای هم فراهم می‌کند. سه صرافی غیرمتمرکز منحصربه‌فرد در مون بیم شامل StellaSwap ،Zircon و FireFly هستند.
و به‌عنوان آخرین مثال، مون ول (Moonwell) یک پروتکل مالی غیرمتمرکز است که برای وام‌دهی و وام‌گیری تحت مون بیم به کار می‌رود. مکانیزم اصلی مون ول یک ماژول ایمنی برای کاربران فراهم می‌کند تا با استفاده از قراردادهای هوشمند از سهام خود محافظت کنند. در حال حاضر، مون ول در مقایسه با هر پروتکل وام‌دهی دیگری در مون بیم بیشترین نقدینگی و بالاترین جوایز را دارد.
اکوسیستم NFT
هنرمندان و جمع‌آورندگان NFT برای کسب تجربه بهتری از تعامل‌پذیری میان‌زنجیره‌ای به مون بیم روی می‌آورند.
طبق گزارش NFTScan، بهترین پروژه NFT در شبکه مون بیم گروملینز (Groomlins) است که یک پروژه مبتنی بر NFT PFP (عکس پروفایل) است. این پروژه در تاریخ ۳ سپتامبر ۲۰۲۲ در بازار Raresama راه‌اندازی شد. پس از آن در تاریخ ۱۲ سپتامبر ۲۰۲۲ به‌شدت رشد کرد و ۱ میلیون GLMR به دست آورد.
سه بازار معروف NFT دیگر در مون بیم عبارتند از:
- Moonbeans: یکی از اولین بازارهای NFT.
- ToFuNFT: یکی از بازارهای NFT چند زنجیره‌ای.
- NFTrade: یک پلتفرم مولتی چین برای ایجاد و معامله NFT.
بیشتر بخوانید: NFT چیست؟ همه چیز درباره ان اف تی
اکوسیستم بازی
طبق گزارش NFTScan، سه NFT بازی‌محور به‌سرعت در حال جلب توجه هستند:
- Exiled Racers: یک بازی لیگ فانتزی با ژانر ورزشی در اکوسیستم بازی؛
- GLMR Jungle: یک بازی Play-To-Earn با مجموعه‌ای از NFT ها؛
- Moonfit: یک پروژه NFT در حوزه سلامت که به تعادل در دنیای شلوغ وب ۳ کمک می‌کند.
شبکه مون بیم می‌تواند به همه بلاک چین‌ها از طریقMyNFT کمک کند، که به‌عنوان یک دروازه به اتریوم و سایر زنجیره‌های سازگار با EVM عمل می‌کند.
با کمک XCM، که یک استاندارد پیام‌رسانی میان‌زنجیره‌ای است، مون بیم قادر خواهد بود به‌طور مستقیم با شبکه پولکادات ارتباط برقرار کند و به‌عنوان یک استاندارد برای ادغام‌های آینده NFT عمل کند. به‌دلیل این استانداردها، NFTها قادر خواهند بود در بلاک چین‌های مختلف تعامل داشته باشند. همچنین بلاک چین‌ها قادر خواهند بود داده‌ها و مالکیت NFT ها را در تمام زنجیره‌ها پیگیری کنند.
قراردادهای متصل میان‌زنجیره‌ای
با کمک قراردادهای متصل، مون بیم در حال تغییر نسل برنامه‌های غیرمتمرکز برای توسعه‌دهندگان و کاربران است. این موضوع پیشرفت‌هایی در عملکرد بسیاری از بلاک چین‌ها ایجاد می‌کند.
با کمک مون بیم، توسعه‌دهندگان، کاربران و سازندگان برای ارتباط بین بلاک چین‌ها می‌توانند از قراردادهای متصل میان‌زنجیره‌ای استفاده کنند. مون بیم با برنامه‌های متصل میان‌زنجیره‌ای خود به کاربران دسترسی یکپارچه‌ای به دارایی‌ها و خدمات را ارائه میدهد.
توکن GLMR ؛ توکنومیک و تاریخچه قیمت
ارز GLMR در ژانویه ۲۰۲۲ با عرضه کل ۱ میلیارد توکن راه‌اندازی شد. بخشی از این توکن‌ها برای اطمینان از حفظ یک اسلات پاراچین در شبکه پولکادات اختصاص داده شد. همچنین بخش‌هایی از توکن‌ها برای تأمین مالی جامعه ذخیره شده است. طبق داده‌های سایت کوین مارکت کپ (CoinMarketCap)، تا اکتبر سال ۲۰۲۴، حدود ۴۲۲ میلیون توکن GLMR از مجموع عرضه ۱.۳۸ میلیارد توکن در گردش بوده است.
سقف عرضه توکن GLMR محدود نیست و مون بیم هدف خود را دستیابی به نرخ تورم سالانه ۵٪ اعلام کرده است تا هزینه‌های مداوم امنیت شبکه را تأمین کند. این هزینه‌ها شامل حفظ اسلات پاراچین و ایجاد انگیزه برای collatorها یا نودهای رابط جهت ارائه خدمات تولید بلاک می‌شود.
علاوه بر این، مون بیم جنبه‌ای کاهشی از توکن GLMR را نیز در نظر می‌گیرد. به‌دلیل اینکه عرضه این توکن محدود نیست، ۸۰٪ از توکن‌های GLMR سوزانده می‌شوند، که این عمل به‌عنوان یک جنبه کاهشی عمل می‌کند. سوزاندن توکن GLMR در صورتی که از ۵٪ نرخ تورم سالانه در مون بیم ناشی از معاملات و هزینه‌ها بیشتر شود، توکن GLMR را به یک دارایی کاهشی تبدیل می‌کند.
۲۰٪ از توکن‌های GLMR باقی‌مانده صرف حکمرانی زنجیره‌ای (On-chain governance) می‌شوند. حکمرانی زنجیره‌ای تصمیم می‌گیرد که این وجوه چگونه مصرف شود، که شامل پروژه‌هایی برای افزایش پذیرش، پوشش هزینه‌های ابتکارات و افزایش تعاملات با شبکه مون بیم خواهد بود.
همچنین فراموش نکنید که هنگام اجرای قراردادهای هوشمند توسط هر توسعه‌دهنده‌ای در شبکه مون بیم، آن‌ها باید هزینه گس محاسباتی را برای تکمیل درخواست و همچنین هزینه‌ای کوچک به پلتفرم پرداخت کنند.
سؤالات متداول
مون بیم یک پاراچین روی بلاک چین پولکادات است که به قراردادهای هوشمند نوشته‌شده در بلاک چین‌های دیگر مثل اتریوم اجازه میدهد با کمترین تغییرات روی این بلاک چین هم اجرا شوند.
مون ریور (Moonriver) شبکه خواهر Moonbeam و در اصل یک جور شبکه است که اجازه میدهد برنامه‌ها قبل از اینکه روی شبکه اصلی Moonbeam اجرا شوند، روی این شبکه به‌صورت آزمایشی اجرا و تست شوند.
هیچ پاسخ قطعی به این سؤال وجود ندارد؛ اما به‌طور کلی درباره ارزهایی که مربوط به یک پروژه هستند و می‌توان آن‌ها را به‌صورت فانتدامنتال بررسی کرد، پیشنهاد می‌کنیم پروژه پایه را بررسی کنید. اگر پروژه پایه اهداف خوبی داشته و در رسیدن به آن‌ها موفق باشد، احتمالاً آینده توکن آن هم خوب است.
جمع‌بندی
مون بیم با هدف حل مشکل تعامل‌پذیری در بلاک چین‌ها ایجاد شد و در مسیر حل یکی از بزرگترین مشکلات حوزه بلاک چین قرار دارد. قطعاً تا رسیدن به نقطه‌ای که بلاک چین جایگزین فناوری‌های سنتی شود راه زیادی وجود دارد که نیازمند فعالیت‌های توسعه دهنگان است. پروژه‌هایی در اکوسیستم NFT و بازی، DeFi و قراردادهای میان‌زنجیره‌ای روی مون بیم و توکن GLMR انجام می‌شود.
