شاید یک روز تعطیل برای آن‌هایی که از وسایل نقلیه عمومی استفاده می‌کنند، یا از مسیر‌های عمدتا پرترافیک شهر تردد می‌کنند، روز خوبی باشد چرا که با تعطیلی یا آنلاین شدن مدارس و تعطیلی یا دورکار شدن کارمندان ادارات، عملا فضای شهر خلوت‌تر از سایر روز‌ها می‌شود، اما تکرار این تعطیلات از دید کارشناسان، لزوما پیامد‌های مثبت ندارد.
دکتر سید جواد میری، جامعه شناس و عضو هیات علمی پژوهشکده مطالعات اجتماعی، به زوایای کمتر پرداخته شده تعطیلات اشاره و این زوایا را تحلیل کرده است:
دولت وظایف خود در قبال آموزش و پرورش را برونسپاری کرده است
سید جواد میری گفت: «شرایط جامعه ما و تعطیلی‌های مکرر این شائبه را ایجاد می‌کند که گویی حاکمیت، جامعه را برای تغییراتی بزرگ آماده می‌کند. تعطیلی همگانی و قرار گرفتن کشور در حالت تعلیق، این ظن را ایجاد می‌کند که چه تصمیم گیری‌های بزرگی در پشت صحنه در حال انجام است. اما اگر وارد جزئیات این شرایط شویم و به بررسی تاثیر تعطیلات بر سیستم‌های مختلف از جمله سیستم آموزش و پرورش بپردازیم به نکات قابل تاملی بر می‌خوریم. برای مثال به نظر می‌رسد دولت، عملکرد و کنشگری خود را در قبال آموزش و پرورش، به مرور زمان برونسپاری کرده است.
تا مدت ها، عمده مدارس کشور، مدارس دولتی بودند و مدارس غیرانتفاعی و خاص در اقلیت قرار داشتند، اما به تدریج تفکیک آموزشی انجام شد و عملا بار آموزش و بسیاری از مسائل آموزشی بر دوش خانواده‌ها قرار گرفت. این بار هم به لحاظ مادی و هم به لحاظ معنوی روز به روز سنگینی بیشتری پیدا می‌کند. درواقع به نظر می‌رسد در وضعیت کنونی، سیستم آموزش و پرورش جوابگوی نیاز‌های جامعه نیست و عملا در سایه تعطیلات و تغییر مدارس از دولتی به سمت خصوصی برونسپاری شده است.»
وی افزود: «سیستم آموزش و پرورش طی نیم قرن گذشته کارکرد ویژه‌ای در جوامع سراسر جهان داشت، اما این کارکرد با توجه به شرایط جامعه امروز ایران متفاوت شده است. یکی از دلایل اصلی شکل گیری سیستم اموزش و پرورش منسجم این بود که کودکان از همان سنین پایین‌تر منظم شده و آماده شوند که به عنوان نیروی کار وارد جامعه شوند. اکنون با تغییرات شکل گرفته در جامعه و تعطیلی‌های مکرر از یک سو و شیوه‌های نوین تعلیم و تربیت و توسعه هوش مصنوعی از سوی دیگر، شاهد رواج نوعی بی انضباطی اجتماعی هستیم که در نظام سرمایه گذاری متاخر شکل گرفته است.
نظام آموزش و پرورش ما یا به عبارت کلان تر، دولت، در سایه کمبود بودجه و کمبود پتانسیل‌هایی مثل انرژی، عملا به سمتی سوق داده شده است که «بازسازی اساسی» اجتناب ناپذیر است. ظاهرا دولت در مقطع کنونی برای مدیریت و حمایت مادی و معنوی از مدارسی که هر یک کادر ویژه‌ای دارند، بودجه می‌خواهند و نیاز به نظارت دقیق دارند، نه تنها آمادگی ندارد، بلکه همه این‌ها در حال فروپاشی است.»
دولت در حال «بلاموضوع» کردن خود است
این جامعه شناس در ادامه گفت: «تصویر تعطیلات را نمی‌توان به کودکان و مدارس محدود کرد. تصویر اصلی، بسیار بزرگ‌تر و شامل بزرگسالان و شاغلان بخش‌های مختلف جامعه هم می‌شود. واقعیت این است که جامعه به دنبال تعطیلات نیست، بلکه این دولت است که مشاغل را تعطیل و بزرگسالان را فاقد کنش وری می‌کند. دولت با اجرای تعطیلی‌های مداوم درواقع همه زیرمجموعه‌های رسمی خود را نیز تعطیل و بدون کارامدی می‌کند؛ بنابراین من معتقدم جامعه تعطیل نیست.
ما شاهد فاصله گرفتن تصمیم گیری‌های دولت و تصمیم گیری‌های جامعه هستیم و نمی‌توانیم بگوییم لزوما جامعه موافق و همراه تعطیلات است یا از این تعطیلی‌های اجباری لذت می‌برد. یک واقعیت دیگر این است که دولت با این تصمیم گیری ها، به تدریج در حال «بلاموضوع» کردن خود است. درواقع دولت در سایه تعطیلات مکرر سیگنال و پیام‌هایی را به جامعه مخابره می‌کند که سیگنال‌های درستی نیست.»
وی افزود: «افکار عمومی مایل است اعلام تعطیلی با توجیه مناسب همراه باشد و همین افکار عمومی پرسش دارد. برای مثال از خود می‌پرسد در این شرایط که هوا خوب و همه چیز استاندارد به نظر می‌رسد، تعطیل شدن شهر چه مفهومی دارد؟ در ذهن شهروندان تعارض ایجاد می‌شود، چون از خود می‌پرسند وقتی برف و بوران نیست چرا تعطیلی است و اگر مشکل اعلامی دولت، ناترازی است، پس علت تعطیلی با واقعیت ذهنی شهروندان همخوانی ندارد.
به اعتقاد من دولت با تصمیم گیری‌های نادرست پیاپی، جایگاه خود را خُرد می‌کند. از اواخر دهه ۱۳۸۰ تا اوایل دهه ۱۳۹۰ بسیاری از کارشناسان و جامعه شناسان هشدار داده بودند که دولت به عنوان قوه مجریه، در حال بلاموضوع کردن خود است و اکنون به نظر می‌رسد اتفاقات اخیر، پیش درآمد تغییرات مهمی است که از مدت‌ها پیش درباره آن‌ها هشدار داده شده بود.»
