چرا حمله اوکراین به روسیه عین خیال پوتین نیست!؟

واکنش خونسرد و ظاهرا بی تفاوت پوتین به حمله غافلگیرانه اوکراین به استان “کورسک” روسیه می تواند صبر برخی از حامیان او در روسیه را آزمایش کند.

” اِما باروز” خبرنگار حوزه اوراسیا و روسیه خبرگزاری آسوشیتدپرس با انتشار گزارشی درباره واکنش آرام 2 هفته گذشته پوتین به واقعه حمله غافلگیرانه اوکراین به کورسک، نوشت: یک سال پیش در این هفته، ولادیمیر پوتین برای بزرگداشت هشتادمین سالگرد یکی از افتخارآمیزترین لحظات ارتش شوروی در جنگ جهانی دوم، به منطقه کورسک قدم گذاشت.

پوتین در آن مراسم خطاب به حضار متعصبی که شامل سربازان تازه وارد در اوکراین بودند، پیروزی قاطع در نبرد کورسک را “یکی از شاهکارهای بزرگ مردم ما” خواند.

عکس: آسوشیتدپرس

در 6 اوت امسال (15 روز پیش)، نیروهای اوکراینی با حمله برق آسا به این منطقه، روستاها را تصرف کردند، صدها اسیر گرفتند و ده ها هزار غیرنظامی را مجبور به تخلیه کردند. روسیه در برابر این تهاجم برق آسا غافلگیر شد و بنا بر گزارش ها در حال آماده کردن سربازان وظیفه برای عقب راندن یگان های مهاجم ارتش اوکراین از این منطقه است.

پوتین سابقه ای طولانی از واکنش آرام به بحران‌های مختلف را در دوران ریاست‌ خود دارد و تاکنون نیز این حمله اوکراین را کم اهمیت جلوه داده است. اما 2 و نیم سال پس از آغاز جنگ در اوکراین برای حذف آنچه که او تهدیدی برای روسیه خواند، این کشور خود اوست که آشفته تر به نظر می رسد.

او در یک جلسه تلویزیونی در 12 اوت در مورد کورسک صحبت های فرماندار منطقه‌ کورسک را که شروع به فهرست کردن شهرک‌های تصرف شده توسط اوکراین کرده بود، قطع کرد. او و دیگر مقامات روسیه درباره پیشروی ارتش اوکراین در کورسک، از عباراتی چون “وضعیت” یا “تحریک” یاد می کنند.

رسانه های دولتی روسیه نیز در قبال اخبار مربوط به کورسک صحنه هایی از به صف شدن تخلیه شدگان از کورسک برای اهدای خون را به نمایش می گذارند، گویی حوادث کورسک یک فاجعه انسانی است و بزرگترین حمله به روسیه از زمان جنگ جهانی دوم نیست.

پوتین در 24 سال حضورش در قدرت، خود را به عنوان تنها کسی که می تواند امنیت و ثبات روسیه را تضمین کند، نشان داده است، اما این تصویر از زمان شروع جنگ اوکراین آسیب دیده است.

طی 2 سال و نیم گذشته پس از آغاز جنگ اوکراین، شهرهای روسیه مورد حملات پهپادی و گلوله باران نیروهای اوکراین قرار گرفته اند. “یوگنی پریگوژین” فرمانده سابق “واگنر”، سال گذشته شورشی را برای برکناری رهبران نظامی خود به راه انداخت. تروریست های مسلح در ماه مارس گذشته به سالن کنسرتی در مسکو یورش بردند و 145 نفر را کشتند.

کرملین به طور ضمنی با پاکسازی گسترده مقامات وزارت دفاع موافقت کرده است که بسیاری از آنها با اتهامات فساد روبرو هستند. افسران سطح پایین نیز به اتهام کلاهبرداری دستگیر می شوند، از جمله سرهنگ دوم “کنستانتین فرولوف” یک فرمانده تیپ هوابرد. او در حالی که با دستبند به سمت ایستگاه پلیس مسکو می رفت، گفت: “ترجیح می دهم در کورسک باشم… تا اینجا.”

مقامات روسیه پرونده‌های جنایی را علیه سایر افراد باز کرده اند و به دنبال مصادره زمین از برخی از ثروتمندترین افراد کشور در یک منطقه مجلل در خارج از مسکو در نزدیکی اقامتگاه پوتین هستند.

در حالی که تلویزیون دولتی روسیه علیرغم شکست‌هایی مانند حمله به کورسک، همچنان از پوتین حمایت می‌کند، ارزیابی نظرات طبقه “الیت” روسیه دشوارتر است.

خانم “اکاترینا شولمان” محقق غیرمقیم در حوزه اوراسیا در اندیشکده کارنگی در برلین، گفت که پوتین به رضایت این طبقه “الیت” وابسته است.

او گفت: “محاسبه‌ای دائمی که در سر آنها (الیت) انجام می‌شود این است که آیا وضعیت موجود به نفع آنها است یا خیر.”

از زمان شروع جنگ، زندگی این طبقه “الیت” – حلقه داخلی پوتین شامل بوروکرات‌های ارشد، مقامات امنیتی و نظامی و رهبران تجاری – بدتر شده است، نه بهتر و در حالی که بسیاری از آنها به دلیل جنگ غنی شده اند، اما به دلیل تحریم های غرب مکان های کمتری برای خرج کردن پول خود دارند.

شولمان گفت: “سوالی که آنها درباره پوتین از خود می پرسند این است که آیا پیرمرد هنوز برای آنها در حکم یک دارایی است یا یک بدهی.”

“نایجل گولد دیویس” کارشناس ارشد موسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک در لندن، گفت که طبقه “الیت” روسیه از وضعیت موجود ناراضی هستند، اما می ترسند که در صورت مبارزه برای رهبری چه کسی پیروز شود.

به گفته تحلیلگران، آنها می توانند امیدوار باشند که واکنش پوتین به وقایع کورسک با الگوی رفتاری همیشگی او مطابقت داشته باشد؛ به این معنی که در ابتدا واکنش او در قبال بحران ها آرام است و در نهایت موفق می شود پیروز شود.

این چیزی است که از اولین روزهای قدرت او دیده شده است؛ از جمله با غرق شدن 24 سال پیش زیردریایی هسته ای که به نام نبرد کورسک نامگذاری شده بود.

در 19 اوت 2000، کمتر از یک سال پس از آغاز ریاست پوتین بر فدراسیون روسیه، زیردریایی کورسک پس از انفجار یکی از اژدرهای آن در دریای “بارنتس” غرق شد و تمامی 118 ملوان سرنشین آن کشته شدند. 

پوتین در اوایل بحران در تعطیلات ماند – و انتقادات گسترده ای را برانگیخت – و 5 روز منتظر ماند تا پیشنهاد کمک غرب را بپذیرد که ممکن بود بشود برخی از ملوانانی را که در ابتدا از انفجار جان سالم به در برده بودند، نجات دهد.

پوتین همچنین در واکنش به شورش ژوئن 2023 توسط پریگوژین، رئیس واگنر، بی تفاوت به نظر می‌رسید؛ شورشی که جدی‌ترین چالش برای اقتدار او تاکنون می توانست باشد.

پس از سرکوب شورش، در ابتدا به پریگوژین اجازه داده شد که آزاد بماند، اما یک ماه بعد پریگوژین در یک حادثه سقوط مرموز هواپیمای شخصی خود کشته شد.

در حالی که حمله اوکراین وارد سومین هفته خود می شود، پوتین تلاش کرده خود را بی تفاوت نشان داده و برنامه های معمول خود را به اجرا بگذارد. او حتی بدون اشاره به بحران، سفری 2 روزه به آذربایجان را آغاز کرد. روز سه شنبه (دیروز) او به طور اجمالی به وقایع کورسک اشاره ای گذرا کرد و قول داد “با کسانی که در منطقه کورسک مرتکب جنایت می شوند مبارزه کند.”

“یوجین رومر” همکار ارشد و مدیر برنامه روسیه و اوراسیا در اندیشکده کارنگی، در تفسیری نوشت: با این حال، تسلط پوتین بر قدرت “بعید است در نتیجه این تحقیر تضعیف شود.” کل دستگاه سیاسی و نظامی روسیه در جنگ او شریک و مسئول این فاجعه است.

با این حال، هرچه تهاجم اوکراین طولانی‌تر باشد، چالش‌های نظامی و سیاسی بیشتری ایجاد می‌کند.

به نظر می رسد روسیه در تلاش برای یافتن نیروهای مناسب برای دفع حمله اوکراین است. به گفته یک گروه حقوق بشری که به سربازان وظیفه کمک می کند، علیرغم اینکه وعده داده شده بود سربازان وظیفه به جبهه اعزام نشوند، اما روسیه آنها را بدون آموزش کافی به منطقه کورسک اعزام می کند.

تحلیلگران می گویند نیروهای ذخیره ارتش روسیه نیز در حال فراخوانی هستند تا روسیه بتواند از خروج نیروها از منطقه دونباس اوکراین، جایی که نیروهای مسکو در حال پیشرفت آهسته هستند، اجتناب کند.

کمبود نیروی انسانی باعث شده است که مقامات با ارائه دستمزدهای کلان، فراخوانی مجرمان محکوم از زندان ها و استخدام خارجی ها، تلاش کنند روس ها را به خدمت نظامی ترغیب کنند.

در حالی که اوکراین به حملات خود ادامه می دهد، نادیده گرفتن پیامدهای جنگ برای کرملین ممکن است دشوار شود. “گولد دیویس” گفت، یک سوال کلیدی این است که اگر طبقه الیت روسیه به این نتیجه برسند که درگیری “غیرقابل پیروزی است یا … هرگز تا زمانی که پوتین در قدرت است پایان نخواهد یافت، چه اتفاقی می افتد.”

در “سودژا”، یک شهر روسی در منطقه کورسک که اکنون تحت کنترل نیروهای اوکراینی است،صحنه هایی همانند صحنه های شهرها و روستاهای جنگ زده اوکراینی قابل مشاهده است. 

خبرنگاران آسوشیتدپرس در سفری که هفته گذشته توسط دولت اوکراین هماهنگ شد، ساختمان‌های گلوله‌خورده، ایستگاه پمپاژ گاز طبیعی آسیب‌دیده و ساکنان سالخورده را دیدند که با وسایل و مواد غذایی خود در زیرزمین‌ها جمع شده بودند – تصاویری شبیه به آنچه در اوکراین در 29 ماه گذشته دیده شده است.

در حال حاضر مشخص نیست که آیا نبرد دوم کورسک، مانند نبرد اول، تبدیل به نقطه عطفی در جنگی خواهد شد که پوتین به راه انداخته است یا نه.

اما، شولمن گفت، حمله غافلگیرانه به کورسک به عنوان یکی از “مجموعه‌ای از رویدادهای ناگوار، این تصور را ایجاد می‌کند که اوضاع خوب پیش نمی‌رود.”