آلودگی هوا یکی از جدی‌ترین معضلات زیست‌محیطی و بهداشتی است که اثرات زیان‌باری بر سلامت انسان، محیط زیست و حتی اقتصاد دارد.
روزنامه شرق نوشت: این پدیده نتیجه افزایش فعالیت‌های صنعتی، مصرف سوخت‌های فسیلی و گسترش حمل‌ونقل است که باعث انتشار آلاینده‌هایی مانند ذرات معلق، دی‌اکسید نیتروژن، مونوکسید کربن، دی‌اکسید گوگرد و ازن سطحی در هوا می‌شود.
این آلاینده‌ها می‌توانند به طور مستقیم یا غیرمستقیم بر عملکرد اندام‌های مختلف بدن اثر بگذارند و بیماری‌های حاد و مزمنی ایجاد کنند. یکی از اثرات بارز آلودگی هوا بر سلامت، آسیب به سیستم تنفسی است. ذرات معلق کوچک می‌توانند به عمق ریه‌ها نفوذ کرده و موجب التهاب و آسیب به بافت‌های ریه شوند.
این وضعیت می‌تواند بیماری‌هایی مانند آسم، برونشیت مزمن و بیماری انسدادی مزمن ریوی را تشدید کند. همچنین افرادی که به طور مداوم در معرض آلودگی هوا قرار دارند، ممکن است با کاهش ظرفیت تنفسی و افزایش حساسیت به عفونت‌های تنفسی مواجه شوند.
علاوه‌بر سیستم تنفسی، آلودگی هوا اثرات قابل توجهی بر سیستم قلبی‌عروقی دارد. مواجهه طولانی‌مدت با آلاینده‌ها می‌تواند با ایجاد التهاب در رگ‌ها و افزایش استرس اکسیداتیو، خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی از جمله سکته قلبی و سکته مغزی را افزایش دهد.
مطالعات نشان داده‌اند که آلودگی هوا با افزایش فشارخون و تشدید تصلب شرایین مرتبط است. آلودگی هوا نه‌تنها سلامت جسمانی، بلکه سلامت روانی و عملکرد شناختی را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد. آلاینده‌ها می‌توانند از طریق جریان خون به مغز برسند و باعث التهاب و آسیب به سلول‌های عصبی شوند.
شواهد علمی نشان می‌دهد که آلودگی هوا با افزایش خطر زوال عقل و بیماری آلزایمر و همچنین کاهش تمرکز و عملکرد شناختی در کودکان و بزرگسالان ارتباط دارد. این امر به‌ویژه برای کودکان که سیستم عصبی و تنفسی درحال رشد دارند، خطرناک‌تر است.
مواجهه با آلودگی هوا در دوران کودکی می‌تواند اثرات بلندمدتی بر رشد و توسعه فیزیکی و شناختی داشته باشد. با وجود اثرات زیان‌بار آلودگی هوا، اقداماتی وجود دارد که می‌توان برای کاهش اثرات آن بر بدن انجام داد.
یکی از این اقدامات، استفاده از ماسک‌های فیلتردار مانند ماسک N95 در روزهایی است که آلودگی هوا شدید است. این ماسک‌ها می‌توانند به طور مؤثری از ورود ذرات معلق به سیستم تنفسی جلوگیری کنند. همچنین در روزهایی که شاخص کیفیت هوا در وضعیت ناسالم قرار دارد، باید از انجام فعالیت‌های شدید بدنی در فضای باز خودداری کرد.
برای کاهش آلودگی هوا در محیط‌های بسته مانند خانه و محل کار، می‌توان از دستگاه‌های تصفیه هوا استفاده کرد. علاوه‌براین، مصرف غذاهای غنی از آنتی‌اکسیدان می‌تواند به تقویت سیستم ایمنی بدن دربرابر اثرات مضر آلودگی هوا کمک کند. آنتی‌اکسیدان‌ها با خنثی‌سازی رادیکال‌های آزاد ناشی از آلاینده‌ها، استرس اکسیداتیو را کاهش می‌دهند و به حفظ سلامت سلول‌ها کمک می‌کنند.
سبزیجات برگ‌سبز، میوه‌های تازه، مغزها و چای سبز از منابع غنی آنتی‌اکسیدان هستند که باید در رژیم غذایی روزانه گنجانده شوند.
همچنین، افزایش آگاهی عمومی درباره اثرات آلودگی هوا و راهکارهای پیشگیری از آن می‌تواند نقشی کلیدی در کاهش آسیب‌ها داشته باشد. آموزش شهروندان برای کاهش استفاده از وسایل نقلیه شخصی، استفاده از حمل‌ونقل عمومی و رعایت اصول حفاظت از محیط زیست می‌تواند در بهبود کیفیت هوا مؤثر باشد.
در نهایت، همکاری جهانی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و توسعه فناوری‌های پاک، کلید حل بلندمدت بحران آلودگی هواست. با اتخاذ این رویکردها، می‌توان از اثرات مخرب آلودگی هوا بر سلامت انسان کاست و گامی برای حفظ محیط زیست برداشت.
