اگر با معامله و سرمایه‌گذاری در بازار ارزهای دیجیتال آشنا باشید، حتماً می‌دانید که ابزارهای سودمند زیادی برای کمک به معامله‌گران و سرمایه‌گذاران وجود دارند. استفاده از این ابزارها می‌تواند به شما در کاهش ریسک سرمایه‌گذاری و اطمینان بیشتر از خریدوفروش ارزهای دیجیتال مختلف کمک کند. یکی از این ابزارهای مفید نمودار عمق بازار (Market Depth) است.
شاید این مفهوم به‌نظرتان کمی گیج‌کننده باشد و برایتان سؤال شود که کاربرد نمودار عمق بازار چیست و چطور می‌توان از آن استفاده کرد. ما در این مطلب قصد داریم به‌شکلی ساده بررسی کنیم که عمق بازار چیست و چه کاربردی دارد. با مثال‌ها و تصویرهای آورده‌شده در این مقاله خواهید توانست به درک روشنی از این مفهوم برسید؛ پس تا پایان با ما همراه باشید.
عمق بازار چیست؟
عمق بازار (Market Depth) به مجموع حجم سفارش‌های ثبت‌شده و میزان نقدینگی یک بازار اشاره دارد. هرچه یک بازار عمق بیشتری داشته باشد یا اصطلاحاً عمیق‌تر باشد، نقدینگی و حجم معاملات آن بیشتر است. در نتیجه، تحت‌تأثیر معاملات جدید و خریدوفروش‌های هیجانی قرار نمی‌گیرد. بنابراین عمق بازار به ظرفیت بازار برای تحمل سفارش‌های بزرگ بدون تأثیر چشمگیر بر قیمت اشاره دارد.
منظور از بازار عمیق (Deep Market) چیست؟
زمانی می‌گوییم بازار عمیق است که تعداد زیادی سفارش خریدوفروش درانتظار تکمیل‌شدن برای ارز دیجیتال خاصی در نقطه قیمتی معینی وجود داشته باشند. در چنین شرایطی، انجام سفارش بزرگ تغییر شگرفی در قیمت ارز دیجیتال ایجاد نمی‌کند. این در حالی است که اگر بازار عمیق نباشد، انجام سفارش خیلی بزرگ ممکن است تغییری چشمگیر در قیمت ارز دیجیتال ایجاد کند.
بازار عمیق به معامله‌گران اجازه می‌دهد معاملات بزرگ را بدون نگرانی از تغییر فوری قیمت انجام دهند. هنگامی‌که بازار به‌اندازه کافی عمیق نیست، بهتر است یک سفارش بزرگ را به چند قطعه کوچک تقسیم و هرکدام را در سطح قیمت متفاوتی اجرا کنید. در این صورت، اگر سفارش از نوع خرید باشد، هربار که دسته‌ای از سفارش‌ها اجرا می‌شوند، سطح قیمت پله‌پله افزایش می‌یابد. اگر هم سفارش فروش باشد، قیمت به‌تدریج کاهش می‌یابد.
برای تعیین عمق بازار از دفتر سفارش استفاده می‌کنند. دفتر سفارش شامل سفارش‌های خریدوفروش در انتظار در قیمت‌های مختلف است. قبل از آنکه سازوکار نمودار عمق بازار را بررسی کنیم، ابتدا بیایید ببینیم منظور از دفتر سفارش چیست.
منظور از دفتر سفارش چیست؟
دفتر سفارش یا اوردر بوک (Order Book) همه سفارش‌های خرید‌و‌فروشی را ثبت می‌کند که سرمایه‌گذاران برای ارز دیجیتال خاصی در صرافی ارائه کرده‌اند. جدولی که در دفتر سفارش مشاهده می‌کنید، شامل اطلاعاتی درباره سفارش‌های خریداران و فروشندگان و قیمت سفارش‌ها و مقدار کل مبلغ است. دفتر سفارش مرتب به‌روزرسانی می‌شود؛ بنابراین، اطلاعات مندرج در آن آنی و به‌روز و برای تصمیم‌گیری‌های معاملاتی کاملاً سودمند هستند.
از آنجا که داده‌های دفتر سفارش به‌شکل اعداد و ارقام هستند، تحلیل و بررسی آن‌ها ممکن است اعصاب‌خُردکن باشد. به‌همین‌دلیل، نمودار عمق بازار با بصری‌سازی عرضه و تقاضا، به شما کمک می‌کند تا سریع‌تر و آسان‌تر داده‌های دفتر سفارش را بررسی کنید.
چه عواملی بر عمق بازار تأثیر می‌گذارند؟
۵ عامل مهمی که بر عمق بازار تأثیر می‌گذارند عبارت‌اند از:
- نقدینگی بازار (Market Liquidity)
- تفاوت بین سفارش‌های خرید و سفارش‌های فروش (Bid-Ask Spread)
- اندازه سفارش‌ها (Order Size)
- احساسات بازار (Market Sentiment)
- ساختار بازار (Market Structure)
نقدینگی بازار
نقدینگی بازار یکی از تأثیرگذارترین عوامل بر عمق آن است. نقدینگی بیشتر معمولاً به عمق بیشتر و حجم معاملات بالاتر می‌انجامد.
تفاوت بین سفارش‌های خرید و فروش
این عامل هم به‌شدت تأثیرگذار و تعیین‌کننده است. منظور از Bid-Ask Spread فاصله بین بالاترین قیمتی است که یک خریدار حاضر است پرداخت کند و پایین‌ترین قیمتی که یک فروشنده حاضر است بپذیرد.
هرچه این فاصله کمتر باشد، نقدینگی بازار بیشتر بوده و عمق آن هم بیشتر است. و بالعکس، اگر این فاصله زیاد باشد، نشان می‌دهد که بازار به‌اندازه کافی عمیق نیست و ممکن است تریدرها انگیزه خود را برای ورود به آن از دست بدهند.
اندازه سفارش‌ها
اندازه سفارش‌هایی که کاربران ثبت می‌کنند عامل مؤثر دیگری است. سفارش‌های بزرگ‌تر نشان‌دهنده علاقه کاربران به دارایی هستند و می‌توانند منجر به بازارهای عمیق‌تر شوند.
بیایید با یک مثال این قضیه را روشن کنیم. اگر کاربری یک سفارش خرید بزرگ ثبت کند، احتمال اینکه فروشنده‌ای پیدا شود و این سفارش را تکمیل کند زیاد است. در سوی دیگر، سفارش‌های کوچک می‌توانند منجر به بازارهای ضعیف با عمق کم شوند.
احساسات بازار
واضح است که هرچه احساسات پیرامون یک بازار مثبت‌تر باشند، تریدرها و سرمایه‌گذاران بیشتری به‌سمت آن جذب شده و عمق آن بیشتر می‌شود. همچنین احساسات منفی سرمایه‌گذاران را نسبت‌به ورود به یک بازار دچار تردید می‌کند و باعث کاهش عمق مارکت می‌شود.
ساختار بازار
آخرین عاملی که قصد داریم به آن اشاره کنیم ساختار خود بازار است. هر بازاری نسبت‌به ساختار متفاوتی که دارد می‌تواند عمق متفاوتی هم داشته باشد. به‌عنون مثال، در دنیای کریپتو، یک صرافی غیرمتمرکز که دفتر سفارش و تعداد زیادی کاربر دارد، عمق بیشتری نسبت‌به یک بازار OTC دارد که ماهیتش غیرمتمرکز و تعداد کاربرانش کمتر است.
نمودار عمق بازار چیست؟
همان‌طور که احتمالاً می‌دانید، عرضه و تقاضا دو مؤلفه اصلی بازار هستند. برای انجام معاملات یا تصمیم‌گیری به‌منظور سرمایه‌گذاری روی دارایی خاص، دانستن میزان عرضه و تقاضای آن دارایی بسیار مهم است. نمودار عمق بازار ابزاری بسیار سودمند است که درباره عرضه و تقاضای ارز دیجیتال معینی اطلاعات ارزشمندی در‌اختیارمان قرار می‌دهد.
حال شاید بپرسید این نمودار را از کجا باید مشاهده کنیم. وقتی وارد پلتفرم‌های معاملاتی‌ای می‌شوید که صرافی‌های متمرکز ارز دیجیتال (CEX) ارائه می‌کنند، دو نمودار می‌بینید. یکی از آن‌ها نمودار قیمت است و دیگری که به دو بخش قرمز و سبز تقسیم شده، نمودار عمق بازار است.
بیشتر بخوانید: صرافی ارز دیجیتال چیست؟ خرید و معامله در صرافی کریپتو چگونه است؟
نمودار عمق بازار نمایشی گرافیکی از تعداد سفارش‌های خرید‌و‌فروشِ درانتظار (Pending) برای ارز دیجیتال خاصی در قیمت‌های مختلف است. اطلاعات این نمودار همان اطلاعاتی هستند که در دفتر سفارش ثبت شده‌اند؛ اما چون به‌صورت جدولی از اعداد و ارقام هستند، بررسی آن‌ها دشوار است. این در حالی است که این نمودار بررسی اطلاعات را سریع‌تر و راحت‌تر می‌کند.
کاربردهای نمودار عمق بازار
اگر تریدر ارزهای دیجیتال هستید، بسیار مهم است که بدانید نمودار Market Depth چیست و چگونه باید آن را بخوانید. داده‌های عمق بازار بسیار مهم هستند چون این کاربردها را دارند:
- به شما در پیش‌بینی قیمت یک ارز دیجیتال خاص کمک می‌کنند؛
- با ارائه تعداد سفارش‌های خریدوفروش درانتظار، به شما در تعیین میزان عرضه و تقاضا در لحظه‌ای معین برای طیف وسیعی از قیمت‌ها کمک می‌کنند؛
- راحت‌تر می‌توانید نقاط بهینه برای ورود به بازار یا خروج از آن را بیابید و راهبردی سودآور تنظیم کنید.
بیشتر بخوانید: استراتژی خروج یا Exit Strategy چیست و چه زمانی ارزهای دیجیتالمان را بفروشیم؟
چطور از نمودار عمق بازار استفاده کنیم؟
نمودار Market Depth میزان عرضه (علاقه به فروش) و تقاضا (علاقه به خرید) برای ارز دیجیتال معینی را نشان می‌دهد. همان‌طور‌که گفتیم، این نمودار به دو بخش سبز و قرمز تقسیم شده است. اگر سمت سبز بالاتر از سمت قرمز باشد، یعنی علاقه به خرید کمتر از قیمت فعلی بسیار بیشتر از علاقه به فروش بیش از قیمت فعلی است و برعکس.
مقادیری که در محور عمودی نمایش داده می‌شود، حاصل‌جمع تمام سفارش‌های فعال در دفتر سفارش با قیمت‌هایی است که در محور افقی مشخص شده است. برای تنظیم سطح بزرگ‌نمایی، از دکمه‌های + و – استفاده کنید که در بالای نمودار هستند. مکان‌نمای ماوس را در هر نقطه‌ای که نگه دارید، سطح قیمت و مجموع حجم سفارش مرتبط با آن و قیمت فعلی مجموع آن سفارش‌ها را نشان می‌دهد.
هر صرافی ممکن است نمودار عمق متفاوتی ازنظر ظاهر داشته باشد. بااین‌حال، همه آن‌ها مؤلفه‌هایی مشترک دارند که عبارت‌اند از:
- خط پیشنهاد خرید (Bid Line)
- خط درخواست فروش (Ask Line)
- محور افقی X
- محور عمودی Y
- محدوده قیمت (Price Range)
- دیوار خرید (Buy Wall)
- دیوار فروش (Sell Wall)
خط پیشنهاد خرید
این خط سبزرنگ است و در سمت چپ نمودار قرار دارد. این بخش از نمودار نشان‌دهنده ارزش تجمعی سفارش‌های خرید (bid) در هر نقطه قیمت است.
خط درخواست فروش
این خط قرمزرنگ در قسمت راست نمودار قرار دارد و نشان‌دهنده ارزش تجمعی سفارش‌های فروش (ask) در هر نقطه قیمت است.
محور افقی یا X
محور افقی نمودار عمق بازار قیمت‌های مختلفی را نشان می‌دهد که برای سفارش‌های خریدوفروش ارز دیجیتال خاصی ارائه شده‌اند.
در سمت چپ محور، می‌توانید همه لیمیت اوردرهای خرید را ببینید که افراد ارائه کرده‌اند. اطلاعات این بخش همان داده‌های طرف پیشنهاد خرید در دفتر سفارش هستند. در سمت راست محور هم، می‌توانید لیمیت اوردرهای فروش را مشاهده کنید که افراد ارائه کرده‌اند. این بخش نماینده طرف درخواست فروش در دفتر سفارش است.
بیشتر بخوانید: لیمیت اوردر (Limit Order) و استاپ لیمیت (Stop Limit) در صرافی‌های ارز دیجیتال چیست؟
بیایید مطالب گفته‌شده را ساده‌سازی و آن‌ها را جمع‌بندی کنیم:
سمت چپ (سبز) = طرف پیشنهاد (سفارش‌های خرید)
سمت راست (قرمز) = طرف درخواست (سفارش‌های فروش)
محور عمودی یا Y
محور عمودی حجم کلی سفارش‌های خرید یا فروش را نشان می‌دهد که در هر سطح قیمت برای ارز دیجیتال معینی ارائه شده است.
بسیاری از صرافی‌های ارز دیجیتال نمودار عمق بازار را به‌گونه‌ای ارائه می‌کنند که با حرکت‌دادن ماوس روی هر نقطه از خطوط سبز و قرمز، می‌توانید ببینید چه تعداد سفارش خرید یا فروش در هر سطح قیمت ارائه شده است.
حال برای توضیح دیوار خرید و فروش، بیایید ابتدا با ماهیت دیوار (Wall) آشنا شویم.
به‌طورکلی، دیوار خریدوفروش نشان‌دهنده حجم بزرگی از سفارش‌های خرید یا فروش در هر قیمت معین است. دیوارهای خریدوفروش فهرست‌شده در نمودار Market Depth می‌تواند به شما بینشی بدهد که معامله‌گران دیگر جهت قیمت در بازار را چگونه پیش‌بینی کرده‌اند. ازنظر نموداری، دیوار همان بخش رنگی‌ای است که از حجم سفارش‌ها (محور عمودی) در تقابل با سطوح قیمتی (محور افقی) تشکیل شده است.
دیوار خرید
دیوار خرید زمانی شکل می‌گیرد که تعداد زیادی سفارش‌های خرید در سطح قیمتی مشخصی وجود داشته باشد. هرچه سفارش‌های درانتظار برای خرید در قیمتی مشخص بیشتر باشد، دیوار خرید بلندتر است.
برای مثال، تصویر زیر را درباره بیت کوین ببینید. دیوار خرید برای جفت ارز بیت کوین/دلار در ۲۸٬۰۰۰ دلار شکل گرفته است:
دیوار خرید ممکن است در دو صورت ایجاد شود: یا تعداد زیادی از کاربران سفارش‌های متعددی در قیمتی مشخص ثبت کرده‌اند یا نهنگی سفارش خرید بزرگی ثبت کرده است.
بزرگ‌بودن دیوار خرید نشان می‌دهد معامله‌گران بر این باورند که با وجود فزونی تعداد سفارش‌های خرید درانتظار، قیمت به زیر آن سطح قیمتی مشخص سقوط نخواهد کرد.
هنگامی‌که دیوار خرید شکل می‌گیرد، بدین‌معناست که حجم سفارش‌های خرید درانتظار بسیار بزرگ است. اگر همه این سفارش‌های خرید تکمیل شوند، چه اتفاقی می‌افتد؟ عرضه شروع به کاهش می‌کند؛ بنابراین، گاهی قیمت قبل از تکمیل همه سفارش‌ها، همین که به دیوار خرید نزدیک می‌شود، شروع به افزایش می‌کند.
دیوار فروش
نقطه مقابل دیوار خرید، دیوار فروش است. دیوار فروش زمانی شکل می‌گیرد که تعداد زیادی از سفارش‌های فروش در سطح قیمت خاصی وجود داشته باشند. هرچه تعداد سفارش‌های فروش درانتظار در قیمتی مشخص بیشتر باشد، دیوار فروش بلندتر است. در همان مثال بالا، دیوار فروش برای جفت‌ارز بیت کوین/دلار در ۳۰٬۰۰۱ دلار است:
دیوار فروش ممکن است در دو صورت ایجاد شود: یا تعداد زیادی از کاربران سفارش‌های متعددی در قیمت مشخصی ثبت کرده‌اند یا نهنگی سفارش فروش بزرگی ثبت کرده است.
بزرگ‌تربودن دیوار فروش نشان می‌دهد معامله‌گران باور دارند که قیمت از آن حد معین بیشتر نخواهد شد.
وقتی دیوار فروش شکل می‌گیرد، یعنی حجم سفارش‌های فروش درانتظار بسیار بزرگ است. حال اگر همه این سفارش‌های فروش تکمیل شوند، چه اتفاقی می‌افتد؟ مسلماً چنین حجم بزرگی قیمت را کاهش خواهد داد. حتی ممکن است قبل از تکمیل‌شدن همه معاملات قیمت سقوط کند؛ چراکه با نزدیک‌شدن قیمت به دیوار فروش، عرضه بیشتر از تقاضا شود.
حجم زیاد سفارش‌های خرید در یک قیمت را می‌توان هم‌ارز و هم‌معنی سطح حمایتی در آن قیمت دانست و حجم زیاد سفارش‌های فروش در یک قیمت را نیز برابر با سطح مقاومتی.
نکته‌ای که در تشخیص دیوارهای خریدوفروش باید به آن توجه کرد، این است که دیوارها فقط زمانی معتبر هستند و می‌توان به آن‌ها اعتماد کرد که به‌صورت تدریجی افزایش یافته باشند. افزایش ناگهانی سفارش خرید یا فروش در قیمتی که با قیمت سفارش‌های قبلی و بعدی خود فاصله زیادی دارد، می‌تواند سرنخی باشد از اینکه آن سفارش را یکی از نهنگ‌ها برای گمراه‌کردن خُرده‌معامله‌گران بازار قرار داده است.
محدوده قیمت
یکی از قابلیت‌های نمودار عمق بازار این است که می‌توانید با دکمه‌های + یا – در بالای نمودار، محدوده قیمت نمایش‌داده‌شده را باریک یا پهن کنید. علاوه‌براین، می‌توانید از قابلیت‌های پیمایش با ماوس برای بزرگ یا کوچک کردن نمودار استفاده کنید.
آیا نهنگ‌ها می‌توانند عمق بازار را دست‌کاری کنند؟
در پاسخ باید گفت بله، نهنگ‌های ارز دیجیتال می‌توانند با ثبت سفارش‌های بزرگ و ایجاد دیوارهای خریدوفروش، قیمت ارزهای دیجیتال را تحت‌تأثیر قرار دهند و باعث افزایش یا کاهش عمق مارکت شوند. برای نمونه، ممکن است یکی از نهنگ‌های بیت کوین پیشنهاد خرید ۱,۰۰۰ بیت کوین را در قیمت ۱۰٬۰۰۰ دلار در یکی از صرافی‌ها ثبت کند. با این کار، نمودار Market Depth دیوار خرید بزرگی را نشان خواهد داد.
همان‌طور‌که گفتیم، دیوار خرید بزرگ به‌معنای کاهش عرضه و افزایش قیمت ارز دیجیتال است. بنابراین در این نمونه، به‌دلیل دست‌کاری عمق بازار به‌وسیله نهنگ، دیوار بلند خرید شکل گرفته است و از علاقه واقعی کاربران به خرید بیت کوین خبری نیست.
سؤالات متداول
نمودار Market Depth شامل دو بخش است که در سمت چپ برای پیشنهادهای خرید با رنگ سبز و در سمت راست برای درخواست‌های فروش با رنگ قرمز نشان داده می‌شود و مکان‌نمای ماوس را در هر نقطه‌ای که نگه دارید، سطح قیمت و مجموع حجم سفارش‌های مرتبط با آن و قیمت فعلی مجموع آن سفارش‌ها را نشان می‌دهد.
این نمودار ابزاری برای درک بهتر عرضه و تقاضای ارزهای دیجیتال و یافتن زمان احتمالی برای خرید یا فروش است.
دیوار خرید در نمودار عمق بازار در جایی شکل می‌گیرد که تعداد زیادی سفارش خرید در نقطه قیمتی مشخصی ارائه شده باشند. بلندتربودن دیوار خرید به‌معنای اطمینان معامله‌گران به افزایش قیمت است.
حجم (اندازه) سفارش‌های خریدوفروش درانتظار در سطوح قیمتی مختلف و میزان عرضه و تقاضا برای ارز دیجیتال خاص و قیمت فعلی آن از جمله اطلاعاتی هستند که در این نمودار می‌بینید.
