پا و کف پا ساختار کالبد شناختی پیچیده ای دارد که بیماری‌های خاص دیگر نقاط بدن یا خود کف پا بر سلامت آن اثر می گذارد. قوس کف پا ساختار اصلی کنترل کننده میزان نیروی انتقال یافته از زمین به بدن است.
درد کف پا با توجه به دلیل درد و با تجویز دارو، انجام تمرین های کششی و تقویتی و احتمالاً فیزیوتراپی درمان می شود. شرط لازم جهت تشخیص درمان مناسب، آگاهی از مشکل موجود است؛ بنابراین نخستین موضوعی که باید بررسی شود تعیین موضع درد است.
علت ها و دلایل
علل زیادی برای پیشرفت درد قوس کف پا وجود دارند. درد ممکن است به دلیل عارضه ای به نام فاسئیت پلانتار ظاهر شود که در آن فاسیای کف پا (بافتی نوار مانند در کف پا که پاشنه را به انگشتان متصل می کند) پس از متحمل شدن فشار بیش از اندازه، ملتهب می شود. درد پاشنه ی پا در اثر این التهاب ایجاد می شود.
در بعضی مواقع، علت درد کف پا به دلیل ایستادن بیش از حد می باشد. بسیاری از افراد پس از یک روز کاری طولانی و یا پس از تمرین و ورزش بیش از حد، در قوس کف پای خود احساس درد می کنند. یک بدشکلی پا مثل انگشت چکشی یا پا چنبری، نیز می تواند باعث این درد شود. همچنین عارضه هایی مانند دیابت و چاقی، می توانند باعث افزایش فشار وارد بر پا و در نتیجه درد قوس کف پا گردند. همچنین انتخاب کفش مناسب نیز مهم است. کفش می بایست تمامی قسمت های پا، مخصوصا کف آن را در بر بگیرد. یکی دیگر از علل درد کف پا که استفاده از تجهیزات درمانی به صورت سفارشی یا پیش ساخته باعث بهبود آن می گردد ، کف پای صاف می باشد.
بسیاری از افراد کف پای صاف دارند ، ولی به دلیل اینکه هیچگاه مشکلی متوجه آنها نمی شود و نیازی به درمان ندارند. اما بسیاری از افراد دیگر، ممکن است به علائم صافی کف پا دچار شوند: خستگی سریع پاها ، درد شدید یا مزمن پا، بهویژه در نواحی قوس و پاشنه پا ، ایجاد تورم و درد کف پا ، سختی حرکت پا، مانند سخت شدن ایستادن روی انگشتان پا ، وجود کمر درد و پا درد از جمله این علائم می باشد . مفاصل مختلفی در کف پا وجود دارد که با وجود هر یک از این بیماری های آرتروز، نقرس و استئوآرتریت ، ممکن است دچار درد شوند. استفاده از این تجهیزات درمانی باعث درمان صافی کف پا میشود و به درمان درد کف پا کمک می کند اگر شما وقت زیادی را سر پا صرف می کنید، اضافه وزن دارید، باردار بوده یا در فعالیت های ورزشی شرکت می کنید، مهم است از کفش های مناسب استفاده کنید. همچنین آسیب به هر یک از بیست و شش استخوان، سی و سه مفصل و بیش از صد ماهیچه، تاندون و رباط، می تواند درد قوس کف پا را به وجود آورد.
به دلیل پیچیده بودن ساختار پا، مهم است که با ظهور اولین علائم بیماری، به یک متخصص بیماری های پا مراجعه شود.
علائم و نشانه ها
علائم مرتبط با درد کف پا به شرح زیر هستند:
1. فعالیت های که باعث وارد شدن فشار مکرر به کف پا می شود معمولاً با درد شدید در یک ناحیه خاص پا همراه است و این درد اغلب در کل ناحیه کف پا احساس نمی شود. در واقع این درد معمولاً در ناحیه جلوی پاشنه احساس می شود. این درد را می توان در زمان شروع ایستادن بر روی پا پس از بیدار شدن از خواب احساس کرد، اما به تدریج با شروع فعالیت و راه رفتن درد کاهش پیدا می کند. به هر حال توجه داشته باشید که با تداوم شرایط راه رفتن یا دویدن، درد می تواند تشدید گردد. علاوه بر این احتمالاً در این شرایط در پا ورم ایجاد می شود. درد گرفتن کف پا با استراحت کردن کاهش می یابد، اما ایجاد کشش در کف پا در هنگام استراحت می تواند باعث بازگشت درد بیمار شود.
2. درد ناشی از آسیب دیدگی بطور مداوم در کف پا احساس می شود، اما در هنگام ایستادن بر روی پا درد کف پا شدید می شود. این درد در یک ناحیه خاص پا احساس شده، اما ممکن است به سایر نقاط کل پا کشیده شود. این درد شدید است و معمولاً با ورم و گاهی اوقات تغییر رنگ پا به صورت کبودی و سیاهی همراه می باشد.
3. درد کف پای ایجاد شده به خاطر فرآیند افزایش سن معمولاً با گرفتگی و ناراحتی، یا خشک شدن همراه است و می تواند در کل ناحیه کف پا و نه فقط در یک نقطه خاص احساس شود. این درد در هنگامی که وزن بدن بر روی پا قرار می گیرد، احساس می شود و معمولاً با ادامه یافتن شرایط راه رفتن تشدید می گردد. این درد به تدریج با استراحت کردن کاهش پیدا می کند و با انجام فعالیت های کششی باز نمی گردد.
4. درد ناشی از آسیب بیو مکانیکی نیز می تواند در یک بخش از کف پا همچون ناحیه داخلی، میانی، خارجی، جلو، یا پشت پا ایجاد شود. این درد می تواند شدید یا به صورت گرفتگی باشد، اما همواره درد بیمار با ادامه دادن شرایط راه رفتن تشدید می گردد.
5. جمع شدن پنجه و فشردگی انگشتان پا و احساس درد زیر انگشتان پا
تشخیص
پزشک برای تشخیص اطلاعاتی در مورد شرح کامل سلامتی بیمار کسب می کند در صورت نیاز بیمار را به صورت فیزیکی معاینه می کند پوشیدن کفش های ورزشی در هنگام معاینه می تواند اطلاعات ارزشمندی را در اختیار پزشک قرار دهد. ارزیابی های پزشک در ادامه ذکرشده است:
1- هر دو پا به صورت فیزیکی و دیداری بوسیله پزشک معاینه میشود پزشک با حرکت و لمس پا و کف پا با دست و ایجاد فشار بر این نواحی هر گونه ضعف، بدشکلی یا تغییر در استخوان های پا را ارزیابی میکند.
2- پزشک عملکرد ماهیچه های پا را ارزیابی میکند این ارزیابی بوسیله حرکت و نگه داشتن پا در مقابل یک جسم سخت انجام می شود همچنین پزشک از شما درخواست می کند راه بروید، بایستید یا حتی بدوید در صورتی که با انجام این کارها درد کف پا ایجاد شود دلیل بروز درد مشخص می شود
3- عصب های پا هم برای ارزیابی هرگونه آسیب دیدگی در این ناحیه بررسی می شوند
4- آزمایش های عکس برداری اشعه ایکس ،ام آر آی یا اسکن استخوان ها می تواند به تشخیص هر گونه تغییرات در استخوان ها کمک کند.
درمان درد کف پا
اینکه درد کف پای شما به چه روشی درمان شود به علت به وجود آمدن این درد بستگی دارد.
اصلاح کفشها
اگر درد کف پای شما در حد خفیف تا ملایم باشد، با چند مورد اصلاحات ساده در کفشهای شما میتوان این علائم را کاهش داد.
استفاده از روش استراحت، یخ گذاشتن، فشرده سازی و بالا نگه داشتن (RICE)
در اغلب بیمارانی که از درد کف پا رنج میبرند، این روش میتواند تأثیر زیادی در کاهش و درمان درد کف پا داشته باشد. در این روش به پاها استراحت داده میشود و هر بار به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه بر روی آن یخ گذاشته میشود. همچنین پاها از طریق بستن با یک بانداژ کشی، فشرده میشود و حداقل ۳۰ سانتیمتر بالاتر از سطح زمین نگه داشته میشود.
تزریق استروئیدها
در مواردی که شدت درد کف پا زیاد باشد، تزریق داروهای استروئیدی میتواند به کاهش درد و ورم کف پا و نیز تصحیح عوارض مربوط به آن (در صورتی که وجود داشته باشد) کمک کند.
شوک ویو تراپی
این روش درمانی بر اساس امواج سونار با فرکانس بالا است. این امواج صوتی دارای انرژی بالایی بوده و بافت تاندون آسیب دیده را تحریک می کنند. باور بر این است که این عمل باعث تحریک فرایند بهبودی و جلوگیری از التهاب مزمن می باشد. معمولا 4 تا 8 جلسه ی درمان برای علائم بهبودی نیاز است.
فیزیوتراپی
ورزشهای مفید با استفاده از پدی رولر
تمرین قوس کف پا: کف پای برهنه را رو به جلو و عقب، از پاشنه در امتداد قوس کف پا روی استوانه بغلتانید. این حرکت را دو بار در روز، هر بار به مدت 3 تا 5 دقیقه انجام دهید.
تمرین گرفتن اجسام با انگشتان پا: استوانه را زیر انگشتان پا قرار دهید، سپس انگشتها را رو به پایین خم کنید و با آنها استوانه را بگیرید و 5 تا 10 ثانیه نگه دارید. 10 بار این حرکت را تکرار کنید. صبحها بهترین زمان برای انجام دادن این تمرین است.
بالا رفتن روی نوک پنجه: بایستید، کف پاها را به موازات یکدیگر بگذارید و به آهستگی روی پنجه بالا و پایین بروید. این حرکت را 10 بار تکرار کنید تا عضلههای ساق پا و قوس کف پا کشیده شود.
کشش تاندون آشیل: برجستگی کف پا را روی نخستین پله پلکان بگذارید و بایستید. سپس بگذارید پاشنهها رو به پایین و کف زمین بیاید. 15 تا 30 ثانیه در این حالت بمانید و سپس استراحت کنید. این حرکت را 3 بار تکرار کنید.
کشش آرنگ کف پا: بنشینید، کف یک پا را روی زانوی دیگر بگذارید، پایه انگشتان را بگیرید و تا جایی که کشش ملایمی را حس میکنید به سمت پا بکشید. 15 ثانیه در این حالت بمانید. این حرکت را 3 بار تکرار کنید.
کشش با استفاده از حوله: روی زمین بنشینید و یک پا را مقابل خود دراز کنید. حوله را دور پنجه بیاندازید و آن را بدون خم کردن زانو به سمت بدن بکشید. 10 ثانیه در این حالت بمانید. این حرکت را 3 بار تکرار کنید.
چرخش وکشش کف پا: کف پا را رو به داخل به گونهای بکشید که تا حد امکان کف پا در راستای پا قرار گیرد و خط صافی تشکیل شود. 5 تا 10 ثانیه در این حالت بمانید. این حرکت را 10 بار تکرار کنید
