یکی از رایج ترین عوامل بروز نفخ شکم مصرف نادرست مواد غذایی است. تغییر در عادات غذایی و اجتناب از برخی محرک ها می تواند به تسکین علائم کمک کند.
علت بروز نفخ شکم
علت بروز نفخ در اغلب افراد ناشناخته است. این افراد کسانی هستند که در دهه سوم زندگی خود بوده و از احساس نفخ ،اتساع شکم، مقدار زیاد گاز دفعی و آروغ زدن شکایت دارند. در این افراد تصاویر اشعه ایکس از ناحیه شکم بیانگر تجمع غیر اختصاصی گاز در روده ها بوده، آزمایش ها هیچگونه آسیبی را نشان نداده و تصاویر اشعه ایکس وجود یبوست را رد می کنند. با این حال تجمع نفخ همراه با برخی علائم می تواند نشان دهنده ی بیماری باشد.
انسداد روده
انسداد روده ناشی از هر علتی می تواند به تجمع گاز در روده منجر شود. این تجمع ناشی از بیماری بوده و امکان دارد بیمار دچار حالت تهوع، استفراغ و عدم توانایی دفع گاز شود. تصاویر اشعه ایکس در این بیماران پیچ خوردگی های متسع روده، سطوح آب و هوا و همچنین عدم وجود هوا در کولون دیستال یا مقعد را نشان می دهد.
ایلئوس
ایلئوس به اختلال در حرکات طبیعی روده ای گفته می شود که مواد غذایی یا مدفوع را به سمت مقعد پیش می برند. این بیماری عوامل بسیاری داشته و اختلال در عملکرد این حرکات می تواند به تجمع هوا در مجرای گوارشی منجر شود. این بیماران به نفخ شکم، ناراحتی شکمی با شدت متوسط، استفراغ صفراوی، عدم وجود لیگنین و حرکات روده ای و همچنین بی اشتهایی دچار می شوند. عوامل خطر ابتلا به ایلئوس شامل موارد زیر می شوند:
عدم تعادل الکترولیت ها (همچون هایپو کالمی و هایپر کلسمی)
جراحی روده و معده
دیابت شیرین
کم کاری تیروئید (هایپو تیروئیدیسم)
استفاده از دارو های مخدر
آسیب طناب نخاعی
پزشکان با محدود کردن مصرف خوراکی بیمار و تجویز مایعات، ایلئوس را مدیریت می کنند. امکان دارد جهت کاهش فشار روده و معده به جایگذاری یک لوله بینی معده ای نیاز باشد. اغلب بیماران ظرف 3 تا 5 روز شروع به بهبود می کنند. برخی پزشکان جهت افزایش حرکات روده دارو های محرکی همچون اریترومایسین یا متوکلوپرامید را تجویز می کنند.
سندرم روده تحریک پذیر (IBS)
این سندرم یک اختلال پیچیده از حرکات روده ای است که بیماران از درد شکمی و الگوی متغییر حرکات روده ای شکایت دارند. تقریبا تمام مبتلایان این سندرم در سرتاسر دنیا از نفخ شکم شکایت دارند. با این حال، تاکنون در هیچ فرد مبتلایی آسیب زمینه ای روده ها در اثر سندرم روده تحریک پذیر مشاهده نشده است. این اختلال دارای علائم شکمی مبهمی است که در دهه سوم زندگی افراد بروز می دهند. سندرم روده تحریک پذیر می تواند با اسهال، یبوست یا ترکیبی از هر دوی آن ها همراه باشد.
درمان نفخ شکم
درمان نفخ پس از تشخیص، به علت آن بستگی دارد. در نفخ های عملکردی درمان به صورت حمایتی است. فرد مبتلا باید یک لیست از مواد غذایی تهیه کرده و تمامی علائم خود را یادداشت کند. فرد باید از مصرف تمامی مواردی که سبب بروز نفخ می شوند اجتناب کند. یکی از رایج ترین عوامل بروز نفخ، عادات غذایی نامناسب است.
پرخوری نکنید
متخصصان بیان دارند که باید از پر خوری اجتناب شود. افراد باید به جای مصرف 3 وعده غذایی بزرگ در روز، 4 تا 7 وعده کوچک مصرف کنند. همچنین، باید از مصرف مواد غذایی سرشار از چربی و کربوهیدرات های ساده اجتناب کنند. هضم شدن چربی مدت زمانی بیشتری طول کشیده و با ماندن بیشتر آن ها در مجرای گوارش علائم نفخ می تواند برای ساعت ها ادامه داشته باشد. تحقیقات نشان داده اند که رژیم غذایی دارای فودمپ (FODMAP) پایین نیز می تواند در کاهش احساس نفخ مفید باشد.
تند تند غذا نخورید
تند غذا خوردن سبب بلعیدن هوا شده و باید از این کار اجتناب شود. مصرف آهسته مواد غذایی راه حل کلیدی بوده و احساس نیاز به مصرف بیشتر را سرکوب می کند. مواد غذایی قبل از بلعیده شدن باید به صورت کامل جویده شوند.
همزمان با غذا خوردن نوشیدنی مصرف نکنید
باید از مصرف نوشیدنی ها در هنگام غذا خوردن یا بلافاصله پس از آن اجتناب شود زیرا این کار می تواند سبب افزایش نفخ در برخی افراد شود. نوشیدنی ها، سبزیجات و میوه ها را باید حداقل 1 ساعت بعد از وعده غذایی مصرف کرد.
درمان گیاهی نفخ شکم
اضافه کردن زنجبیل، زیره و برخی سبزیجات می تواند به کاهش نفخ کمک کند. از جمله این سبزیجات می توان به شوید، جعفری و ریحان اشاره کرد.
افراد می توانند جهت کاهش نفخ خود از جویدن آدامس، مصرف نوشیدنی ها به وسیله نی، مکیدن آب نبات و مصرف نوشیدنی های گاز دار اجتناب کنند.
نفخ شکم نشانه چیست؟
آروغ زدن به صورت مزمن می تواند نشانه ای از مشکل در مجرای گوارشی فوقانی باشد. زخم ها و بیماری رفلاکس معده به مری از جمله این مشکلات هستند. نفخ می تواند عوامل متعددی داشته باشد که موارد زیر از نمونه های آن ها هستند:
سندرم روده تحریک پذیر
سرطان روده بزرگ
بیماری کرون
فتق
یبوست
عدم تحمل لاکتوز
بیماری سلیاک
چه غذاهایی باعث نفخ می شود؟
کربوهیدرات ها (قند ها) تقریبا بیش از هر ماده دیگری تولید گاز می کنند. از جمله مواد غذایی دارای کربوهیدارت می توان نمونه های زیر را نام برد:
حبوبات
عدس و حبوبات، حاوی قند هایی غیر قابل هضم هستند که باکتری ها آن ها را شکسته و تولید گاز می کنند.
سبزیجات
میوه ها و سبزیجاتی همچون هویج، کلم، کلم بروکسل، آلو و زردآلو می توانند سبب ایجاد نفخ شوند، مخصوصا کلم بروکلی، کلم، پیاز ومیوه ها
محصولات لبنی
از آنجایی که محصولات لبنی توانایی تشدید اتساع شکم و نفخ را دارند، بیماران مبتلا به نفخ باید از مصرف آن ها خودداری کنند.
مواد غذایی تهیه شده از دانه های سبوس دار
آرد حاوی پروتئینی به نام گلوتن است که سبب نفخ می شود. گلوتن باید از رژیم غذایی افراد حساس به مصرف آن حذف شود.
نوشیدنی های بدون الکل و آب میوه ها
شیرین کننده های مصنوعی همچون سوربیتول به آسانی هضم نشده، توسط باکتری ها شکسته شده و گاز تولید می کنند.
در نهایت، افرادی که مستعد ابتلا به نفخ هستند باید از نظر جسمانی فعال شوند. افزایش فعالیت جسمانی می تواند به افزایش حرکات روده و تخلیه گاز روده ها منجر می شود.
