بهداشت جنسی یکی از عوامل اساسی در حفظ کیفیت زندگی زناشویی است. روابط جنسی اگرچه می‌تواند باعث تقویت پیوندهای عاطفی شود، اما در صورت رعایت نکردن نکات بهداشتی، ممکن است به انتقال عفونت‌های جنسی منجر شود. این عفونت‌ها که با نام بیماریهای قابل انتقال از راه جنسی (STI) شناخته می‌شوند، می‌توانند توسط باکتری‌ها، ویروس‌ها و پارازیت‌ها ایجاد شوند.
بر اساس آمار سازمان جهانی بهداشت، سالانه بیش از ۳۳۰ میلیون مورد جدید از بیماریهای قابل درمان جنسی در جهان ثبت می‌شود. این آمار نشان می‌دهد که عفونت‌های آمیزشی یک مشکل بهداشتی جهانی هستند. بهداشت جنسی مناسب می‌تواند نقش مهمی در کاهش این آمار داشته باشد.
اهمیت آگاهی از بهداشت جنسی در پیشگیری
شیوع بیماریهای آمیزشی به میزان آگاهی عمومی و رفتارهای جنسی افراد وابسته است. عوامل اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی نیز تأثیر قابل‌توجهی بر این موضوع دارند. در جوامع با درآمد پایین، به دلیل آغاز زودهنگام روابط جنسی، عدم دسترسی به آموزش‌های مرتبط با بهداشت جنسی، و استفاده کمتر از روش‌های پیشگیری مثل کاندوم، خطر انتقال عفونت‌های جنسی بیشتر است.
از سوی دیگر، در کشورهای صنعتی که آموزش‌های گسترده‌تری در زمینه بهداشت جنسی ارائه می‌شود، استفاده از وسایل پیشگیری، به ویژه کاندوم، رایج‌تر است و همین موضوع نقش مهمی در کاهش انتقال بیماری‌ها دارد.
گروه‌های در معرض خطر
جوانان، به ویژه افراد ۱۵ تا ۳۰ سال، بیشترین گروه در معرض خطر عفونت‌های جنسی هستند. فعالیت‌های جنسی این گروه سنی اغلب به دلیل عدم آگاهی کافی درباره بهداشت جنسی یا رفتارهای پرخطر، خطر ابتلا به بیماریهای آمیزشی را افزایش می‌دهد. علاوه بر این، بافت‌های دهانه رحم در دختران جوان به طور کامل تکامل نیافته و آسیب‌پذیرتر است، که احتمال انتقال عفونت را افزایش می‌دهد.
نقش آموزش در بهداشت جنسی
آموزش بهداشت جنسی و مشاوره‌های قبل از ازدواج نقش حیاتی در کاهش شیوع بیماریهای آمیزشی دارد. بسیاری از جوانان به دلیل کمبود آگاهی یا خجالت، درباره این موضوع سوال نمی‌کنند، در حالی که آگاهی از رفتارهای جنسی سالم و پیشگیری از عفونت‌های جنسی می‌تواند از پیامدهای جدی جلوگیری کند.
افراد در معرض خطر عفونت‌های آمیزشی
در جوامع مختلف، برخی اقشار از جمعیت در معرض خطر بالای عفونت‌های آمیزشی قرار دارند. این افراد شامل تن‌فروشان، زندانیان، بی‌خانمان‌ها، افرادی با شغل‌های مسافرتی مانند رانندگان جاده‌ها و سربازان در ارتش، و دیگر افرادی هستند که به علت شغل خود مدت زیادی از فضای خانوادگی دور هستند. همچنین، افراد مبتلا به بیماری اعتیاد، به‌ویژه معتادان تزریقی، در معرض خطر بیشتری قرار دارند.
خطر عفونت‌های آمیزشی
عفونت‌های آمیزشی – عوامل بیماری‌زا
بیش از سی موجود زنده میکروسکوپی مختلف، از جمله باکتری‌ها، قارچ‌ها، انگل‌ها، ویروس‌ها و غیره، سبب ایجاد عفونت‌های آمیزشی می‌شوند. این عوامل معمولاً علائم و نشانه‌های مشترک مشابهی را ایجاد می‌کنند.
برخی از عفونت‌های آمیزشی عبارتند از:
کلامیدیا، سوزاک و سیفلیس که توسط باکتری‌ها ایجاد می‌شوند.
هرپس، ایدز، پاپیلومای انسانی و هپاتیت B که توسط ویروس‌ها منتقل می‌شوند.
کاندیدیا که ناشی از قارچ است.
گال و شپش عانه که توسط حشرات ایجاد می‌شوند.
راه‌های سرایت
عفونت‌های قابل انتقال از راه جنسی، در طی تماس جنسی واژنی، مقعدی و دهانی از فرد آلوده به همسر منتقل می‌شوند.
عوامل ایجادکننده این بیماری‌ها در مایع منی، ترشحات ناحیه تناسلی زنان، خون و در برخی موارد، بزاق وجود دارند. این بیماری‌ها از طریق اندام‌های تناسلی، مجاری ادراری، مخاط دهان، مقعد، پوست خراشیده شده و خون وارد بدن می‌شوند.
این بیماری‌ها همچنین می‌توانند در زمان بارداری، زایمان و حتی بعد از تولد از طریق انتقال خون، فرآورده‌های خونی، و اشتراک سرنگ و سرسوزن آلوده از مادر به نوزاد منتقل شوند.
مهم است بدانیم که بیشتر افرادی که به این بیماری‌ها مبتلا هستند، علائم قابل مشاهده‌ای ندارند، اما می‌توانند بیماری را به دیگران منتقل کنند.
افراد در معرض خطر
اشخاصی که با بیش از یک نفر ارتباط جنسی دارند.
کسانی که در تماس جنسی مشکوک از کاندوم استفاده نمی‌کنند.
افرادی هنگام تماس جنسی، زخم و خراشیدگی در ناحیه تناسلی دارند.
آن دسته از افرادی تماس جنسی محافظت نشده را در زمان قاعدگی تجربه می‌کنند.
معتادانی که به بیماری اعتیاد مبتلا هستند.
علائم بیماریهای قابل انتقال از راه جنسی
بیماریهای قابل انتقال از راه جنسی در بیشتر موارد هیچ‌گونه علامتی ندارند و تنها با انجام آزمایش‌های پزشکی قابل تشخیص هستند. اگرچه عوامل متعددی باعث ایجاد این بیماری‌ها می‌شوند، بیشتر علائم و نشانه‌های آن‌ها مشابه یکدیگرند.
این بیماری‌ها گاهی از مادر به نوزاد منتقل می‌شوند و وجود قرمزی و ترشح در چشم نوزادان ممکن است با عفونت مادر در ارتباط باشد.
در صورت مشاهده علائم زیر، ممکن است افراد به بیماریهای مقاربتی مبتلا باشند:
ترشح غیرعادی از مجرای تناسلی، همراه با افزایش مقدار، تغییر رنگ یا بو
سوزش یا خارش در ناحیه تناسلی
درد یا خونریزی هنگام مقاربت در زنان
هرگونه زخم یا ضایعه در ناحیه تناسلی
درد در قسمت تحتانی شکم
درد شدید در ناحیه لگن در زنان
تورم برآمدگی دو طرفه یا یک‌طرفه غدد لنفاوی در کشاله ران
درد، قرمزی و تورم در بیضه‌ها
احساس درد و سوزش هنگام ادرار
خونریزی‌های غیرطبیعی
این علائم ممکن است نشانه‌ای از بیماریهای آمیزشی باشند و در صورت مشاهده آن‌ها، مشاوره و مراجعه به پزشک ضروری است.
