۲۰:۱۸ – ۲۵ دی ۱۴۰۳
یک گروه بین‌المللی از ستاره‌شناسان هنگام بررسی یک سیاه‌چاله کلان‌جرم در قلب یک کهکشان دوردست، با استفاده از داده‌های به‌دست‌آمده از مأموریت‌های ناسا و سایر آژانس‌های فضایی، ویژگی‌هایی را شناسایی کرده‌اند که پیشتر هرگز دیده نشده بودند. این ویژگی‌ها شامل پرتاب یک فوران پلاسما با سرعت نزدیک به یک سوم سرعت نور و نوسانات غیر عادی و سریع پرتو ایکس است که احتمالا از نزدیکی لبه سیاه‌چاله پرتاب می‌شود.
به نقل از ناسا، منبع این فوران یک کهکشان به نام «۱ES ۱۹۲۷+۶۵۴» است که در فاصله ۲۷۰ میلیون سال نوری از زمین در صورت فلکی «اژدها» (Draco) قرار دارد. این سیاه چاله مرکزی با جرمی معادل ۱.۴ میلیون خورشید را در خود جای داده است.
«آیلین مایر» (Eileen Meyer) دانشیار «دانشگاه مریلند در بالتیمور» (UMBC) گفت: سیاه‌چاله در سال ۲۰۱۸ با یک فوران نوری، فرابنفش و پرتو ایکس، تغییر دادن ویژگی‌های خود را درست در برابر چشمان ما آغاز کرد. بسیاری از گروه‌های پژوهشی از آن زمان تاکنون به دقت این سیاه‌چاله را زیر نظر داشته‌اند.
پس از فوران به نظر می‌رسید که سیاه‌چاله به مدت حدود یک سال به حالت آرام در فعالیت بازگشته است، اما تا آوریل ۲۰۲۳ گروهی از پژوهشگران به سرپرستی «سیباسیش لاها» (Sibasish Laha) پژوهشگر دانشگاه مریلند در بالتیمور و مرکز پرواز فضایی گادرد ناسا، افزایش مداوم و چندماهه پرتو ایکس کم‌انرژی را مشاهده کردند.
افزایش پرتو ایکس، پژوهشگران را برانگیخت تا به مشاهدات رادیویی جدیدی بپردازند که نشان می‌دهند یک پرتو رادیویی قوی و بسیار غیرعادی در جریان است.
داده‌های رادیویی به‌دست‌آمده در فوریه، آوریل و مه ۲۰۲۴ نشان می‌دهند این پرتو‌ها حاصل فوران‌های گاز یونیزه یا پلاسما هستند که از دو طرف سیاه‌چاله امتداد می‌یابند و اندازه کلی آنها حدود نیم سال نوری است. این پرسش مدت‌ها در ذهن ستاره‌شناسان شکل گرفته است که چرا تنها کسری از سیاه‌چاله‌های هیولا فوران‌های قوی پلاسما را تولید می‌کنند. این مشاهدات جدید ممکن است سرنخ‌های حیاتی را ارائه دهند.
مایر خاطرنشان کرد: پرتاب یک فوران از سیاه‌چاله پیش از این هرگز در لحظه مشاهده نشده بود. ما معتقدیم که جریان خروجی زودتر آغاز شده؛ یعنی زمانی که پرتو ایکس افزایش یافت و فوران توسط گاز داغ از دید ما فاصله گرفت تا این که در اوایل سال گذشته منفجر شد.
این پژوهش در «The Astrophysical Journal Letters» به چاپ رسید.
منبع: ایسنا
