عیدی علاوه بر بعد مالی و کمک به بهبود شرایط معیشتی خانواده‌ها، دارای اهمیت روانی بسزایی است؛ زیرا پرداخت عیدی می‌تواند باعث افزایش رضایت شغلی، انگیزه کاری و حس تعلق کارکنان نسبت به سازمان شود. از سوی دیگر، تاخیر در پرداخت آن یا کاهش سهم عیدی تاثیر منفی بر روحیه کارکنان خواهد گذاشت.
در سال‌های اخیر با توجه به افزایش هزینه‌های زندگی، کارگران و کارمندان همواره خواستار افزایش سهم عیدی بوده‌اند. در ادامه به بررسی میزان عیدی سال ۱۴۰۲ کارکنان می‌پردازیم.
عیدی سال ۱۴۰۲ کارگران چقدر است؟
نکته مهمی که باید به آن توجه شود این است که بر اساس قانون کار جمهوری اسلامی ایران، کمترین میزان قانونی عیدی برای هر یک از کارگران نباید از ۶۰ روز دستمزد آن‌ها کمتر باشد. با توجه به افزایش حداقل دستمزد روزانه در سال ۱۴۰۲ به مبلغ ۱،۷۶۹،۴۲۸ ریال، پایین‌ترین میزان عیدی قانونی در سال ۱۴۰۲ نیز معادل ۱۰۶،۱۶۵،۶۸۰ ریال خواهد بود.
نکته دوم این است که در ماده واحده قانون کار آمده است، مبلغ پرداخت عیدی کارکنان نباید از ۹۰ روز حداقل مزد روزانه تجاوز کند؛ بنابراین حداکثر عیدی ۱۴۰۲ که کارگران دریافت می‌کنند هم مبلغ ۱۵۹،۲۴۸،۵۲۰ ریال خواهد بود.
مورد مهم دیگری که باید به آن توجه شود، تاثیر عواملی همچون سابقه کار، عملکرد، میزان مهارت و تجربه کارگر و همچنین وضعیت اقتصادی کارگاه یا کارفرما است که در نهایی شدن مبلغ دقیق عیدی هر یک از کارگران موثر خواهد بود.
حداقل و حداکثر عیدی ۱۴۰۲ کارگران
حداقل عیدی سال ۱۴۰۳ که کارگران در اسفند ماه ۱۴۰۲ دریافت می‌کنند، معادل ۱۰۶،۱۶۵،۶۸۰ ریال خواهد بود (با توجه به افزایش حداقل دستمزد روزانه کارگران در سال ۱۴۰۲ به مبلغ ۱،۷۶۹،۴۲۸ ریال).
حداکثر عیدی نیز معمولا تا ۳ برابر حداقل دستمزد ماهانه یعنی حدود ۱۵۹،۲۴۸،۵۲۰ ریال تعیین می‌شود.
از آنجایی که محاسبه دقیق و قانونی مبلغ عیدی هم برای کارمندان و هم کارفرمایان مهم است، بسیار مهم است که به منابع معتبر و به‌روز برای کسب اطلاعات بیشتر مراجعه کنید. محاسبان با ارائه مقالات جدید و تخصصی در حوزه‌های آموزش حقوق و دستمزد، مالیات و حسابداری، یکی از منابع ارزشمند در این حوزه است.
عیدی سال ۱۴۰۲ کارگران چگونه محاسبه می‌شود؟
عیدی کارگران بر اساس آخرین حقوق و مزایای دریافتی شامل حقوق پایه، اضافه کاری، کارانه و … و با در نظر گرفتن تعداد روز‌های کارکرد در سال محاسبه می‌شود. عیدی کارگران روزمزد بر اساس تعداد روز‌های کارکرد و میانگین دستمزد روزانه آن‌ها طی سال محاسبه می‌شود. روند محاسبه عیدی به شرح زیر است:
ابتدا کارگر روزمزد باید لیستی از تعداد روز‌های کارکرد خود در طول سال را تهیه کند. این شامل روز‌های کاری عادی و اضافه کاری می‌شود.
سپس میانگین دریافتی روزانه وی در طول این مدت محاسبه می‌شود. برای این کار، کل درآمد سالانه شامل دستمزد پایه، اضافه کاری و سایر مزایا تقسیم بر تعداد روز‌های کارکرد می‌شود.
در نهایت عیدی سالانه کارگر از حاصلضرب تعداد روز‌های کارکرد در میانگین دریافتی روزانه به دست می‌آید.
البته این مبلغ محاسبه شده نباید کمتر از حداقل قانونی عیدی یعنی معادل دو ماه آخرین دستمزد پرداختی باشد. در صورت کمتر بودن، باید عیدی کارگر به حداقل قانونی افزایش یابد.
زمان دریافت عیدی کارگران
زمان دقیق دریافت عیدی برای کارگران بر اساس قوانین کار تعیین شده است. به‌طور خلاصه:
طبق قانون کار ایران، کارفرمایان موظف هستند حداکثر تا یک هفته قبل از شروع سال جدید و عید نوروز، نسبت به پرداخت عیدی کارگران اقدام کنند.
این زمانبندی برای اکثر مشاغل و صنایع اعمال می‌شود مگر در موارد خاص که بر اساس قرارداد کار یا عرف صنفی زمان طولانی‌تری تعیین شده باشد.
در صورتی که کارفرما بدون دلیل موجه از پرداخت به موقع عیدی امتناع کند، کارگران می‌توانند با مراجعه به اداره کار یا سازمان‌های قانونی، شکایت خود را ثبت و پیگیری کنند.
عدم پرداخت عیدی در سررسید مقرر قانونی، تخلف محسوب شده و کارفرما مشمول جریمه خواهد بود.
کارگران همچنین می‌توانند با اقدامات اعتراضی مسالمت‌آمیز مانند اعتصاب، خواستار دریافت به‌موقع عیدی خود شوند.
مالیات بر عیدی و نحوه کسر آن
عیدی کارگران به‌عنوان بخشی از درآمد سالانه، مشمول پرداخت مالیات است. روند کسر و پرداخت مالیات عیدی به شرح زیر است:
بر اساس قانون مالیات‌های مستقیم، نرخ مالیات بر عیدی کارگران ۱۰ درصد مبلغ عیدی است.
کارفرما موظف است قبل از پرداخت عیدی به کارگران، ۱۰ درصد آن را بابت مالیات کسر کند.
مبلغ کسر شده باید توسط کارفرما ظرف ۱۰ روز پس از پرداخت عیدی به حساب سازمان امور مالیاتی واریز شود.
کارفرما موظف است فرم مخصوص اظهارنامه مالیات عیدی را تکمیل و تحویل سازمان مالیاتی دهد.
در صورت تخلف کارفرما از کسر و پرداخت به موقع مالیات عیدی، مشمول جریمه‌ها و مجازات‌های قانونی خواهد بود.
کارگران نیز می‌توانند از کارفرما مستندات کسر مالیات از عیدی خود را مطالبه کنند.
تاثیر پرداخت عیدی بر کارگر و جامعه
پرداخت به‌موقع و عادلانه عیدی به کارگران تاثیر مثبتی بر روحیه و انگیزه آن‌ها دارد. همچنین با افزایش توان مالی خانوار‌های کارگری، به رونق اقتصادی کمک شایانی می‌کند. اما پرداخت ناعادلانه یا عدم پرداخت به‌موقع عیدی می‌تواند منجر به اعتراضات کارگری و تیرگی روابط کارگر و کارفرما شود.
عواقب مهم عدم پرداخت به موقع عیدی و راهکار‌ها
یکی از مشکلات رایج در خصوص عیدی کارگران، به تعویق افتادن پرداخت آن توسط برخی کارفرمایان است. در این زمینه راهکار‌های زیر به کارگران پیشنهاد می‌شود:
کارگران می‌توانند با مراجعه به اداره کار و امور اجتماعی محل و ثبت شکایت، خواستار رسیدگی و پیگیری موضوع شوند. ادارات کار موظف به پیگیری شکایات کارگری هستند.
اعتراض جمعی و برگزاری تجمعات مسالمت‌آمیز از سوی کارگران برای اعلام مطالباتشان، از جمله پرداخت به موقع عیدی، از راه‌های قانونی و موثر است.
کارگران می‌توانند با حمایت اتحادیه‌ها و سندیکا‌های کارگری، خواسته‌های خود را پیگیری کنند. این تشکل‌ها نقش موثری در پیگیری حقوق کارگران دارند.
در صورت عدم رسیدگی، کارگران حق دارند با اعتصاب کاری و توقف فعالیت، فشار لازم را برای دریافت حقوق قانونی خود اعمال کنند.
مراجعه به مراجع قضایی و طرح شکایت علیه کارفرما نیز گزینه‌ای برای پیگیری حقوق کارگران است.
نتیجه‌گیری
عیدی یکی از مهم‌ترین حقوق قانونی کارگران به‌شمار می‌رود که پرداخت به‌موقع و عادلانه آن نقش بسزایی در ایجاد انگیزه و رضایت شغلی آنان دارد. در این مقاله به بررسی جزئیات مربوط به عیدی سال ۱۴۰۲ کارگران پرداخته و مواردی از قبیل نحوه محاسبه عیدی، حداقل و حداکثر آن، زمان پرداخت و مقررات مالیاتی مرتبط مورد تحلیل قرار گرفت.
همچنین برخی چالش‌ها مانند عدم پرداخت به‌موقع عیدی و راهکار‌های قانونی برای پیگیری آن مورد اشاره قرار گرفت. با توجه به نقش حیاتی عیدی در معیشت خانوار‌های کارگری، رعایت عدالت و شفافیت در پرداخت آن و همچنین پرهیز کارفرمایان از هرگونه تبعیض یا تاخیر غیرضروری، اهمیت زیادی دارد. امید است با همکاری طرفین حقوق کارگران در این زمینه رعایت شود.
