دای (DAI) یکی از پرکاربردترین استیبل کوین‌های بازار کریپتو است که از لحاظ ارزش بازار رتبه سوم را در میان استیبل کوین‌های دلاری دارد. برخلاف استیبل کوین‌هایی مانند تتر و یواس‌دی‌سی که توسط یک نهاد مرکزی منتشر و کنترل می‌شوند، دای از یک پروتکل غیرمتمرکز به‌نام میکر (Maker) برای پایداری ارزش دلاری خود استفاده می‌کند. استیبل کوین دای اکنون نام خود را به USDS تغییر داده است. در این مطلب، آینده دای، تاریخچه و نوسانات قیمت آن در گذشته را بررسی می‌کنیم.
ری‌برندینگ دای و تغییر نام آن به یو اس دی اس به‌تازگی اعمال شده است و هنوز کاربرد نام جدید چندان گسترده نیست. به‌همین‌دلیل، در این مقاله بیشتر از همان نام پیشین این استیبل کوین، یعنی دای (Dai)، استفاده می‌کنیم. اما به خاطر داشته باشیم که پس از جایگزینی کامل USDS با دای، دیگر توکن قبلی و نام آن منسوخ خواهد شد.
دای (DAI) یا همان یو اس دی اس (USDS) چیست؟
دای یک استیبل کوین غیرمتمرکز است که برای حفظ ثبات قیمت دلاری خود، به‌جای ذخایر فیزیکی از الگوریتم و وثیقه ارزهای دیجیتال استفاده می‌کند. استیبل کوین‌های رایج‌تر مانند تتر (USDC) و یو اس دی س (USDC) دارای پشتوانه پول فیات هستند، اما دای یا همان USDS برابری ارزش خود با دلار آمریکا را با قراردادهای هوشمند و ارزهای دیجیتال روی شبکه اتریوم حفظ می‌کند.
به‌دلیل غیرمتمرکز بودن دای، این استیبل کوین از سانسور و دخالت نهادهای مرکزی برای مسدودسازی تراکنش‌ها در امان است. به‌همین خاطر، بسیاری از والت‌ها و برنامه‌های غیر متمرکز از دای برای انجام فعالیت‌های خود استفاده می‌کنند.
بیشتر بخوانید:ارز دیجیتال دای و میکردائو چیست؟ دای بهتر است یا تتر؟
توکن دای چگونه کار می‌کند؟
استیبل دای کوین پشتوانه ارزهای دیجیتال درون زنجیره‌ای روی بلاک چین اتریوم را دارد. نحوه انتشار و صدور دای به این شکل است که متقاضیان باید با استفاده از اپلیکیشن غیرمتمرکز اویسس (Oasis dApp)، مقداری اتریوم را به‌عنوان وثیقه در پروتکل سپرده‌گذاری می‌کنند تا یک موقعیت بدهی وثیقه‌گذاری‌شده (CDP) برایشان ساخته شود.
سپس، درصدی از مبلیغ وثیقه به‌شکل استیبل کوین دای به آن‌ها پرداخت می‌شود. مقدار وثیقه حداقل ۱۵۰ درصد ارزش دای‌هایی است که می‌خواهید دریافت کنید. برای درک بهتر این سازوکار، به مثال زیر توجه کنید:
فرض کنید می‌خواهید ۱۰,۰۰۰ دلار دای (یعنی ۱۰,۰۰۰ واحد دای) بگیرید. برای دریافت این مبلغ، باید یک وثیقه یا موقعیت CDP به ارزش ۱۵۰درصد مقدار موردنیاز بسازید. برای این کار، مقداری ارز اتریوم (ETH) که ارزش آن معادل ۱۵,۰۰۰ دلار باشد را واریز می‌کنید. مثلاً اگر قیمت اتریوم ۳۰۰۰ دلار باشد، وثیقه شما ۵ واحد اتریوم خواهد بود. پس از سپرده‌گذاری اتریوم، ۱۰,۰۰۰ واحد دای تولید شده و به کیف پول شما ارسال می‌شود.
ریسک لیکوئیدشدن وثیقه دای
می‌دانیم که قیمت ارزهای دیجیتال بسیار پرنوسان است و ارزش اتریوم هم هر لحظه ممکن است افزایش یا کاهش یابد. پروتکل میکر برای همین مبلغ وثیقه را بالاتر از ارزش دای‌های دریافتی تعیین کرده است. برای مدیریت ریسک کاهش قیمت اتریوم هم به این شکل عمل می‌کند که اگر قیمت اتریوم به زیر ارزش فعلی‌اش سقوط کند، CDP شما نیز به‌صورت خودکار لیکویید می‌شود. این ساختار به‌عنوان مکانیزم حاکمیتی جهت مقابله با نوسان قیمت DAI کار می‌کند.
حداقل میزان وثیقه ۱۵۰درصد ارزش استیبل کوین‌های دریافتی تعیین شده است، اما شما می‌توانید مبلغ بالاتری، مثلاً ۲۰۰ درصد، وثیقه‌گذاری کنید تا ریسک لیکوئیدشدن را کاهش دهید. این کار به‌ویژه در زمان‌هایی که بازار نوسان بیشتری دارد، می‌تواند به مدیریت ریسک کمک کند.
تاریخچه تولد DAI و ری‌برندینگ آن به USDS
بنیاد میکر (Maker Foundation) در سال ۲۰۱۷ ارز دیجیتال دای (DAI) را روی میکر پروتکل راه‌اندازی کرد. برخلاف بسیاری از ارزهای دیجیتال دیگر، استیبل کوین دای توسط یک نفر یا گروه کوچکی از بنیان‌گذاران ساخته نشد، بلکه توسعه نرم‌افزار و انتشار توکن آن توسط میکردائو (MakerDAO) و میکر پروتکل اداره می‌شود.
رون کریستنسن (Rune Christensen)، بنیان‌گذار بنیاد میکر، این پروژه را با هدف ایجاد یک سیستم اعتباری که به کاربران امکان وام گرفتن می‌دهد، توسعه داد.
ری‌برندینگ میکر به اسکای
روز ۲۸ اوت ۲۰۲۴ (۷ شهریور ۱۴۰۳) پر از اتفاقات بزرگ برای اکوسیستم میکر و استیبل کوین دای بود. برخی از رویدادهای این روز را فهرست زیر ببینید:
- میکر پروتکل به اسکای (Sky) ری‌برند شد.
- استیبل کوین غیرمتمرکز دای به USDS تغییر نام داد.
- توکن حاکمیتی بومی میکر پروتکل که با نماد MKR شناخته می‌شد، به نماد SKY تغییر کرد.
- میکردائو نیز به اسکای مانی (Sky.Money) تغییر نام داد.
آقای کریستنسن این ری‌برندینگ را «تحول بعدی دیفای» توصیف کرده است. تحول از میکر به اسکای همچنین شامل یک تغییر مهم در توزیع توکن‌هاست؛ توکن MKR با نسبت ۱:۲۴,۰۰۰ به توکن SKY تبدیل شد؛ یعنی دارندگان MKR به ازای هر واحد از این توکن، ۲۴۰,۰۰۰ توکن SKYدریافت می‌کنند.
ری‌برندینگ ساب‌دائوهای میکر به اسکای استارز
علاوه بر ری‌برندینگ اجزای اصلی این اکوسیستم، ساب‌دائوهای میکر نیز اکنون با نام «اسکای استارز (Sky Stars)» فعالیت می‌کنند. این پروژه‌های مستقل و غیرمتمرکز، همچنان بخش اصلی اکوسیستم اسکای خواهند بود و هرکدام با مدل تجاری و خودمختار منحصربه‌فرد خود فعالیت خواهند کرد.
اولین اسکای استارز که کار خود را آغاز کرده، یک پروتکل نقدینگی غیرمتمرکز و متن‌باز به‌نام اسپارک (Spark) است. درحال‌حاضر کاربران با سپرده‌گذاری توکن‌های دای خود، بازده ۶ درصدی دریافت خواهند کرد. امکان وام‌گیری توکن USDS با نرخ بهره ۷ درصدی از اسپارک نیز وجود دارد.
تاریخچه قیمت DAI
همانطور که انتظار می‌رود، قیمت دای از ابتدای عرضه در سال ۲۰۱۷ تا کنون، روند نسبتاً ثابتی داشته است. به استناد داده‌های کوین مارکت کپ (CMC)، اولین معاملات این ارز دیجیتال در نوامبر ۲۰۱۹ (آذر ۹۸) آغاز شد.
البته در چندین مقطع شاهد فاصله گرفتن قیمت این استیبل کوین از ارزش ثابت ۱ دلاری‌اش بودیم. در ۱۶ نوامبر ۲۰۲۱ (۲۵ آبان ۱۴۰۰)، این ارز دیجیتال به سقف تاریخی ۳/۶۷ دلاری رسید و در ۱۱ مارس ۲۰۲۳ (۲۰ اسفند ۱۴۰۱)، کف تاریخی ۰/۸۹۷ دلاری خود را ثبت کرد.
درحال‌حاضر در آذر ۱۴۰۳، بیش از ۵ میلیارد واحد از این توکن در گردش است و با ارزش بازار ۵/۳ میلیارد دلاری، در رتبه ۲۶ام ارزهای دیجیتال قرار دارد.
تاریخچه قیمت USDS
برای شفافیت بهتر، تاریخچه قیمت دای را از یو اس دی اس جدا کرده‌ایم. علت این امر، تفاوت ساختار، روند قیمت و عرضه این دو توکن است. علاوه‌براین، هنوز توکن‌های دای به‌طور کامل از این اکوسیستم حذف نشده‌اند و همچنان در پروتکل‌های مختلفی استفاده می‌شوند.
استیبل کوین USDS در ۲۰ سپتامبر ۲۰۲۴ (۲۷ شهریور ۱۴۰۳) کار خود را به‌صورت رسمی آغاز کرد و تا امروز، قیمت‌های ۱/۵۸ دلار و ۰/۹۹۰۲ دلار به‌عنوان سقف و کف‌های تاریخی آن ثبت شده‌اند.
علت نوسان قیمت دای و یو اس دی اس
هرچه طرح باثبات نگه‌داشتن ارزش یک استیبل کوین پیچیده‌تر باشد، ریسک و احتمال نوسان قیمت آن در آینده نیز بیشتر است. شرکت بلاک‌دیتا (Blockdata) چالش استیبل کوین‌های الگوریتمی نظیر DAI را به‌صورت زیر توصیف کرده است:
استیبل کوین‌هایی که برای حفظ تعادل قیمتی خود بر ترکیبی از الگوریتم‌ها و قراردادهای هوشمند متکی هستند، برای تأمین سرمایه و حمایت از ارزش رو به افول ارز، به کار روی رشد دائمی شبکه و سرمایه‌گذاری نیاز دارند. توکن DAI نیز از این قاعده مستثنی نیست.
رویدادهای قوی سیاه
در ۱۲ مارس ۲۰۲۰ (۲۲ اسفند ۹۸)، دای و CDPهای آن با یک رویداد قوی سیاه مواجه شدند. در آن زمان، قیمت اتریوم در عرض چند ساعت حدود ۴۰٪ کاهش یافت. از طرفی، پروتکل میکر برای ثابت نگه داشتن قیمت دای به اوراکل‌های قیمتی متکی است که گاهی اوقات از روند بازار عقب می‌مانند. بنابراین، سقوط قیمت اتر منجر به لیکویید شدن گسترده وثیقه‌های CDP شد و در برخی موارد، دارندگان این موقعیت‌ها کل وثیقه‌شان را از دست دادند.
در ادامه، دارندگان CDPها برای بستن موقعیت‌ها یا افزایش وثیقه‌شان، اقدام به خرید دای (خرید اتر و تولید DAI) کردند. نتیجه این افزایش تقاضا، رشد قیمت این استیبل کوین به ۱/۱ دلار بود. در نتیجه افزایش تقاضا برای خرید اتریوم و شلوغی شبکه، هزینه گس این بلاک چین افزایش یافت و مانع از آن شد که دارندگان CDPها بتوانند از لیکویید شدن موقعیت‌هایشان جلوگیری کنند.
قیمت دای به‌دلیل وجود هزینه حفظ ثبات قیمت، نرخ پس‌انداز، اوراکل‌های قیمتی، حاکمیت و دیگر مکانیزم‌هایی که برای حفظ تعادل ارزش ۱ دلاری آن طراحی شده‌اند، بیشتر در معرض نوسانات قرار دارد و دستیابی به این تعادل دشوارتر است.
چه عواملی بر قیمت استیبل کوین دای تاثیر می‌گذارند؟
عوامل متعددی در بازار ارزهای دیجیتال وجود دارند که می‌توانند قیمت استیبل کوین دای را تحت تأثیر قرار دهند. در ادامه، این موارد را بررسی می‌کنیم.
تقاضا
نیروهای تقاضا نقش حیاتی در تعیین قیمت هر دارایی دارند. زمانی که تقاضا زیاد باشد، روند قیمت صعودی است و بالعکس. با اینکه دای یک استیبل کوین است و ارزش آن به‌صورت ۱:۱ به دلار آمریکا گره خورده است، اما سقوط استیبل کوین ترا (UST) در می ۲۰۲۲ (اردیبهشت ۱۴۰۱)، سرمایه‌گذاران را نسبت به ثبات استیبل کوین‌ها، خصوصاً نوع الگوریتمی‌شان، بدبین کرد.
ارزش بازار دای در سال ۲۰۲۲ بیش از ۸ میلیارد دلار بود که پس از سقوط شبکه ترا لونا، بسیاری از افراد به فکر نقد کردن توکن‌های خود افتادند. نتیجه این اتفاق، سقوط ارزش بازار این استیبل کوین به ۶/۳۳ میلیارد دلار بود. امروز در آذر ۱۴۰۳ نیز ارزش بازار این استیبل کوین ۵ میلیارد دلار است.
بیشتر بخوانید: سقوط ۷۰ درصدی لونا ۲.۰ در دو روز؛ آینده توکن‌های جدید چه خواهد شد؟
عرضه
درحال‌حاضر، کمی بیشتر از ۵/۳ میلیارد واحد توکن دای در گردش است و سقف عرضه مشخصی برای آن وجود ندارد. این شبکه همچنین از مکانیزم توکن‌سوزی استفاده می‌کند تا عرضه کل خود را کاهش و تقاضا برای خرید دای را افزایش دهد. تغییر در میزان عرضه، به‌صورت مقطعی باعث نوسان قیمت این استیبل کوین در محدوده ۱ دلاری می‌شود.
تغییرات شبکه
رویدادهای مهمی مانند به‌روزرسانی‌های پروتکل یا هارد فورک‌ها نیز ممکن است تأثیر بسزایی بر قیمت دای داشته باشند.
فعالیت نهنگ‌ها
یکی دیگر از عوامل مهمی که باید به آن توجه کرد، فعالیت نهنگ‌هاست. هولدرهای بزرگ دای می‌توانند تأثیر قابل‌توجهی بر قیمت این استیبل کوین بگذارند. علت آن است که یک سفارش فروش بزرگ می‌تواند قیمت این استیبل کوین را کاهش دهد. از سوی دیگر، درخواست‌های خرید بزرگ هم می‌تواند قیمت آن را افزایش دهد. همچنین نباید تأثیر پذیرش سازمان‌های بزرگ و مقررات سیاسی را بر ارزش دای نادیده گرفت.
آینده پروژه دای؛ نقشه راه و توسعه‌های آتی
چند سال پیش، سایت CryptoSlate طی مصاحبه‌ای با استیون بکر (Steven Becker)، رئیس و مدیر اجرایی ارشد اسکای مانی (میکر دائو قدیم)، درباره موضوعات مختلفی ازجمله نقشه راه آتی دای و میکر پروتکل صحبت کرده بود. او در بخشی از این مصاحبه درباره قابلیت‌هایی که قرار است در آینده اجرایی شود، گفت:
این موضوع به تصمیم‌گیری جامعه بستگی دارد و آنچه در مورد آن صحبت می‌کنند، واقعاً جالب است. دارایی‌های واقعی توکنیزه‌شده موضوع مهمی هستند. دارایی‌های واقعی توکنیزه‌شده، به مقیاس‌پذیر شدن این پروتکل و ساخت سبد وثیقه‌ای متنوع‌تر کمک خواهند کرد. بنابراین، حواستان به دارایی‌های واقعی توکنیزه‌شده در فضای دیفای و رأی‌دهی جامعه به این دارایی‌ها به‌عنوان انواع وثیقه باشد. توکنیزه‌کردن نرخ پس‌انداز دای (DSR) نیز یکی دیگر از موضوعات جالب مورد بحث است.
همانطور که مشخص است، به‌دلیل غیرمتمرکز بودن ماهیت استیبل کوین دای، بنیاد اسکای تصمیم‌گیرنده واحد آینده آن نیستند و جامعه و هولدرهای توکن SKY می‌توانند نسبت به تصمیمات آتی رأی دهند.
به گفته آقای بکر، برای شرکت در موضوعات مورد بحث پیرامون حاکمیت این پروژه، باید به انجمن اسکای مانی (Forum.Sky.Money) و جلساتی که در پلتفرم‌های مختلف مانند زوم برگزار می‌شود، مراجعه کنید.
سؤالات متداول
با اینکه دای یک استیبل کوین است و عمدتاً برای سودآوری استفاده نمی‌شود، اما برخی با روش‌های آربیتراژ توانسته‌اند از آن سودآوری داشته باشند. البته این روش ریسک‌ها و پیچیدگی‌های مختص به خود را دارد که نیازمند آموزش و یادگیری است.
آینده ارز دیجیتال دای یا همان USDS جدید را هولدرهای آن تعیین می‌کنند و نهاد مرکزی مشخصی این اکوسیستم را کنترل نمی‌کند.
جمع‌بندی
استیبل کوین دای که چندی پیش به یو اس دی اس (USDS) ری‌برند شد، یکی از استیبل کوین‌های الگوریتمی محبوب است که به‌خاطر غیرمتمرکز بودن خود، طرفداران زیادی دارد. این پروژه به‌دلیل غیرمتمرکز بودن، توسط نهادهای مرکزی اداره نمی‌شود و تمام هولدرهای توکن DAI می‌توانند در تعیین آینده آن نقش داشته باشند. برای این کار باید به انجمن میکردائو که اکنون به اسکای مانی ری‌برند شده است مراجعه کرده و نسبت به طرح‌های پیشنهادی، رأی دهید.
