در بازارهای مالی قیمت‌ها اغلب در یک روند مشخص حرکت می‌کنند. اما گاهی اوقات، این روندها با اصلاح‌های کوتاه‌مدت همراه می‌شوند. یعنی قیمت در خلاف جهت روند اصلی حرکت می‌کند. به این اصلاح‌های قیمتی در اصطلاح پولبک (Pullback) گفته می‌شود. پولبک‌ها اغلب فرصت‌های خوبی برای ورود به معامله هستند.
پولبک می‌تواند هم در یک روند صعودی و هم در یک روند نزولی رخ دهد. پولبک‌ها می‌توانند دلایل مختلفی داشته باشند. اگر قصد دارید بدانید که پولبک چیست و دلایل شکل‌گیری آن چه عواملی هستند و همچنین با انواع پولبک‌ها و نحوه استفاده از آن در انجام معاملات آشنا شوید، با ما تا انتهای این مقاله همراه باشید.
پولبک چیست؟
پولبک (Pullback) زمانی رخ می دهد که قیمت یک دارایی، مانند یک ارز دیجیتال، یک سطح مقاومتی را بشکند. سپس برای آزمایش مقاومت قبلی به‌عنوان یک حمایت جدید، دوباره به آن سطح بازگردد. پولبک در ادبیات کریپتو با معنی‌های بازگشت و قلاب شناخته می‌شود. دلیل استفاده از اصطلاح قلاب این است که این الگو تلاش می‌کند مانند یک قلاب نمودار قیمت را به روند قبلی آن برگرداند.
برای مثال، در یک روند صعودی سطح مقاومت جایی است که در آن فشار فروش از فشار خرید فراتر رفته و از افزایش بیشتر قیمت جلوگیری می‌کند. ناحیه مقاومت جایی است که عرضه از سر گرفته می‌شود و ناحیه حمایت جایی است که تقاضا دوباره افزایش می‌یابد.
پیش از این گفتیم که پولبک می‌تواند هم در روند صعودی و هم در روند نزولی رخ دهد. در روند صعودی، ارزش یک دارایی افزایش می‌یابد و سیر صعودی دارد. سپس برای مدتی متوقف می‌شود یا ارزش آن کاهش می‌یابد و در نهایت دوباره روند صعودی به خود می‌گیرد.
در روند نزولی قیمت‌ها هم ممکن است شاهد پولبک باشیم. یعنی ممکن است ارزش دارایی کاهشی باشد، سپس برای مدتی متوقف شود یا ارزش آن افزایش یابد. در نهایت دوباره روند نزولی اولیه خود را از سر گیرد.
پولبک در یک روند صعودی اغلب زمانی اتفاق می‌افتد که سرمایه‌گذاران تصمیم بگیرند سود خود را برداشت کنند یا به دلایل مختلف اعتماد لحظه‌ای به آن دارایی از بین برود. در چنین شرایطی، بسیاری از معامله‌گران به فروش دارایی رو می‌آورند که باعث افزایش عرضه و کاهش تقاضا شده و توقف یا کاهش ارزش دارایی را به دنبال دارد. با این حال، تا زمانی که دارایی در یک روند صعودیِ ثابت باشد، مجدداً شروع به افزایش می‌کند و پولبک اتفاق می‌افتد.
دلایل شکل‌گیری پولبک چیست؟
برای شناسایی پولبک باید بدانیم چرا روند غالب تغییر می‌کند. نمودار قیمت ارزهای دیجیتال نشان می‌دهد که سیر حرکت قیمت‌ها هرگز خطی نیست؛ چرا که قیمت‌گذاری‌ها معمولاً بر اساس عرضه و تقاضا انجام می‌شود. زمانی که تقاضا از عرضه بیشتر شود، قیمت‌ها افزایش می‌یابند و زمانی که عرضه از تقاضا بیشتر شود، قیمت‌ها کاهش می‌یابند.
ممکن است دوره‌ای وجود داشته باشد که عرضه بیشتر از تقاضا باشد و قیمت‌ها کاهش یابد. اما بعداً، خریداران در قیمت‌های پایین‌تر وارد شوند و تقاضا را بالا ببرند. در نتیجه، قیمت‌ها یک بار دیگر روند صعودی خود را از سر می‌گیرند.
بسته به شرایط بازار، دلایل مختلفی برای ایجاد پولبک وجود دارد که در ادامه برخی از آنها را معرفی می‌کنیم و شرح می‌دهیم:
- کسب سود
- خرید بیش از حد
- احساسات بازار
- تحلیل تکنیکال
- دستکاری بازار
- رویدادهای خارجی
کسب سود
برخی از معامله‌گران و سرمایه‌گذاران ممکن است پس از یک افزایش قیمت شدید تصمیم به فروش بگیرند. دلیل اصلی آن این است که بتوانند سود کسب کنند، به‌خصوص اگر این افراد افق کوتاه‌مدت یا نگرش ریسک‌گریز داشته باشند. در نتیجه این امر، فشار فروش افزایش می‌یابد که باعث کاهش موقت قیمت می‌شود.
با این حال، اگر روند کلی قیمت‌ها همچنان صعودی باشد، قیمت به‌زودی از سطح حمایت جدید بازمی‌گردد؛ چراکه خریداران جدید وارد بازار می‌شوند یا خریداران فعلی به موقعیت‌های خود اضافه می‌کنند.
خرید بیش از حد
گاهی اوقات، قیمت یک دارایی ممکن است به‌سرعت افزایش یابد و افراد به‌صورت تهاجمی به خرید آن رو بیاورند. این شرایط باعث می‌شود تا آن دارایی بیش از قیمت منصفانه‌اش معامله شود. در این مورد، پولبک می‌تواند یک اصلاح قیمتی سالم ایجاد کند که به قیمت اجازه می‌دهد به سطح معقول‌تری بازگردد و عرضه و تقاضا را متعادل‌تر سازد.
احساسات بازار
رفتار و احساسات شرکت‌کنندگان در بازار هم می‌تواند از دلایل ایجاد پولبک باشد. به‌عنوان مثال، اگر ترس، عدم اطمینان و شک یا در اصطلاح فاد (FUD) زیادی در بازار وجود داشته باشد، ممکن است قیمت یک دارایی طی فروش شدید ناشی از ریسک‌گریزی کاهش یابد.
برعکس، اگر ترسِ ازدست‌دادن یا در اصطلاح فومو (FOMO) زیادی در بازار وجود داشته باشد، ممکن است قیمت یک دارایی طی خرید هیجانی افزایش یابد. در هردوی این موارد، وقوع پولبک می‌تواند قیمت را به سطح منطقی‌تر و منصفانه‌تری برگرداند.
تحلیل تکنیکال
برخی از معامله‌گران و سرمایه‌گذاران ممکن است از ابزارهای تحلیل تکنیکال برای شناسایی نقاط ورود و خروج احتمالی در معاملات خود استفاده کنند. آنها طبق تحلیل‌های خود برای خریدوفروش ارزهای دیجیتال در بازار اقدام می‌کنند و بعد از آن بسیاری از دیگر افراد نیز ممکن است براساس سیگنال‌های مشابه عمل کنند. در این شرایط، اقدام و رفتار فعالان بازار باعث می‌شود قیمت بر همین اساس حرکت کند و «پیش‌گوییِ خود تحقق‌بخشی» شکل گیرد.
برای مثال، اگر ارز دیجیتالی نزدیک به یک سطح مقاومت اصلی معامله شود، برخی از معامله‌گران ممکن است موقعیت‌های خود را بفروشند تا از بازگشت احتمالی جلوگیری کنند. در حالی که برخی دیگر ممکن است منتظر شکست آن سطح مقاومتی برای خرید بیشتر باشند. این امر می‌تواند سبب ایجاد یک پولبک در قیمت شود؛ چراکه فشار فروش به‌طور موقت بیشتر از فشار خرید می‌شود.
دستکاری بازار
متأسفانه بازار ارزهای دیجیتال از دستکاری بازار مصون نیست. دلیل این امر آن است که برخی از عوامل مخرب ممکن است سعی کنند به‌نفع خود بر قیمت یک ارز دیجیتال تأثیر بگذارند. به‌عنوان مثال، برخی از دارندگان بزرگ (نهنگ‌ها) ممکن است بخش زیادی از دارایی‌های خود را به‌یک‌باره بفروشند تا با افزایش عرضه، قیمت را پایین بیاورند. سپس در قیمت‌های پایین‌تر دوباره خرید کنند.
از طرف دیگر، برخی از هکرها یا کلاهبرداران ممکن است حملات سایبری انجام دهند. همچنین ممکن است برای ایجاد ترس و عدم اطمینان در بازار اطلاعات نادرست منتشر کنند و سپس از نوسانات قیمت ناشی از آن سود ببرند.
رویدادهای خارجی
گاهی اوقات، بازار ارزهای دیجیتال ممکن است به رویدادهای خارجی واکنش نشان دهد که مستقیماً با صنعت کریپتو مرتبط نیستند. اما این رویدادها ممکن است بر اقتصاد جهانی، ژئوپلیتیک یا احساسات عمومی تأثیر بگذارد.
به‌عنوان مثال، شیوع ویروس کرونا در سال ۲۰۲۰ باعث فروش گسترده در بازار ارزهای دیجیتال شد. دلیل آن این بود که سرمایه‌گذاران به‌دنبال نقدکردن دارایی‌های خود بودند. به طور مشابه، عرضه واکسن کرونا توانست بازار کریپتو را تقویت کند؛ چراکه سرمایه‌گذاران اعتماد و اشتیاق دوباره برای دارایی‌های پرریسک‌تر را به دست آوردند.
انواع پولبک چیست؟
یکی از راه‌های طبقه‌بندی پولبک‌ها بر اساس عمق یا میزان تغییر قیمت آنهاست. بر این اساس، دو نوع پولبک داریم:
- پولبک سطحی
- پولبک عمیق
در ادامه به بررسی و تجزیه‌وتحلیل آنها می‌پردازیم.
پولبک سطحی چیست
پولبک سطحی یک اصلاح کوچک قیمتی (معمولاً کمتر از ۱۰ درصد) است. به‌عنوان مثال، اگر بازار در یک روند صعودی باشد، یک پولبک سطحی قبل از اینکه حرکت صعودی را از سر گیرد، فقط اندکی به پایین‌تر از اوج قبلی روند سقوط می‌کند.
این رخداد نشان می‌دهد که خریداران یا فروشندگان همچنان همسو با روند، مطمئن و تهاجمی هستند و قبل از ورود مجدد به بازار، اجازه افت یا افزایش بیش از حد قیمت را نمی‌دهند.
پولبک سطحی می‌تواند نشانه‌ای از یک روند قوی و مطمئن باشد؛ چراکه نشان می‌دهد روند قبلی در حال محو شدن نیست. پولبک‌های سطحی در بازارهای صعودی رایج‌تر هستند. در این بازارها معمولاً افزایش قیمت قوی و اصلاحات قیمت ضعیف است.
پولبک عمیق چیست
پولبک عمیق اصلاح قیمتی بزرگ‌تری دارد که معمولاً بین ۱۰ تا ۲۰ درصد. مثلاً اگر بازار در یک روند نزولی قرار داشته باشد، قبل از شروع مجدد حرکت نزولی، یک پولبک عمیق خیلی بالاتر از کف (دره) قبلی خواهد داشت.
این نشان می‌دهد که خریداران یا فروشندگان اعتماد و شتاب خود را در جهت روند از دست داده‌اند. آنها قبل از ورود مجدد به بازار اجازه می‌دهند که قیمت به میزان قابل‌توجهی کاهش یا افزایش یابد.
پولبک عمیق می‌تواند نشانه‌ای از یک روند ضعیف و آسیب‌پذیر در بازار باشد. این موضوع نشان می‌دهد که روند با مقاومت مواجه است و ممکن است به‌زودی تبدیل به یک روند معکوس شود.
پولبک‌های عمیق در بازارهای خرسی رایج‌تر هستند. این پولبک‌ها رالی‌های ضعیف و کاهش شدید را نشان می‌دهند.
تفاوت پولبک و اصلاح قیمت و برگشت روند چیست؟
پولبک، اصلاح قیمت و برگشت روند سه اصطلاح رایج برای توصیف انواع مختلف حرکت قیمت در بازار بوده و الگوهای معاملاتی محبوبی هستند که معامله‌گران از آنها استفاده می‌کنند. در ادامه تفاوت هر یک از آنها را شرح می‌دهیم.
پولبک و اصلاح قیمت
پولبک و اصلاح قیمت بسیار به هم شبیه هستند؛ به‌طوری که حتی گاه به جای هم به کار می‌روند و یکسان قلمداد می‌شوند. اصلاح قیمت ممکن است در یک بازار گاوی رخ دهد و کاهش موقت در قیمت‌ها را سبب شود یا در یک بازار خرسی واقع شود و باعث افزایش موقت قیمت شود.
با این حال، اصلاح قیمت از لحاظ شدت و مدت زمان، اندکی متفاوت از پولبک است. پولبک تغییری جزئی و کوتاه‌مدت در یک روند غالب (صعودی یا نزولی) است، اما اصلاح قیمت تغییری متوسط و طولانی‌تر در یک روند مداوم (صعودی یا نزولی) است. پولبک و اصلاح قیمت هر دو رفتاری موقت در روند کلی بازار هستند.
پولبک و برگشت روند
برخلاف پولبک و اصلاح قیمت، برگشت روند رفتاری دائمی در روند بازار بوده و نشان‌دهنده حرکت کامل و پایدار در خلاف جهت قبلی است.
چرا پولبک‌های بزرگی در بازار کریپتو ایجاد می‌شود؟
پولبک در بازار ارزهای دیجیتال رخدادی عادی است که به‌کرات اتفاق می‌افتد. اما نکته‌ای که به چشم می‌خورد این است که نوسانات در این بازار بسیار شدیدتر از بازار سهام و اوراق قرضه است. دلیل اصلی این امر آن است که بازار ارزهای دیجیتال بازار کوچکی است و ارزهای دیجیتال هنوز به‌عنوان شکل جدیدی از دارایی‌ها شناخته می‌شوند که به‌طور مداوم در حال رشد و تکامل هستند.
عواملی نظیر ورود ارزهای ملی به بازار کریپتو، رشد پلتفرم‌های دیفای (DeFi) و فناوری‌های نوآورانه مانند NFT و حمایت بسیاری از شخصیت‌های سرشناس از ارزهای دیجیتال باعث می‌شود تا قیمت ارزهای دیجیتال اغلب به‌سرعت افزایش یابد.
با این حال، عواملی نظیر اخبار و شایعات منفی، قانون‌گذاری‌‌های نهادهای مختلف و دولت‌ها یا اظهارنظر درمورد تأثیر منفی آن بر آب‌وهوا و محیط زیست، باعث حرکت نزولی قیمت ارزهای دیجیتال می‌شود.
این وضعیت مانند ترازویی است که روی یک کفه‌اش طرفداران ارز دیجیتال ایستاده‌اند و سعی می‌کنند آن را به ارزهای جهانی جدید بدل کنند. روی کفه دیگرش مخالفانی هستند که یا بر سر وضع قوانین و مقررات بحث می‌کنند یا بر این باور هستند که این حباب در نهایت می‌ترکد و سرمایه‌گذارانش را از نظر مالی ویران می‌کند.
سنگینی هر یک از این کفه‌ها در شرایط و زمان‌های مختلف بر اقدامات و رفتارهای سرمایه‌گذاران تأثیر می‌گذارد که نتیجه آن نوسانات و تغییر ارزش دارایی‌ها خواهد بود. تنها کافی است به سقوط بازار ارزهای دیجیتال در سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۲۱ نگاهی بیندازید تا ببینید که چگونه سرمایه‌گذاران می‌توانند با فروش یا خرید انبوه یک دارایی وحشت زده شوند.
به هر حال، ارزهای دیجیتال نوع جدیدی از پول هستند که اکثریت واقعاً چیز زیادی در مورد آنها نمی‌دانند. تحت چنین شرایطی، مشاهده پولبک‌های بسیار بزرگ چیز چندان عجیبی نیست.
شناسایی پولبک و استفاده از آن در ترید
اگر پولبک در یک روند صعودی رخ دهد، خریدارانی که هم‌زمان با پولبک خرید کرده‌اند، سود خوبی دریافت می‌کنند؛ چراکه خرید خود را در زمان کاهش قیمت انجام داده‌اند و کمی بعد از خرید با افزایش قیمت دارایی مواجه می‌شوند. بنابراین، پولبک در سیر صعودی اغلب به‌عنوان فرصتی عالی برای خرید در نظر گرفته می‌شود.
به همین ترتیب، پولبک در روند نزولی نیز زمان مناسبی برای فروش است، زیرا کمک می‌کند تا فروشنده علی‌رغم سیر نزولی بازار، دارایی خود را با قیمت بالاتری بفروشد و پس از آن با ادامه افت قیمت متحمل ضرر بیشتری نشود.
با این حال، خریدوفروش در زمان پولبک نیاز به دانش کافی دارد. برای مثال، اگر یک معامله‌گر شروع یک روند نزولی را با پولبک اشتباه بگیرد و مبلغ زیادی سرمایه‌گذاری کند، با ریزش بیشتر قیمت متحمل ضرر بزرگی می‌شود. به این دلیل که کاهش قیمت‌ها موقتی نبوده و قیمت به روند کاهشی خود ادامه می‌دهد. در نتیجه، معامله در زمان پولبک اگر به‌درستی انجام شود، ممکن است سودآور باشد؛ اما با خطرات و چالش‌هایی نیز همراه است.
یکی از چالش‌های اصلی معامله در زمان پولبک، شناسایی زمانی است که پولبک اتفاق می‌افتد. ابزارها و نشانگرهای مختلفی وجود دارند که به معامله‌گران در شناسایی پولبک و تعیین میزان قدرت و جهت روند، سطوح حمایتی و مقاومتی، نقاط ورود و خروج از معامله کمک می‌کنند. در ادامه با مهم‌ترین روش‌های شناسایی پولبک آشنا می‌شوید:
- میانگین‌های متحرک
- فیبوناچی اصلاحی
- خطوط روند
میانگین‌های متحرک
میانگین‌های متحرک خطوطی هستند که میانگین قیمت یک ارز دیجیتال را در یک بازه زمانی خاص نشان می‌دهند. این خطوط می‌توانند به‌عنوان سطوح حمایتی یا مقاومتی پویا عمل کنند که قیمت تمایل به برخورد یا شکست آن را دارد.
معامله‌گران می‌توانند از میانگین متحرک‌های مختلف بسته‌به اهداف معاملاتی و بازه‌های زمانی موردنظر خود استفاده کنند. به‌عنوان مثال، میانگین متحرک ۲۰۰ دوره برای روندهای بلندمدت، میانگین متحرک ۵۰ دوره برای روندهای میان‌مدت و میانگین متحرک ۲۰ دوره برای معاملات کوتاه‌مدت استفاده می‌شود.
فیبوناچی اصلاحی
سطوح پولبک فیبوناچی نسبت‌هایی هستند که از دنباله فیبوناچی گرفته شده‌اند و می‌توانند برای اندازه‌گیری میزان بازگشت نسبت به حرکت قبلی روند استفاده شوند. رایج‌ترین سطوح پولبک فیبوناچی ۳۸.۲٪، ۵۰٪، ۶۱.۸٪ و ۷۸.۶٪ هستند. معامله‌گران می‌توانند از این سطوح برای پیش‌بینی جایی که قیمت ممکن است در حین یک پولبک، حمایت یا مقاومت پیدا کند و جایی که ممکن است روند را ادامه دهد، استفاده کنند.
خطوط روند
خطوط روند خطوطی صاف هستند که نقاط بالاتر یا پایین‌تر یک نمودار قیمت را به هم متصل می‌کنند و جهت و شیب روند را نشان می‌دهند. این خطوط می‌توانند به‌عنوان سطوح حمایت یا مقاومت عمل کنند که قیمت تمایل دارد پس از برخورد با آنها برگشت پیدا کند یا آنها را بشکند.
معامله‌گران می‌توانند از خطوط روند برای شناسایی کانال‌های روند استفاده کنند. کانال متشکل از خطوط موازی است که حرکات قیمت را در داخل یک روند در بر می‌گیرند. کانال‌های روند می‌توانند به معامله‌گران کمک کنند تا دامنه و هدف بازگشت و نقطه شکست روند را تعیین کنند.
کلام آخر
در این مقاله بررسی کردیم که پولبک چیست و دلایل شکل‌گیری آن چه هستند. همچنین مروری بر انواع پولبک داشتیم و دانستیم که تفاوت پولبک با اصلاح و بازگشت روند چیست.
معامله در زمان پولبک می‌تواند یک استراتژی سودآور برای معامله‌گران باشد که می‌خواهند از نوسانات موقت در بازار بهره‌مند شوند. با این حال، این استراتژی نیاز به تجزیه‌وتحلیل دقیق، انضباط و مدیریت ریسک دارد. خرید یا فروش در زمان پولبک ضامن موفقیت نیست، بلکه تنها یک راه برای افزایش احتمال برد است.
