تینا مزدکی_احتمالاً تا به حال درباره گربه‌های سیاه اسرارآمیز، نارنجی‌های پرجنب‌وجوش یا گربه‌های شیک با طرح تاکسیدو شنیده‌اید. اگر از علاقه‌مندان جدی دنیای گربه‌ها باشید، شاید با رنگ‌های کمتر شناخته‌شده‌ای مثل «سیل پوینت» و «تیکد تبی» هم آشنا باشید. اما حالا یک رنگ کاملاً جدید وارد میدان شده است: «سالمیاک» (Salmiak) یا «شیرین‌بیان شور»!
این رنگ خاص که ترکیبی از سیاه، سفید و خاکستری است، به نام یک خوراکی محبوب در فنلاند نام‌گذاری شده کشوری که این پوشش در آن برای اولین بار جلب توجه کرد. آنچه سالمیاک را متمایز می‌کند، نحوه رشد موهایش است: تارهای مو از ریشه سیاه هستند و هرچه به سمت نوک می‌روند، سفیدتر می‌شوند.
این رنگ‌آمیزی منحصربه‌فرد نخستین بار در سال ۲۰۰۷ مشاهده شد و در سال ۲۰۱۹ توجه گروهی از متخصصان گربه‌شناسی به رهبری هایدی اندرسون، ژنتیک‌دان متخصص گربه‌ها، را به خود جلب کرد. از آن زمان، این تیم در تلاش بوده تا بفهمد دقیقاً چه چیزی باعث این الگوی رنگی خاص می‌شود. اخیراً، بالاخره پاسخ این معما مشخص شده و نتایج آن در ژورنال Animal Genetics منتشر شده است.
کشف یک جهش نادر
وقتی صحبت از رنگ گربه‌ها یا به طور کلی صفات ژنتیکی می‌شود، دانشمندان ابتدا سراغ ساده‌ترین فرضیه‌ها می‌روند. در مورد سالمیاک هم ابتدا تصور شد که این رنگ، شکلی از بروز ژن «رقیق‌کننده» (Dilution Gene) است، همان ژنی که مسئول کم‌رنگ شدن برخی رنگ‌ها در گربه‌هاست.
از نظر ژنتیکی، گربه‌ها تنها در دو رنگ اصلی سیاه و نارنجی وجود دارند. رنگ‌های دیگر یا ترکیبی از این دو هستند یا نسخه کم‌رنگ‌شده‌ی یکی از آنها، که تحت تأثیر ژن رقیق‌کننده ایجاد می‌شود. بنابراین، وقتی متخصصان با گربه‌هایی با رنگ نمکی و فلفلی مواجه شدند، فرض کردند که این ژن رقیق‌کننده به شیوه‌ای جدید در حال عمل است. اما بررسی‌های بیشتر نشان داد که این فرضیه نادرست است.
یک قطعه گمشده از DNA
دانشمندان با بررسی تمامی جهش‌های ژنتیکی شناخته‌شده که می‌توانستند بر رنگ مو تأثیر بگذارند، به هیچ نتیجه‌ای نرسیدند. بنابراین، تصمیم گرفتند کل ژنوم دو گربه سالمیاک را توالی‌یابی کنند تا ببینند دقیقاً چه چیزی باعث این رنگ شده است. نتیجه شگفت‌انگیز بود: قطعه بزرگی از توالی DNA در نزدیکی ژن KIT حذف شده بود، همان ژنی که در ایجاد الگوهای سفید در خز حیوانات نقش دارد. به بیان ساده، این گربه‌ها بخشی از DNA خود را در آن منطقه از دست داده بودند!
پس از آزمایش ۱۸۱ گربه دیگر، تیم تحقیقاتی تأیید کرد که این جهش ژنتیکی مسئول ایجاد رنگ سالمیاک است. همچنین مشخص شد که این یک جهش مغلوب است؛ یعنی برای اینکه گربه‌ای این رنگ را نشان دهد، باید این جهش را از هر دو والد خود به ارث ببرد. همین مسئله توضیح می‌دهد که چرا این رنگ تا کنون نادر بوده است.
آینده گربه‌های سالمیاک
حال که این معمای ژنتیکی حل شده، تیم تحقیقاتی از اینکه می‌توانند این گربه‌های زیبا را تحسین کنند، خوشحال‌اند. اندرسون می‌گوید:« این خز سال‌ها تحسین بسیاری را برانگیخته است و خیلی هیجان‌انگیز است که حالا توضیح ژنتیکی برای آن داریم.» اما این پایان ماجرا نیست. بر اساس گفته‌های اندرسون، این کشف نه‌تنها درک ما از ژنتیک رنگ گربه‌ها را غنی‌تر می‌کند، بلکه می‌تواند برای برنامه‌های پرورش گربه‌ها نیز ارزشمند باشد و به حفظ این رنگ در میان گربه‌های خانگی کمک کند.
با این حساب، شاید در آینده شاهد تعداد بیشتری از این گربه‌های خاص و زیبا باشیم!
منبع: popularmechanics
۲۲۷۳۲۳
