درک روانشناسی بازار لازمه موفقیت هر سرمایه‌گذاری است. سرمایه‌گذاری بلندمدت و همین طور انجام معاملات کوتاه‌مدت در مراحل مختلف چرخه بازار بیت کوین و ارزهای دیجیتال، باتوجه به تأثیر احساسات روی تصمیمات افراد، کار راحتی نیست و به همین خاطر قصد داریم در این مطلب روانشناسی چرخه بازارهای مالی را با هم بررسی کنیم و روشی تازه برای تشخیص مراحل مختلف ویژه بازار بیت کوین یاد بگیریم.
انسان‌ها به‌طور طبیعی و همان طور که در کسب‌وکار، تعاملات اجتماعی و بسیاری از فعالیت‌های روزمره با احساسات خود دست‌وپنجه نرم می‌کنند، در سرمایه‌گذاری و معاملات نیز درگیر احساسات می‌شوند. دو سر طیف احساسات معامله‌گران یا سرمایه‌گذاران ترس و طمع است. به‌طور خلاصه، ترس مطلق شبیه به شرایطی است که شخص احساس کند ضرر سنگینی را متحمل شده و دیگر توانایی جبران آن را ندارد. طمع مطلق نیز اغلب به وضعیتی گفته می‌شود که افراد اطمینان داشته باشند سودی که کسب کرده‌اند فقط‌وفقط حاصل نبوغ بی‌نظیرشان در انجام معاملات است و دیگر چیزی نمی‌تواند مانع از رسیدن آنها به رویای‌شان برای ثروتمندشدن شود.
نمودار بالا که با نام برگه تقلب وال استریت (Wall Street Cheat Sheet) شناخته می‌شود، تغییر احساسات سرمایه‌گذاران در مراحل مختلف چرخه بازارهای مالی را به‌خوبی به تصویر می‌کشد. همان طور که ملاحظه می‌کنید، این نمودار با احساس «ناباوری» شروع شده و با همین احساس نیز پایان یافته است که نشان می‌دهد با یک جریان تکرار‌شونده یا چرخه‌ای روبه‌رو هستیم. اوج این نمودار احساس «رضایتمندی» است که طمع مطلق سرمایه‌گذاران را به تصویر می‌کشد و کف نمودار نیز جایی قرار می‌گیرد که افراد به خاطر ناامیدی از بازار و ضرر سنگینی که متحمل شده‌اند، به‌نوعی احساس «افسردگی» می‌کنند.
این چرخه پیش‌تر بارها در بازارهای مالی تکرار شده است. فراز و فرود قیمت بیت کوین و همین طور سایر ارزهای دیجیتال در بازه بین سال‌های ۲۰۱۷، ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ یکی از نمونه‌های بارز این چرخه است که تحلیلگران مرتب به آن اشاره می‌کنند.
روانشناسی چرخه بازار بیت کوین
نمودار زیر که روت (Root)، تحلیلگر داده‌های درون‌زنجیره‌ای و چرخه‌های بازار بیت کوین آن را با الگوبرداری از برگه تقلب وال استریت طراحی کرده است، برگه تقلب هولدرها (HODL’ers Cheat Sheet) نام دارد. این تصویر، تفسیری از روانشناسی چرخه بازار بیت کوین است که نشان می‌دهد در مراحل مختلف چرخه بازار چه در ذهن سرمایه‌گذاران می‌گذرد و به افراد کمک می‌کند تا احساسات خود را در هرکدام از این مراحل مدیریت کنند.
از آنجایی که هر چرخه در بازار بیت کوین در یک دوره زمانی ۴ساله اتفاق میفتد، روت در برگه تقلب هولدرها یک نمودار مارپیچ ۴ساله را که حاوی کدهای رنگی مشخصی است، با داده‌های درون‌زنجیره‌ای مربوط به هولدرهای کوتاه‌مدت بیت کوین ترکیب کرده است. این بخش از سرمایه‌گذاران مستعدترین گروه برای درگیرشدن با احساسات مقطعی هستند و از روانشناسی برگه تقلب وال استریت به‌خوبی پیروی می‌کنند.
برگه تقلب هولدرها در واقع سه ابزار را با یکدیگر ترکیب می‌کند؛ نمودار مارپیچ، شاخص درون‌زنجیره‌ای «Short-Term Holder Cost Basis Z-Score» یا نسخه Z-Score شاخص مبنای هزینه هولدرهای کوتاه‌مدت و در آخر مراحل موجود برگه تقلب وال استریت که درباره آن صحبت کردیم.
شاخص مبنای هزینه هولدرهای کوتاه‌مدت متوسط قیمت خرید سرمایه‌گذاران کم‌تجربه بیت کوین را نشان می‌دهد و نسخه Z-Score آن که روت از آن استفاده کرده است، فاصله قیمت لحظه‌ای بیت کوین با متوسط قیمت خرید هولدرهای کوتاه‌مدت را نشان می‌دهد که به‌شکل انحراف از معیار اندازه‌گیری می‌شود.
روت معتقد است با نگاه‌کردن به شاخص STH cost basis Z-Score می‌توان بازارهای صعودی را از بازارهای نزولی متمایز کرد. نمودار مارپیچ بالا نیز که در برگه تقلب هولدرها گنجانده شده است، این موضوع را تأیید می‌کند و می‌توان گفت تراکم نقاط قرمز در نیمه پایینی و تراکم نقاط سبز در نیمه بالایی دایره بیشتر است. همان طور که از تصویر زیر نیز پیداست، هرچه این شاخص بیشتر اوج بگیرد، بازار صعودی قوی‌تر و هرچه بیشتر به زیر محور نقطه‌چین‌شده سبزرنگ حرکت کند، بازار نزولی قدرتمند‌تر است.
بازار اکنون در چه مرحله‌ای است؟
با تکیه بر مدل روت، باید گفت بازار بیت کوین هم‌اکنون و تا شروع سال ۲۰۲۴ در مرحله «ناباوری» قرار دارد. گذر از این مرحله سرمایه‌گذاران را وارد فازهای صعودی نیمه بالایی دایره برگه تقلب هولدرها می‌کند که می‌تواند نویدبخش شروع یک حرکت روبه‌بالا و ادامه‌دار باشد.
درست است که می‌توان با تکیه بر مدل روت یک نتیجه‌گیری سریع درباره رشد قیمت بیت کوین در ادامه مسیر (تا سال ۲۰۲۶) داشت، اما همان طور که بارها دیده شده است، رخ‌دادهای غیرقابل پیش‌بینی می‌توانند تأثیر غافلگیرکننده‌ای بر بازار و قیمت‌ها بگذارند و هیچ تضمینی وجود ندارد که یک الگو حتی پس از بارها تکرارشدن در بازار، در آینده نیز عیناً تکرار شود.
بنابراین، لازم است یادآوری شود که هیچ روش بدون ریسک و کاملاً مطمئنی جهت تخمین قیمت یک دارایی در آینده وجود ندارد و بخش جدایی‌ناپذیر هر سرمایه‌گذاری ایمن، مدیریت ریسک جهت پیشگیری از ضررهای سنگین و اختصاص سرمایه به میزانی است که از دست رفتن آن حتی به‌طور کامل، خللی در زندگی شخص سرمایه‌گذار ایجاد نکند.
