تصور دنیایی که در آن ارزهای فیات هیچ پشتوانه‌ای ندارند، غیرممکن است. حالا فکرش را بکنید که ارزهای دیجیتال بدون پشتوانه هستند، پس منطقی است که بپرسیم «اصلاً پشتوانه بیت کوین چیست؟» اگر شما نیز جزو آن دسته از افراد هستید، پس حتماً این مقاله را مطالعه کنید.
در پاسخ به این سؤال باید بگوییم بیت کوین پشتوانه به آن شکلی که انتظار داریم ندارد. در واقع بیت کوین با همه ارزهای سنتی‌ای که می‌شناسیم فرق دارد و همین مسئله جذابیتش را چند برابر می‌کند. پیش از هر چیز باید نگاهی به اتفاقات دنیای پول بی‌اندازیم.
پشتوانه پول چیست؟
تا پیش از تاریخ ۱۵ آگوست ۱۹۷۱ بیشتر ارزهای دنیا دارای پشتوانه طلا و نقره بودند. تا پیش از ظهور پول‌های کاغذی، سکه‌ها از فلزهای گران‌بها، ساخته می‌شدند و محبوبیتشان نزد عموم بالا بود. بعدها و طی توافق «برتون وودز» (Bretton Woods) که پس از جنگ جهانی دوم به امضا رسید، مقرر شد تا طلا به‌عنوان پشتوانه اصلی ارزها مورداستفاده قرار گیرد.
بیشتر بخوانید: برتون وودز؛ هر آنچه باید درباره این توافق بدانید
سیستم برتون وودز با هدف کاهش نوسانات ارزهای مختلف که در دهه‌های ۲۰ و ۳۰ میلادی مشاهده می‌شد، ایجادشده است. طی این دوران، نرخ ارزها مدام تغییر می‌کرد و امکان کنترل آنها وجود نداشت؛ درنتیجه این تغییرات، بی‌ثباتی ارزی در سطح جهانی به وقوع می‌پیوست و در پایان موجب دامن زدن به رکود بزرگی می‌شد که در این دوران اتفاق افتاد.
پایان برتون وودز و ظهور ارزهای فیات
سیستم برتون وودز توانست در سال‌های پس از جنگ جهانی دوم کارآمد باشد و ثباتی را در بازار ارزهای جهانی به وجود آورد. گرچه در سال‌های پایانی دهه شصت، مشکلات اساسی در ساختار این سیستم شروع به نمایان شدن کردند. یکی از این مشکلات، قدرت بیش از اندازه دلار آمریکا بود که موجب تداخل در کار تجارت جهانی شد. به این دلیل و دلایل دیگر، دولت‌ها تصمیم گرفتند که سیستم برتون را کنار گذاشته و به‌جای آن از سیستم ارزهای فیات استفاده نمایند.
درواقع یک ارز بدون پشتوانه (فیات)، ارزی باارزش متغیر است که پشتوانهٔ آن هیچ کالایی نیست. پیش از این ، دلار و یا ارزهای دیگر با حجمی مشابه از طلا یا هر کالای دیگری پشتوانه سازی می‌شد. در عمل تبادل دلار برای طلا به‌شدت محدود بود، اما همچنان دلارها حداقل به‌صورت فرضی، ارزشی معادل همان میزان طلا را داشتند.
بیشتر بخوانید: ارز فیات چیست؟
امروزه، دلار دیگر به طلا وابسته نیست. صد البته شما می‌توانید با دلارهای خود طلا خریداری کنید، اما ارزش طلا و دلار کاملاً از یکدیگر مستقل‌اند. به‌علاوه ارزهای مختلف دارای نرخ ثابتی نسبت به یکدیگر نیستند و ارزش آنها آزادانه تغییر می‌کند. نرخ تبادل نیز بسته به نوع ارز متفاوت خواهد بود. چند سال پیش، یک یورو ارزشی معادل ۱٫۴ دلار آمریکا را داشت.
پشتوانه بیت کوین چیست؟
بیت کوین (BTC) پشتوانه‌ای از هیچ کالایی ندارد و در واقع با هیچ چیزی پشتوانه‌سازی نمی‌شود؛ چراکه غیرمتمرکز (Decentralized) است و هیچ نهاد یا سازمان یا شخصی بیت کوین را کنترل نمی‌کند. بیت کوین یک ارز بدون پشتوانه است و قیمتش را چرخه‌های عرضه و تقاضا (Supply and Demand) تعیین می‌کنند.
بیشتر بخوانید: بیت کوین (BTC) چیست؟
بدون پشتوانه‌بودن بیت کوین به معنای ارزش نداشتن آن نیست. در واقع همان طور که گفتیم، ارزهای مشهور دنیا هم پشتوانه ندارند و به همین دلیل به آنها ارز فیات گفته می‌شود. برای مقایسه بهتر توجه کنید که بیت کوین یا یک نهاد مرکزی عرضه نمی‌کند و یکی از دلایل ارزشمند بودنش کمیاب‌بودن و محدود‌بودن آن است. در واقع هر چه خرید بیت کوین توسط افراد بیشتر شود، ارزش آن نیز بیشتر خواهد شد.
آیا فیات یک ارز فیات به حساب میآید؟
بله؛ درست به‌مانند یورو و دلار، بیت کوین و دیگر ارزهای دیجیتالی نیز ارزهای بدون پشتوانه به‌حساب می‌آیند. چراکه ارزش آنها می‌تواند آزادانه تغییر کند و قیمتشان توسط بازار تعیین می‌شود. تا جایی که حتی می‌توانید بگویید، این مصرف‌کنندگان ارزهای دیجیتال هستند که قیمت آن را به‌وسیله مفهوم «اجماع» مشخص می‌کنند.
- برعکس ارزهای بدون پشتوانه سنتی، فاکتورهای اساسی در ارتباط باارزش بیت کوین وجود دارد که آن را قابل اتکا می‌کند. اول از همه اینکه بیت کوین توسط رایانه‌هایی استخراج می‌شود که تهیه آنها نیازمند وقت و هزینه و سرمایه‌گذاری است. بدین ترتیب هر چه روند استخراج بیت کوین گران قیمت‌تر شود، احتمال بالاتر رفتن آرام قیمت این ارز نیز بیشتر خواهد شد.
- دوم اینکه، در ارتباط با ارزهای سنتی، دولت‌ها هرگاه که بخواهند می‌توانند ذخیره ارزهای خود را به هر میزان که می‌خواهند بالا ببرند. این در حالی است که انجام چنین کاری در بیت کوین غیرممکن است. چراکه میزان عرضه بیت کوین کاملاً مشخص‌شده و تعداد بیت کوین‌هایی که وارد بازار می‌شوند رفته‌رفته کاهش خواهد یافت. بیت کوین نمی‌تواند به ابزاری دولتی بدل شود و هیچ مسئول و حکومتی نیز برای آن اهمیت ندارد. چراکه بیت کوین ارزی مستقل و آزاد است.
آیا پشتوانه بیت کوین و ارزهای دیگر مهم است؟
پس از کنار گذاشتن توافق برتون وودز، ایده پشتوانه سازی ارزها به‌وسیله کالاها ناکارآمد تلقی شد. در عوض ادراک سیاسی و سیاست‌های اقتصادی به‌عنوان ایده‌های اساسی مطرح شدند. طبق این ایده‌ها، پول‌ها ارزشمند هستند، چراکه ما به ارزشمند بودن آنها باور داریم. و این مسئله حقیقت پشت دلار، یورو، پوند و صد البته بیت کوین است.
بسیاری از افراد، از بیت کوین به‌عنوان یک ابزار سرمایه‌گذاری یاد می‌کنند تا یک ارز واقعی. یکی از اصلی‌ترین دلایل چنین تفکری را می‌توان در نوسانات شدید قیمت بیت کوین دید. این در حالی است که ارزش یک ارز سنتی نیز می‌تواند دچار فراز و نشیب‌های بسیاری شود.
در برخی موارد ، تورم‌های بسیار زیاد ممکن است باعث شوند تا یک ارز ارزشی نزدیک به صفر پیدا کند. کشور زیمباوه نمونه‌ای از این کشورهاست. در سال‌های اخیر با افزایش بسیار زیاد تورم در این کشور، دولت اقدام به چاپ اسکناس‌هایی به ارزش صد میلیارد دلار کرده‌اند. این تورم تا جایی پیش رفت که قیمت یک دلار آمریکا، قیمتی برابر ۳۵ تریلیون دلار زیمباوه داشت. در ماه آوریل نیز، صندوق بین‌المللی پول اعلام کرد که ونزوئلا در سال جاری با تورم ۵۰۰ درصدی دست‌وپنجه نرم می‌کند و این رقم در سال آینده به ۱۸۰۰ درصد خواهد رسید. بدین ترتیب به‌زودی شاهد از بین رفتن تمام ارزش واحد پول ونزوئلا خواهیم بود.
بیشتر بخوانید: بهترین کیف پول‌های بیت کوین (BTC)
همان‌طور که مشاهده کردید، سوء مدیریت و چاپ بی‌رویه اسکناس از جانب دولت می‌تواند موجب تورم‌های بی‌سابقه شود. از همین رو بیت کوین در نظر دارد تا به ارزی تبدیل شود که هیچ دولتی توان کنترل آن را نداشته باشد. این مردم هستند که پول خود را استخراج می‌کنند. آنها می‌توانند در بازاری کاملاً آزاد، پول‌های استخراج‌شده خود را خرج نمایند. به‌علاوه ازآن‌جهت که ارز، خود را تأمین می‌کند و تعداد آن از یک مقدار خاص فراتر نخواهد رفت، از همین رو نمی‌توان آن را محور مذاکرات سیاسی قرار داد. پس کاملاً درست است که بگوییم بیت کوین به هیچ کالایی وابسته نیست و کاملاً به درک ما بستگی دارد. درست به‌مانند ارزهای مدرن دیگر، ارزهایی که مبتنی بر سیستم‌های همتا به همتا عمل می‌کنند، قابل‌اتکاتر از نمونه‌هایی هستند که توسط دولت‌ها و حکومت‌ها کنترل می‌شوند.
سؤالات متداول
بیت کوین یک ارز فیات به حساب میآید؛ چراکه هیچ پشتوانه‌ای ندارد و به‌واسطهٔ مکانیزم‌های بازار ارزشش تعیین می‌شود.
خیر در حال حاضر ارزهای معروف دنیا پشتوانه کالایی خاصی ندارند و یک نهاد مرکزی پشتوانه‌سازی آنها را انجام می‌دهد.
زمانی که دارندگان ارزها نسبت به پشتوانه‌سازی نهاد مرکزی اعتماد نداشته باشند، ارزهای فیات با کاهش ارزش همراه می‌شوند.
