انتشارات امیرکبیر که این روز‌ها به هفتاد و چهارمین سالگرد تاسیسش نزدیک می‌شود، گذشته‌ای پربار و کم‌نظیر دارد. با این وجود امیرکبیر در گذشته درخشانش خلاصه نشده، به حیات ادامه داده و نباید فراموش کرد که این روز‌ها نیز به کار‌های بزرگی دست زده است.
انتشارات امیرکبیر در آبان ۱۳۲۸ با خرید سرقفلی نخستین فروشگاهش در خیابان ناصرخسروی تهران متولد شد و سال‌های درخشانی را پشت سر گذاشت. در دهه پنجاه با چاپ بیش از ۲۸۰۰ عنوان کتاب به بزرگترین بنگاه انتشاراتی خاورمیانه تبدیل شد و مدت‌ها بزرگترین بنگاه انتشارات خصوصی در ایران بود. همین گذشته پرثمر، پشتوانه محکمی برای حیات امیرکبیر در سال‌های پس از انقلاب اسلامی فراهم کرده است. بسیاری از آثار پرفروش و مهم در حوزه ادبیات، فلسفه، تاریخ و علم در بازار نشر ایران متعلق به میراثی است که امیرکبیر بر شانه‌های خود دارد. با همه این‌ها انتشارات امیرکبیر را نباید و نمی‌توان در این میراث و آن سال‌های دور خلاصه کرد. ناشری که در ده سال گذشته، ۲۷۴۹ کتاب را روانه بازار کرده که از این میان ۷۵۴ عنوان، چاپ اول بوده‌اند.
در سالی که گذشت امیرکبیر برنامه‌های متفاوتی برای احیای میراث مهم و درخشان گذشته و نیز برای انتشار کتاب‌ها و تجربه‌هایی نو داشته است. از انتشار مجموعه‌هایی با ایده‌های تازه تا تولیدات دست اولی از کتاب‌های مهم و موثر در جهان و تجدیدچاپ مهمترین آثار امیرکبیر در سال‌های دور.
لباسی تازه برای بهترین رمان‌های جهان
تابستان امسال بود که انتشارات امیرکبیر تصمیم گرفت مجموعه‌ای از شاخص‌ترین آثار ادبیات کلاسیک دنیا را در یونیفرمی تازه و یکدست منتشر کند. یونیفرمی ساده و چشم‌نواز که این آثار درخشان را از دیگر رمان‌های ادبیات جهان متمایز می‌کند. «دانه زیر برف» اثر اینیاتسیو سیلونه با ترجمه مهدی سحابی اولین کتابی بود که با این شکل و شمایل در اواخر تابستان منتشر شد. سومین کتابی که سیلونه در تبعید نوشت و دو اثر پرفروش و مهم قبلی‌اش یعنی «فونتامارا» و «نان و شراب» را کامل کرد. سیلونه معتقد بود این تنها کتابی است که جرئت می‌کند گاهی تکه‌هایی از آن را دوباره بخواند! بعد از آن «پاپیون» زندگی‌نامه شگفت‌انگیز هانری شاریر با ترجمه پرویز نقیبی به این مجموعه اضافه شد. روایت ۱۴ سال از زندگی نویسنده در حبس ابد و تبعید به جزیره شیطان. روایتی خواندنی که البته در نهایت با فرار حیرت‌انگیز او از جزیره به پایان می‌رسد. اوایل مهرماه نیز پنج کتاب دیگر این شمایل جدید را به خود گرفتند؛ «آناکارنینا» اثر ماندگار لئو تولستوی با ترجمه مشفق همدانی که به اعتقاد نویسنده اولین رمان واقعی او است، «پاییز پدرسالار» از گابریل گارسیا مارکز با ترجمه حسین مهری که روایتی است از یک دیکتاتور در آمریکای جنوبی، «ابله» اثر درخشان فئودور داستایفسکی که توسط مشفق همدانی به فارسی برگردانده شده، «بخش سرطان» اثر جریان‌ساز الکساندر سولژنیتسین درباره روسیه استالینی به ترجمه سعدالله علیزاده و «قلعه مالویل» اثر روبر مرل با ترجمه دقیق محمد قاضی که داستانی آخرالزمانی و خواندنی برگرفته از فاجعه بمباران اتمی هیروشیما و ناکازاکی است.
علاوه بر این‌ها امیرکبیر قصد دارد کلاسیک‌های درخشان دیگری را نیز با این شکل و شمایل منتشر کند و این مجموعه به زودی تکمیل خواهد شد.
گشت و گذار در سال‌های تاریک تاریخ
در سالی که گذشت انتشارات امیرکبیر مجموعه سفرنامه‌هایی را منتشر کرد که همگی در یک ویژگی مهم اشتراک داشتند. ایران مقصد همه این سفرنامه‌ها است. علاوه بر این همگی سال‌هایی از تاریخ ایران را روایت می‌کنند که کمتر در کتاب‌هایی از این دست، به آن‌ها پرداخته شده است. دوجلد از این مجموعه روایت‌هایی متفاوت از ایران دوران صفویه دارند. «سفرنامه کروسینسکی» روایت زندگی بیست ساله یک کشیش در اصفهان است. سال‌هایی که با جلوس شاه سلطان حسین و پایین آمدنش از تخت پادشاهی همزمان بود. «سفرنامه یوهان اشترویس» نیز در دوران شاه سلیمان صفوی می‌گذرد. اشترویس یک دریانورد هلندی در ناوگان تزار روسیه است که در مرز اسیر و در ایران به بردگی فروخته می‌شود. او دو سال از عمرش را در ایران می‌گذراند و در این مدت درباره‌ی ماجراها، خاطرات و سفرهایش در ایران، اوضاع برده ها، سبک زندگی مردم و شرایط اجتماعی و اقتصادی ایران عصر صفوی می‌نویسد.
«سفرنامه یوهان شیلت برگر»، عضو دیگر این مجموعه، کتابی ششصدساله است که سال‌های بردگی شیلت برگر در دربار سلطان بایزید اول را روایت می‌کند. شیلت برگر که اسارتش را از آسیای صغیر آغاز می‌کند و بعد‌ها به کشور‌های دیگری از جمله ایران نیز سفر می‌کند راوی اتفاقات شگفتانگیزی است که در ۳۱ سال اسارت سرزمین‌های مسلمانان دیده است. «سفرنامه جیمز مونسریف بالفور» شرحی است بر وقایعی که در جریان اجرای مفاد قرارداد ۱۹۱۹ در ایران رخ می‌دهد.
بالفور که دستیار آرمیتاژ اسمیت، معاون سابق خزانه داری بریتانیا و مامور اجرای قرارداد است، بعد از بازگشت هیات اصلی به انگلستان، بیشتر از چهارده ماه در ایران می‌ماند و وقایع سیاسی و اجتماعی آن روزگار ایران، به خصوص کودتای سوم اسفند را روایت می‌کند. هرچهار جلد در شکل و شمایلی یکدست و با ترجمه ساسان طهماسبی منتشر شده‌اند.
جلد پنجم این مجموعه سفرنامه‌ای است که به تازگی بعد از ۵۳ سال، بار دیگر منتشر شده است. «سفرنامه آمبروسیو کنتارینی» به ترجمه قدرت‌الله روشنی زعفرانلو نویسنده، مترجم، محقق، مصحح، اندیشمند حوزه‌ی فرهنگ و از دانشمندان و خراسان‌شناسان ایران که اولین بار در سال ۱۳۴۹ منتشر شده بود و در تمام این سال‌ها تنها در آرشیو انتشارات امیرکبیر و کتابخانه‌های قدیمی می‌شد آن را پیدا کرد. این کتاب ۵۵۰ ساله که ماجرای سفر یک سفیر ایتالیایی به دربار اوزون حسن، یکی از مقتدرترین سلاطین سلسله تُرکمان آق‌قویونلو است، شرح احوال دوره‌ای از تاریخ کشور ما را بازگو می‌کند که تا اندازه‌ای تاریک و ناشناخته است چرا که آغاز قرن پانزدهم دوره‌ای از تاریخ شرق و به خصوص کشور ایران است که هجوم تیمور لنگ تنها اندکی از آن را آشکار و روشن باقی گذاشته است.
مجموعه سفرنامه‌های امیرکبیر که در ماه‌های آینده با ترکیبی از تجدیدچاپ کتاب‌های قدیمی و کتاب‌هایی تازه کامل می‌شوند، قصد دارند تا روایتی تازه و بکر از سال‌های کمتر دیده شده تاریخ ایران در اختیار مخاطبان بگذارند. روایت‌هایی از دوران حکومت و سقوط پادشاهانی که نامشان کمتر شنیده شده یا برهه‌ها و اتفاقاتی در روزگاران پادشاهان نامدار که تا امروز کمتر به آن‌ها پرداخته شده است.
نگاهی تازه به «نگاهی به تاریخ جهان»
حاصل سه سال زندگی جواهر لعل نهرو، یکی از رهبران جنبش استقلال هند در زندان، کتابی است مفصل که از جمع‌آوری نامه‌های او به دخترش در این سال‌ها متولد شد. «نگاهی به تاریخ جهان» درواقع بازگو کردن و تحلیل و بررسی مهمترین حوادثی است که از شکل‌گیری تمدن‌ها در جهان تا پایان جنگ جهانی دوم در سراسر جهان روی می‌دهد. کتاب برای اولین بار در ۱۹۳۴ میلادی منتشر شد. نامه‌های نهرو به دخترش، ایندیرا، آنقدر در جهان مورد توجه قرار گرفت که در سال ۱۹۳۸ «نگاهی به تاریخ جهان» نایاب شد. نهرو بار دیگر نوشته‌هایش را برای تجدید چاپ بانگری و اصلاح کرد و یک فصل هم بر آن افزود. در ایران زنده‌یاد دکتر محمود تفضلی ترجمه آن را در سال ۱۳۳۵ و به درخواست خود نهرو آغاز کرد. دکتر تفضلی در این ترجمه کتاب را به سه بخش تقسیم کرد و در نهایت سه سال بعد انتشارات امیرکبیر کتاب را در سه جلد منتشر کرد. کتاب، اما آنقدر ارزشمند و شایسته بود که به جایگاه خوبی در بین اساتید، دانشجویان و اهالی فرهنگ و علم در ایران دست یافت. جز این‌ها، «نگاهی به تاریخ جهان» در این سال‌ها به چاپ بیست و چهارم رسید، بار‌ها در رسانه‌ها مورد توجه قرار گرفت و رهبر انقلاب بار‌ها و در موقعیت‌های متفاوتی به این کتاب و اهمیت مطالعه آن اشاره کردند.
انتشارات امیرکبیر، امسال، جدیدترین چاپ این کتاب سه جلدی را منتشر کرد و تصمیم گرفت با تولید محصولات خلاقانه و تازه‌تری از کتاب، برای شناساندن جایگاه آن به اهل کتاب تلاش کند. «جواهرخوانی» با همین هدف متولد شد. پادکستی بیست قسمتی که در هر قسمت یکی از نامه‌ها نهرو به ایندیرا را با صدای اسماعیل باستانی به گوش مخاطبانش می‌رساند. این پادکست که اولین قسمتش نهم آبان ماه منتشر شد، تا پایان سال هر سه شنبه در همه درگاه‌های مجازی امیرکبیر منتشر می‌شود.
شمایل جدید در کتابفروشی‌ها
یکی از مهمترین برنامه‌های پیش روی انتشارات امیرکبیر، مربوط به کتابفروشی‌های این انتشارات در تهران است. انتشارات امیرکبیر در حال حاضر چهار کتابفروشی در تهران دارد که از مدتی پیش به بازسازی و هویت‌بخشی تازه به این کتابفروشی‌ها مشغول است. کتابفروشی‌های امیرکبیر در شعبه‌های فخررازی، بازارچه کتاب، جمهوری و کریمخان واقع است و در حال حاضر تمامی این کتابفروشی‌ها در حال بازسازی، تغییر دکوراسیون و بازطراحی داخلی هستند. امیرکبیر قصد دارد در دوره جدید فعالیت این فروشگاه‌ها با هویت بصری تازه، هر یک از آن‌ها را به کتابفروشی تخصصی یک یا چند حوزه مشخص تبدیل کند و برای نیل به این هدف، در یک سال گذشته، جلسات متعدد و بررسی‌های میدانی گوناگونی در انتشارات صورت گرفته است.
بد نیست در اینجا اشاره‌ای نیز به دیگر پروژه مهم انتشارات در سال جدید از فعالیتش داشته باشیم. راه اندازی چاپخانه دیجیتال انتشارات امیرکبیر تا پایان سال ۱۴۰۲، را میتوان به عنوان کار ویژه انتشارات برای ماه‌های آتی فعالیت خود عنوان کرد. تجربه انتشارات در زمینه راه‌اندازی چاپخانه و استغنا در زمینه تولید کتاب در راه‌اندازی چاپخانه دیجیتال، در این مسیر یاریگر کارشناسان و مدیران موسسه بوده است در حال حاضر، چاپخانه امیرکبیر واقع در دفتر مرکزی انتشارات، بخش زیادی از بار تولید کتاب‌های نشر را به عهده دارد و از آذرماه ۱۴۰۱ تاکنون، بیش از ۶۰ درصد نوبت چاپ‌های تولیدی در امیرکبیر در چاپخانه دفتر مرکزی انتشارات تولید شده‌اند.
همچنین به واسطه این چاپخانه و فضای در نظر گرفته شده به عنوان انبار در دفتر مرکزی انتشارات، بخش مهمی پروسه احیای فضا‌های کم‌کارکرد ساختمان انتشارات نیز صورت گرفته به طوری که در حال حاضر، فضایی در حدود ۳۰۰ متر مربع به عنوان انبار دفتر مرکزی انتشارات احیا شده که در این فضا، ۴۳۷ عنوان و ۱۰۹۲۵۰ جلد کتاب موجود است. وجود این چاپخانه و اختصاص دادن بخشی به عنوان انبار موسسه در دفتر مرکزی، برآیند زمانی تحویل کتاب به مخاطبان در پخش کتاب امیرکبیر را از ۱۱ روز به حداکثر ۲ روز کاهش داده است.
تازه‌های امیرکبیر در راه بازار
در کنار همه اتفاقاتی که در سال‌های اخیر در امیرکبیر شکل گرفته، این انتشارات فقط در یک سال گذشته نزدیک به ۲۰۰ عنوان کتابی که یک دهه از انتشارشان گذشته بود را تجدیدچاپ کرد. علاوه بر این، امیرکبیر مجموعه‌های تازه و مهمی را نیز در دست چاپ دارد. مجموعه‌هایی که هرکدام حاصل ایده‌های بکر و خلاقانه‌ای هستند. امیرکبیر این روز‌ها سی و شش مجموعه در دست تالیف و چاپ دارد که سیزده مجموعه از آن‌ها کتاب‌هایی برای کودکان و نوجوانان است. بیست و سه مجموعه دیگر با موضوعات مختلفی منتشر خواهند شد؛ از روانشناسی و خانواده تا تاریخ مصور و شفاهی، سیاست، دین و…. از این میان امیرکبیر به زودی مجموعه‌ای با عنوان «به روایت فرزند» منتشر خواهد کرد که قرار است در کتاب‌های این مجموعه، در قالب یک گفتگوی مفصل با فرزند یکی از چهره‌های نامدار فرهنگ، هنر و علم ایران زندگی و زمانه آن استاد برجسته روایت شود. پیش‌بینی می‌شود که تا پایان سال از این مجموعه، چندین کتاب منتشر و در اختیار مخاطبان قرار گیرد.
مجموعه دیگری که به زودی با نام و نشان امیرکبیر روانه بازار خواهد شد، «تاریخ قاجار به روایت عکس‌ها و اسناد» نام دارد که در قالب مجلدات متعدد تاریخ دوره قاجار را به زبان عکس روایت خواهد کرد. مهرداد اسکویی، عکاس و پژوهشگر نامدار تاریخ ایران این مجموعه را دبیری می‌کند. جز این، انتشارات امیرکبیر به زودی آثار پروفسور حمید مولانا در حوزه آمریکاشناسی از جمله کتاب‌های «آینده آمریکا» و «افول آمریکا» را نیز بازنشر خواهد کرد. احسان رضایی نیز دبیر مجموعه‌ای چند جلدی برای کودکان و نوجوان به نام «ادبیات برای تازه‌کارها» است. این مجموعه که با هدف آشنایی نوجوانان ایرانی با مفاخر شعر و ادب فارسی تهیه می‌شود، به زودی در برند شکوفه منتشر خواهد شد. شکوفه البته دو مجموعه قصه‌های شاهنامه و قصه‌های مثنوی معنوی برای کودکان و نوجوانان را هم در دست انتشار دارد.
علاوه بر این‌ها، چندی پیش هم روابط عمومی انتشارات امیرکبیر اعلام کرد که پنج کتاب با موضوع فلسطین، مقاومت و صهیونیسم را در دست چاپ دارد. چاپ جدید «برتری‌طلبی یهود» اثر دیوید دوک و «آسمان گریست» اثر تونی کلیفتون و همچنین چاپ اول سه کتاب تازه درباره تاریخ، ادبیات و هنر فلسطین از جمله این آثار است.
