کبد چرب چیست؟
کبد چرب وضعیتی است که در آن شاهد تجمع چربی در سلول‌های کبدی هستیم. اهمیت این قضیه بدین جهت است که اگر این روند ادامه پیدا کند و درمان نشود و تجمع چربی‌ها از حد خاصی بیشتر شود، باعث التهاب مزمن در کبد می‌شود، این التهاب کم‌کم به بافت کبد آسیب می‌رساند و باعث می‌شود که سایز کبد کوچک‌تر و سفت‌تر یا اصطلاحا فیبروتیک شود. در نهایت، در صورت عدم درمان، با گسترش فیبروز، سلول‌های کبدی دچار نارسایی در عملکرد یا سیروز می‌شوند که خود سیروز کبدی ممکن است زمینه‌ساز سرطان کبد شود.
برعکس نارسایی کلیوی که بیمار می‌تواند حتی در مراحل آخر بیماری با استفاده از دیالیز سال‌ها زندگی کند، متاسفانه در مورد کبد چنین مساله‌ای وجود ندارد و تنها راه درمان آن، پیوند کبد است. در حال حاضر کبد چرب دومین علت شایع پیوند کبد در کل دنیاست و به نظر می‌رسد تا سال ۲۰۳۰ کبد چرب تبدیل به اولین علت پیوند کبد در دنیا، شود. از طرفی ریسک بیماری‌های قلبی عروقی در افراد مبتلا به کبد چرب بسیار زیاد است. چرا که همان چربی که در بافت کبد رسوب می‌کند در عروق فرد هم رسوب می‌کند و فرد را مستعد گرفتگی عروق می‌کند.
مشاهده شده است که در افراد مبتلا به کبد چرب نه تنها کنسرهای کبدی بلکه کنسرهای غیرکبدی هم در این افراد بیشتر است. همچنین شروع نارسایی کلیه در افرادی که مبتلا به کبد چرب هستند، چیزی حدود دو برابر افراد نرمال جامعه است.
چه عواملی باعث کبد چرب می‌شوند؟
کبد چرب علل مختلفی دارد، اما مهم‌ترین و شایع‌ترین آن‌ها تغذیه نامناسب، عدم تحرک و چاقی شکمی یا اصطلاحا چاقی سیبی شکل است. وقتی تجمع بافت چربی اطراف شکم باشد، نشان‌دهنده این است که این فرد چربی احشایی بالایی دارد، در واقع چربی‌های احشایی هستند که فعالیت متابولیک و فعالیت التهابی دارند نه چربی‌های زیر پوستی!
در این رابطه لازم است به این نکته اشاره شود که در جراحی‌های لاغری زیبایی مثل لیپوساکشن یا پیکرتراشی که چربی‌های زیر پوستی خارج می‌شوند، اساسا تاثیری روی سلامت فرد ندارند.
در حال حاضر یکی دیگر ازعلل مهم نارسایی کبد در کل دنیا مصرف بیش از حد الکل است. مصرف الکل هم می‌تواند باعث کبد چرب شود وهم می‌تواند سرعت پیشرفت آن به سمت نارسایی و سیروز را تسریع کند. دیابت، هپاتیت‌های ویروسی، بیماری‌های متابولیکی ارثی و مصرف برخی داروها هم از سایر علل کبد چرب هستند.
همچنین مصرف بی‌رویه قندهای ساده مانند آب میوه‌های طبیعی، صنعتی و مصرف بیش از حد مواد نشاسته‌ای نیز که باعث کبد چرب می‌شوند. وقتی میزان این قندها از حد نیاز بدن خیلی بیشتر شود، به سرعت تبدیل به بافت چربی در کبد می‌شوند.
کبد چرب چه علائمی دارد؟
شایع‌ترین علامت کبد چرب، بی‌علامتی آن است. ممکن است در تعداد معدودی از افراد علائمی چون احساس خستگی مزمن، احساس درد مبهم و مختصر در قسمت سمت راست و بالای شکم هم دیده شود، اما در عمده افراد بی‌علامت است.
گاهی بیماران به ما مراجعه می‌کنند و می‌گویند که ما جوش صورت یا فلان علامت پوستی را داریم و این مساله را نشانه کبد چرب می‌دانند که البته باور درستی نیست.
افراد لاغر هم دچار کبد چرب می‌شوند؟
بله در افراد لاغر هم ممکن است اتفاق بیافتد. مخصوصا آن‌هایی که از نظر ژنتیکی مستعد هستند، مصرف الکل و سبک زندگی نامناسبی دارند. بیمار شاید در طول روز غذا کم بخورد اما همان غذایی که می خورد غذایی بی‌کیفیت است، شاید این فرد خیلی چاق نباشد اما به خاطر غذاهای نامناسبی که می‌خورد مبتلا به کبد چرب است. نکته مهم‌تر این است که این‌ها افرادی هستند که ورزش نمی‌کنند و حجم عضلانی کمی دارند. هر چه قدر حجم عضلانی بدن کمتر باشد فرد بیشتر مستعد مبتلا به کبد چرب می‌شود.
آیا لازم است که ما بیماری کبد چرب را در همه افراد چک کنیم؟
به صورت معمول لازم نیست در همه افراد جامعه غربالگری کبد چرب انجام شود. مگر افرادی که مبتلا به دیابت هستند، چاقی شکمی دارند، الکل مصرف می‌کنند و افرادی که در خانواده آن‌ها سیروز ناشی از کبد چرب وجود دارد.
نکته قابل ذکر این است که سونوگرافی و آنزیم های کبدی روش دقیقی برای ارزیابی وضعیت کبد چرب نیستد، ممکن است، فردی آنزیم کبدی نرمال داشته باشد در حالی که در مراحل انتهایی کبد چرب و سیروز باشد. یا این که ممکن است فردی در سونوگرافی گرید پایین کبد چرب را داشته باشد در حالی که از نظر بافت شناسی کبد خیلی ملتهبی دارد./ایسنا
