یو یا-ون، مدیر کلینیک طب چینی «شنگ شی» در تایوان، سه راهبرد ضدپیری را برای کمک به جلوگیری از پیری شتابزده به اشتراک میگذارد.
دوره سالخوردگی سریع
براساس مطالعهای که در سال ۲۰۲۲ در مجله پیشگامان پزشکی انتشار یافت، خانمها در سن ۴۳ تا ۴۷ سالگی با سریعترین پیری پوست مواجه میشوند. این دوره با افزایش لکههای سالخوردگی، تیرهتر شدن رنگ پوست و چینوچروکهای مشهود همراه است. به گفته یو، این یافتهها با تعریف طب سنتی چینی از پیری خانمها مطابقت دارند.
براساس طب سنتی چینی، فیزیولوژی خانمها طی چرخههای هفتساله تغییر میکند که هرکدام نقطه آغازین مرحله جدیدی از زندگی هستند. براساس کتاب کهن طب سنتی چینی موسوم به «اصول طب درونی امپراتور زرد»، علائم پیری از «پنجمین چرخه هفتساله» (۳۵ سالگی) ظاهر میشوند. کلیهها با رسیدن به «هفتمین چرخه هفتساله» (۴۹ سالگی) انرژی خود را از دست میدهند که منجر به کاهش باروری و آغاز یائسگی میشود. دوره گذار «ششمین چرخه هفتساله» (۴۲ تا ۴۸ سالگی)، دوره «تحلیل رفتن سه مریدین یانگ» است که از ورود تدریجی بدن به مرحله یائسگی حکایت دارد.
یو توضیح داد که این «سه مریدین یانگ» در طب سنتی چینی به سه مریدین در دستها و سه مریدین در پاها اشاره دارد که درمجموع شش مریدین هستند. این مریدینها عملکرد معده، روده بزرگ، روده کوچک، مثانه، کیسه صفرا و چیزی به نام «منبع انرژی سهگانه» را تنظیم میکنند. با تحلیل رفتن مریدینهای یانگ، عملکرد اندامهای مربوطه نیز بتدریج تنزل مییابد.
اندامهای داخلی در طب سنتی چینی بر دو نوع هستند: زانگ (ارگانهای توپُر) و فو (ارگانهای توخالی). پنج اندام زانگ- قلب، کبد، طحال، ریهها و کلیهها- شور و انرژی حیاتی را ذخیره میکنند. این اندامها توپُر هستند و در داخل قفسه سینه و شکم قرار دارند. در عینحال، شش اندام فو- کیسه صفرا، معده، روده بزرگ، روده کوچک، منبع انرژی سهگانه و مثانه- توخالی هستند و در قفسه سینه و شکم تعبیه شدهاند. وظیفه اصلی آنها هضم، جذب مواد مغذی و دفع مواد زائد است.
ضربالمثلی در طب سنتی چینی رایج است که میگوید «یین بعد از ۴۰ سالگی به نصف میرسد.» این یعنی خانمها پس از ۴۰ سالگی بتدریج مایعات و هورمونهای نیروبخش یین را از دست میدهند. از آنجا که سه مریدین یانگ از ناحیه سر و صورت عبور میکنند، غدد عرق و چربی نیز تحلیل میروند. از اینرو، علائم ظاهری پیری پدیدار میشوند: پوست خشک میشود یا خاصیت ارتجاعی و رطوبت خود را از دست میدهد. موها ممکن است از حالت چرب به حالت خشک دربیایند یا نازک و سفید شوند. خروج خون و دفعات قاعدگی نیز بتدریج کاهش مییابد.
افزایش خطر ابتلا به بیماریهای قلبی عروقی
یو هشدار داد که پیری شتابزده علاوه بر تغییر شکل و شمایل ظاهری، باعث افزایش سریع خطر ابتلا به بیماریهای قلبی عروقی میشود. این اتفاق در وهله اول به دلیل کاهش هورمونهای زنانه رخ میدهد که نقش مهمی در حفظ انعطاف و سلامت قلبی عروقی دارند. وقتی سطح این هورمونها کاهش مییابد، خطر ابتلا به بیماریهای قلبی عروقی به شکل قابلتوجهی افزایش پیدا میکند.
براساس یک بیانیه علمی که در سال ۲۰۲۰ از جانب انجمن قلب آمریکا انتشار یافت، خانمها در دوره گذار به یائسگی به دلیل کاهش سطح هورمونهای زنانه با افزایش خطر ابتلا به بیماریهای قلبی عروقی مواجه میشوند. این دوره همچنین با علائمی نظیر تعریق شبانه، گرگرفتگی، اضطراب و اختلالات خواب همراه است.
یو تأکید کرد که بیماریهای قلبی عروقی خانمها معمولاً در آقایان مشاهده نمیشود. وقتی آقایان دچار فشار خون بالا میشوند، معمولاً با علائمی مانند احساس سفتی یا درد در ناحیه قفسه سینه مواجه میشوند که زنگ خطر را برای آنها به صدا درمیآورد. در مقابل، خانمهایی که فشار خون بالا دارند اغلب دچار خستگی، احساس ناراحتی در ناحیه قفسه سینه و درد شانه یا کمر میشوند که معمولاً آنها را با خستگی روزمره یا فشار کارهای خانه اشتباه میگیرند و خیلی دیر به پزشک مراجعه میکنند. براساس مطالعات، کسانی که گرگرفتگی شدیدتری را تجربه میکنند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماریهای قلبی عروقی قرار دارند.
۳ نکته کلیدی برای کاهش سرعت پیری
یو میگوید خواب، رژیم غذایی و ورزش سه عامل کلیدی هستند که به جلوگیری از پیری شتابزده کمک میکنند.
۱. خواب
خواب زمان بسیار مهمی است که بدن در خلال آن هورمون ترشح میکند. یو توصیه میکند که بین ساعت ۱۰ تا ۱۰:۳۰ شب به اتاق خواب بروید تا در ساعت ۱۱ شب به خواب عمیق رفته باشید. این کار به ترشح طبیعی هورمونها کمک میکند. با اینحال، خیلیها به دلیل فشار کاری زیاد در زندگی مدرن تا ساعت ۱۱ شب مشغول هستند که سازوکار بازسازی بدن را بشدت مختل میکند.
۲. رژیم غذایی
بدن خانمها در زمان یائسگی بسرعت کلاژن از دست میدهد که باعث خشکی و کمآبی پوست میشود. خیلیها به امید احیای ظاهر جوان و سرزنده خود سراغ مکمل کلاژن میروند. با اینحال، یو میگوید که کلاژن قبل از جذب باید به اسیدهای آمینه تبدیل شود. بهجای مصرف پودر کلاژن بهتر است از پروتئینهای باکیفیت مانند گوشت، مرغ و ماهی استفاده کنید.
از این گذشته، سنتز کلاژن به ویتامین ث- بهعنوان کوآنزیم- نیاز دارد. یو توصیه میکند که بعد از غذا یک لیوان آب پرتقال بنوشید تا باعث افزایش تولید کلاژن شوید. مواد مغذی باید از طریق جریان چی و خون در بدن جابهجا شوند. در این راستا، مصرف مکمل گوجی و عناب چینی که قلب و کلیهها را تغذیه میکنند، مفید خواهد بود. این خوراکیها را که میتوانید از فروشگاههای چینی تهیه کنید، به محافظت از سلامت قلبی عروقی و بهبود گردش خون کمک میکنند.
۳. ورزش
روشهای زیادی برای تقویت چی و گردش خون وجود دارد که از جمله میتوان به ورزش، طب سوزنی، ماساژ و اسپا اشاره کرد. اسانسهای روغنی مورد استفاده در اسپا به ترشح اندورفین کمک میکنند، خلقوخوی شما را بهبود میبخشند و کیفیت خوابتان را افزایش میدهند.
تحقیقات نشان میدهند که ورزش اثرات قابلملاحظهای در جوانسازی پوست دارد که از جمله میتوان به بهبود کیفیت ارتجاعی پوست، افزایش سوختوساز و ارتقای تندرستی اشاره کرد.