کشاورزان معترض اروپایی که مدت‌ها است خواستار تعرفه‌های عادلانه و تشریفات اداری کمتر هستند، روز جمعه مرز بین بلژیک و هلند را مسدود کردند؛ این در حالی است که هم قطارهای آن‌ها در فرانسه پس از اینکه توانستند امتیازات بیشتری از دولت این کشور بگیرند، دست از محاصره سراسری خود برداشتند.
اعتراضات کشاورزان این هفته در بروکسل به اوج خود رسید، بطوریکه کشاورزان به سمت پارلمان اروپا تخم‌مرغ و سنگ پرتاب می‌کردند و در حالی که رهبران اتحادیه اروپا در نشستی در بروکسل گردهم آمده بودند، آتش برافروختند.
تاریخچه اعتراضات کنونی را می‌توان در توافقنامه سال ۲۰۱۹ میلادی بین کشورهای اروپایی دنبال کرد؛ توافقنامه موسوم به «قرارداد سبز» که شامل تغییر رویه‌های گسترده برای دستیابی به وضعیت «کربن خنثی» است.
هدف از این قرارداد کربن‌زدایی و دیجیتالی کردن اقتصاد اروپا بود. بدین ترتیب، برخی از این تغییرات عمده در نحوه سیاست‌گذاری‌ها باید به گونه‌ای باشد که هدف دستیابی به خنثی‌سازی کربن در آب و هوا تا سال ۲۰۵۰ محقق گردد.
با این حال، سیاست گذاران اروپایی نتوانستند اثرات ثانوی تصمیمات خود از جمله بر کشاورزان را به خوبی لحاظ کنند. چه بسا که این آشفته بازار فعلی با کاهش رشد اقتصادی در تمام کشورهای بزرگ اروپایی همگرا شده و پایه‌های یک بحران بزرگ را بنا گذاشته است.
از میان آن همه راهبردهای پیشنهادی برای رسیدن به هدف ۲۰۵۰، یک راهبرد تحت عنوان «مزرعه تا چهارشاخ باغی، Farm to Fork» دو هدف کلیدی مرتبط با بخش کشاورزی اروپا را معرفی کرد:
با توجه به تهدید وجودی ناشی از تخریب محیط زیست، قرارداد سبز اروپا همچنان به دنبال تضمین پایداری تنوع زیستی و اکوسیستم است.
لایحه‌ای که ناکام ماند
در ماه نوامبر گذشته، سیاستمداران اتحادیه اروپا لایحه پیشنهادی «استفاده پایدار از آفت کش‌ها» را که یکی از بندهای مهم راهبرد مزرعه تا چهارشاخ بود را کنار گذاشتند. اگرچه هدف این لایحه ترویج کشاورزی ارگانیک بود، اما در نهایت این بند نتوانست به بار بشیند و تصویب نشد.
این واپس‌زنی نه تنها از سوی کشاورزان، بلکه از سوی سیاستمداران دست‌راستی نیز مورد حمایت قرار گرفت، چرا که معتقد بودند این لایحه می‌تواند بر کیفیت محصول تأثیر منفی بگذارد و در نتیجه تولیدات غذایی را با مشکل مواجه کند.
«کمیته سازمان‌های حرفه‌ای کشاورزی – کنفدراسیون عمومی تعاونی‌های کشاورزی، COPA-COGECA» اصلی‌ترین مخالف این لایحه بود. این گروه گفت: «فراموش نکنیم که این پیشنهاد از ابتدا ایدئولوژیک بود و هیچ ارتباطی با واقعیت‌های موجود کشاورزی نداشت و بدون پیش‌بینی‌های بودجه‌ای لازم خواستار تغییرات غیرواقعی است.« این گروه تصریح کرد: «فراموش نکنیم که می‌شد از همه این دوقطبی‌سازی‌ها اجتناب کرد و راه‌حل‌هایی را بدون لجاجت ایدئولوژیک چند نفر پیدا کرد.»
کشاورزان در کشورهای مختلف به چه معترض هستند؟
در بسیاری از بخش‌های اروپا، اعتراض‌ها وارد فاز مسدود کردن جاده‌ها شده است که منعکس‌کننده شدت خشم کشاورزان نسبت به افزایش قیمت‌ها، دستمزدهای پایین و مقررات زیست‌محیطی اتحادیه اروپا است. چه بسا رقابت در صنایع غذایی محلی وضعیت را بدتر هم می کند و امید چندانی برای کشاورزان باقی نمی‌گذارد.
در تابلوهای اعتراضی کشاورزان آمده است: «وقتی کشاورزان را ضایع کنید، باید به واردات غذا روی بیاورید.». تابلوی دیگری می گفت: «کشاورز نباشد، غذا نیست، آینده‌ای هم نه.»
مصیبت کشاورزان نه تنها به اقدامات خاص سیاست دولتی مرتبط است، بلکه تلاشی برای سرپیچی از مقررات زیست محیطی اتحادیه اروپا و چشم انداز پایداری مربوط به زمان های آینده است.
این معضلی که کشاورزان اروپایی ایجاد کردند نه تنها به اقدامات خاص دولت‌ها مرتبط است، بلکه تلاشی برای سرپیچی از مقررات زیست محیطی کل اتحادیه اروپا و چشم انداز سیاست‌های پایدار آینده است.
کشاورزان در آلمان به طرح دولت برای کاهش یارانه گازوئیل معترض هستند و کشاورزان فرانسه به مقررات بیش از حد در زمینه فعالیت‌های کشاورزی اعتراض دارند.
کشاورزان هلندی نیز به برنامه‌های زیست محیطی دولت با هدف کاهش جمعیت دام زنده به منظور کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای اعتراض می‌کنند.
تاثیر اعتراضات بر اقتصاد اتحادیه اروپا
این آشفتگی نه تنها می‌تواند ساختار کشاورزی منطقه را مختل کند، بلکه بخش حمل و نقل و تحویل کالاهای مختلف را نیز مختل کرده و در نتیجه زنجیره تامین نیز به کلی متوقف شده و اقتصاد کل منطقه را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
مصمم بودن و پافشاری بر تظاهرات، درگیری با پلیس، تعطیلی‌های سراسری، مسدود شدن جاده‌ها و تظاهرات گسترده پیامدهای شدیدی بر بخش تجارت و تولید خواهد داشت.
علاوه بر این، کشاورزان مناطق بندری را هم با هدف ایجاد اختلال در زیرساخت‌های لجستیکی هدف قرار داده‌اند. اخیراً در جریان یکی از اعتراضات در بلژیک، بندر زیبروگ به عنوان بخشی از تظاهرات گسترده اروپا توسط کشاورزان تا ۳۶ ساعت مسدود شد.
در تابستان و پاییز سال گذشته، به دلیل سیل و آتش‌سوزی جنگل‌ها اروپا مجبور شد با خسارات گسترده‌ای در حوزه محصولات کشاورزی دست و پنجه نرم کند. در نتیجه بسیاری از کشاورزان دام و محصولات خود را از دست دادند و متحمل خسارات مالی شدیدی شدند.
قبل از اینکه اروپا فرصت بازیابی از پیامدهای اقتصادی این وقایع را داشته باشد، اعتراضات کشاورزان مشکلات را بیشتر کرد.
این تظاهرات نه تنها باعث کاهش چشم انداز اقتصادی ملی می شود، بلکه بر اقتصاد اتحادیه اروپا نیز تأثیر می گذارد. چنانچه که بانک مرکزی اروپا اعلام کرده است که «اقتصاد منطقه یورو در کوتاه مدت همچنان ضعیف خواهد بود، اما انتظار می رود در اواخر سال جاری شتاب بیشتری بگیرد.»
چاره چیست؟
برای پر کردن این شکاف، اتحادیه اروپا باید به توافقی برسد تا قیمت‌های عادلانه برای کشاورزان تضمین شود تا گذار به سمت اقتصاد سبز هموار شود.
با در نظر گرفتن رقابت بین‌المللی، کشاورزان باید از امنیت درآمد منصفانه برخوردار شده و بتوانند از چشم انداز توافق سبز اتحادیه اروپا بهره مند شوند.
