به گزارش خبرگزاری برنا؛ عید قُربان یا گوسپندکُشان (در عربی: عید الأضحی) یکی از روزهای فرخنده در گاه‌شماری اسلامی است.
عید قربان که از جمله تعطیلات رسمی مسلمانان است، از یک تا چهار روز جشن گرفته می‌شود و در طی آن مردم با پوشیدن بهترین پوشاک خود، پس از انجام عبادات، به دید و بازدید و جشن و سرور می‌پردازند.
البته برگزار کردن مراسم قربانی در این عید بر همه واجب نیست و تنها بر زائران کعبه در مراسم حج واجب است، اما بسیاری از مسلمانان در سراسر جهان در این روز، گوسفند، گاو یا شتری را قربانی کرده و گوشت آنرا بین همسایگان و مستمندان تقسیم میکنند.
حاجیان در این روز پس از به پایان رساندن مناسک حج، حیوانی را ذبح میکنند و پس از قربانی آنچه بر آنان در حال احرام، حرام شده بود – مانند نگاه کردن در آینه، گرفتن ناخن و شانه زدن مو حلال می‌گردد و با توجه به اینکه حج، یکی از عبادتهای بسیار مهم در اسلام است، توانایی به انجام رساندن آن نیز برای هر مسلمانی بسیار شادی آور است، در نتیجه، روزی که پس از انجام وظایف سنگین حج، به‌عنوان جایزه الهی و اتمام احرام پیش می‌آید را عید می‌دانند.
همچنین در روایت‌های مکرری نقل شده که در روز عید قربان، قربانی کنید تا گرسنگان و بیچارگان نیز به خوراک برسند.
عید قربان ریشه در دوران قبل از تاریخ بشر دارد. انسان اولیه که از فهم طبیعت عاجز است، برای به دست اوردن ترحم خدایان دست به قربانی کردن حیوانات و انسان‌ها میزند. این سنت در اسلام نیز پذیرفته شده است.
در روایات مختلف دینی آمده است که ابراهیم در سن بالا دارای فرزندی شد که او را اسماعیل نام نهاد و برایش بسیار عزیز و گرامی بود. اما مدتها بعد، هنگامی که اسماعیل به سنین نوجوانی رسیده بود، فرمان الهی چندین بار در خواب به ابراهیم نازل شد و بدون ذکر هیچ دلیلی به او دستور داده شد تا اسماعیل را قربانی کند.
او پس از کشمکشهای فراوان درونی، در نهایت با موافقت خالصانه فرزندش، به محل مورد نظر می‌روند و ابراهیم آماده سر بریدن فرزند محبوب خود می‌شود. اما به هنگام انجام قربانی اسماعیل خداوند که او را سربلند در امتحان می‌یابد، گوسفندی را برای انجام ذبح به نزد ابراهیم می‌فرستد.
این ایثار و عشق پیامبر به انجام فرمان خدا، فریضه‌ای برای حجاج می‌گردد تا در این روز قربانی کنند و از این طریق برای یتیمان و تهیدستان خوراکی فراهم سازند. دراین روز همچنین مستحب است که نماز عید قربان برپا گردد. نماز عید قربان باید در فاصله زمانی طلوع آفتاب روز عید تا ظهر خوانده شود و شامل دو رکعت است.کرپن‌ها، همان روحانیان دین “مهر” بوده‌اند و به دلیل قربانی کردن “گاو” از سوی ایشان، واژه “قربانی” نیز از همینان برگرفته شده است.
عید قربان در آینه تاریخ اقوام ایرانی
عید قربان به‌عنوان یکی از بزرگترین اعیاد اسلامی , در مناطق مختلف کشورمان با مراسم و آیین هایی خاص و شکوهی ویژه برگزار می‌شود. با دقت در نحوه برگزاری این مراسم مشاهده می‌شود اگرچه مردم هر ناحیه , آداب متفاوتی در این خصوص دارند ولی این مراسم در لایه های عمیق تر شبیه یکدیگر و مطابق با آیین های دیرین و کهن برگزاری عید سعید و عزیز قربان است.
ایرانیان بنا بر رسوم ویژه‌ای که دارند از مدت ها پیش از روز عید قربان , خود را آماده جشن میکنند و مقدمات این مراسم با خرید حیوان قربانی آغاز می‌شود.
انتخاب حیوان برای قربانی در هر منطقه متناسب با عادت ها و عقاید ویژه همان منطقه است و حیوان قربانی با شرایط خاصی برای زمان ذبح , نگهداری , آماده و آراسته می‌شود..
خانه تکانی , رفت و روب , شستشو , حمام و نظافت نیز از جمله آدابی است که ایرانیان پیش از عید قربان آنها را به جا می‌آورند.
ایرانیان قربانی خود را در مناطق مختلفی فدیه میکنند , برخی در اماکن مقدس از جمله امامزاده ها , برخی در خانه های مسکونی و برخی دیگر در میدان‌های اصلی محل زندگی به انجام این عمل معنوی می‌پردازند.
هنگام ذبح اشعار و ادعیه خاصی خوانده می‌شود و قصاب نیز اغلب شرایط و جایگاه ویژه ای دارد.
پس از قربانی بنا بر رسم رایج , گوشت قربانی برای تبرک بین مردم همان ناحیه و بویژه مستمندان توزیع می‌شود.
از جمله آداب دیگری که در جشن قربانی در میان ایرانیان رواج دارد بازیهای محلی و ارسال هدایا برای نوعروسان است.
قربانی کردن با نیت الهی در بین ایرانیان از ارزش و جایگاه ویژه‌ای برخوردار است و علاوه بر بجای آوردن این سنت حسنه در عید قربان , در هنگام برآورده شدن نذرهای خود و یا بدست آوردن موفقیت های مادی در زندگی نیز با قربانی کردن حیوانی حلال گوشت و تقسیم آن بین همسایه ها و افراد فقیر , به عرض ارادت به ذات احدیت و شکر گذاری به درگاه الهی می پردازند
***عید قربان در کشورهای اسلامی چگونه برگزار می شود ؟
عید قربان در عربستان:
زائران بیت‌‌الله الحرام جمره عقبه یا جمره بزرگ را که یکی از نمادهای سه‌‌گانه شیطان است، رمی میکنند.
آنان پس از قربانی کردن و حلق (تراشیدن موی سر) از احرام خارج خواهند شد.
فردا و پس فردا هم رمی جمرات سه گانه ادامه می‌یابد.
زائران بیت الله الحرام پس از سومین رمی جمرات، سرزمین مقدس منی را به مقصد مکه مکرمه ترک میکنند.
مراسم حج تمتع با طواف و سعی بین صفا و مروه پایان می‌یابد.
عید سعید قربان در افغانستان:
مسلمانان افغانستان صبح روز عید قربان با پوشیدن لباس های نو در حالی که ذکر الله اکبر بر زبان دارند به سوی مساجد حرکت می‌نمایند تا نماز پرشکوه عید قربان را برگزار کنند.
به مناسبت عید سعید قربان همه ساله در افغانستان سه روز تعطیل است.
ادای سنت قربانی کردن در عید سعید قربان از مهمترین آداب و رسوم مردم افغانستان است.
مردم مسلمان افغانستان اعیاد اسلامی به‌ویژه فطر و قربان را با شکوه خاصی برگزار میکنند و در این ایام به دید و بازدید بزرگان و اعضای خانواده خود می‌روند.
رفع کدورت‌ها از دیگر آداب و رسوم پسندیده افغان ها در ایام عید سعید قربان است.
بزرگان و سرپرستان خانواده های افغان می‌کوشند در این عید اسلامی برای اعضای خانواده خود لباس نو تهیه کنند.
افرادی که برای دید و بازدید به منازل اعضای خانواده و دوستان خود می روند با شیرینی و خشکبار پذیرایی می‌شوند.
عید سعید قربان در ترکیه:
مسلمانان سراسر ترکیه نیز با حضور گسترده در مساجد، نماز این روز فرخنده را به جماعت اقامه میکنند.
مسلمانان ترکیه به قربانى کردن اهمیت زیادى می دهند و براساس این سنت حسنه، هر کسى در صورت وسع مالی و نداشتن بدهی، در سه روز از تعطیلات چهار روزه عید قربان، گوسفند، گوساله و شتر ذبح می‌کند.
در روز عرفه که در ترکیه نیمه تعطیل است فرصت خوبی برای زیارت قبور است.
در این روز خانواده ها به قبرستان‌ها رفته برای نزدیکان خود دعا می خوانند و سر و دستی به سنگ قبرها می‌کشند و قبور را شستشو می‌دهند.
در عید قربان گاهى هم چند خانواده فامیل یا همسایه، مشترکا گاو یا گوساله و حتی شتر خریدارى کرده و قربانى میکنند.
عید قربان به همراه عید فطر به‌عنوان دو عید بزرگ ملى و مذهبى در ترکیه با رسوم و آیین هاى ویژه خود نمادى از تعاون، همیارى و احسان در جامعه و در این حال نمادى از اعتقادات عمیق مذهبى مردم این کشور است.
مردم ترکیه از هفته ها قبل خود را براى برگزاری هر چه بهتر عید قربان آماده میکنند.
چراغانی کردن مناره مساجد , کوچه و خیابانها؛ خانه تکانی و پختن غذا و شیرینی های ویژه از اقداماتی است که از روزها قبل از عید در جای جای این کشور اسلامی صورت می گیرد. روز اول عید، مردان خانواده به نماز عید می روند و سپس مشغول ذبح قربانی می‌شوند.
دید و بازدیدهاى فامیل و آشنایان با نزدیکان از رسومات حسنه و رعایت آن از دیدگاه خانواده های ترکیه الزامی است. هر کسى براى دیگرى هدیه اى می خرد و کوچکترها در ملاقات با بزرگترها، دست آنان را بوسیده و عیدى می‌گیرند.
روحیه تعاون در ایام عید قربان در جامعه ترکیه به اوج خود می‌رسد و کمک هاى مالى به تنگدستان در این روزهای خاص افزایش می‌یابد.
طبق عرف مرسوم دیدار از خانواده هایى که یکى از نزدیکان آنان در فاصله عید فطر و عید قربان فوت کرده است، در اولویت برنامه دیدارها قرار دارد.
به باور مردم ترکیه، دید و بازدیدهاى عید قربان علاوه بر اجر اخروى، موجب یکدلى، همبستگى و تحکیم روابط خانوادگى و انسانى و رفع کدورت ها می‌شود.
اتوبوسهای درون شهری، بزرگراه‌ها و اتوبوس های دریایی با هدف تشویق به صله رحم و تقویت پیوند خانوادگی و دوستی بدستور دولت ترکیه رایگان می‌شود.
شهرداری‌ها در برگزاری هر چه صحیح و راحت تر عید قربان از روزها قبل جایگاه های ویژه را برای فروش و ذبح قربانی در نقاط مختلف اختصاص می‌دهند و بازرسی میکنند.
تشکل‌های مدنی و برخی سازمانهای دولتی ترکیه برای کمک به مستمندان، کمکهای نقدی؛ پوست و امحاء و احشاء قربانی ها جمع آوری میکنند.
تعطیلات رسمی عید قربان در ترکیه چهار روز و نیم است و دوایر و ادارات دولتی ترکیه از بعدازظهر پنجشنبه تا روز سه شنبه تعطیل خواهد بود.
عید سعید قربان در اندونزی:
میلیون‌ها نفر از مسلمانان اندونزی به مناسبت آغاز جشن عید قربان (عید الاضحی) در مساجد سراسر این کشور حضور می یابند.
مسلمانان اندونزی از دیرباز در روز عید قربان ابتدا مراسم نماز را در مساجد برگزار میکنند و سپس این روز را با قربانی کردن گاو یا بز و توزیع گوشت میان اقوام، دوستان و فقرا جشن می‌گیرند.
این سنت نیکو برای گرامیداشت یاد فداکاری حضرت ابراهیم نبی(ع) برای ذبح فرزندش اسماعیل در راه خدا، صورت می‌گیرد.
مردم مسلمان مالزی هم با حضور گسترده در مساجد، نماز عید سعید قربان را هرچه باشکوه تر اقامه میکنند:
مسلمانان سراسر مالزی در عید قربان، قربانی کردن، این سنت ابراهیمی را پاس می‌دارند.
عید سعید قربان در قرقیزستان:
نماز عید سعید قربان در قرقیزستان در حالی اقامه می‌شود که مسلمانان از اوایل بامداد با حضور در مساجد و خیابانها، صف های طولانی تشکیل می دهند
پس از نماز عید، مردم با ذبح گاو و گوسفند، گوشت آن را میان نیازمندان قسمت کردند.
عید سعید قربان در جمهوری قرقیزستان تعطیل رسمی است.
مسلمانان جمهوری قزاقستان نیز با حضور گسترده درمساجد، نماز عیدسعید قربان را باشکوه اقامه میکنند.
انبوه نمازگزاران در مسجد مرکزیِ شهر آلماتی از اوایل بامداد با وجود سردی هوا، به علت کمبود جا، نماز را در خیابان های اطراف اقامه میکنند.
پس از اقامه نماز، مسلمانان با ذبح گوسفند گوشتِ قربانی را میان محرومان تقسیم و در این سنت اسلامی شرکت میکنند.
گروهی از خانواده های اسیران فلسطینی غزه هم با در دست داشتن شمع به استقبال عید قربان رفتند.
این مادران با رنج و درد فراق فرزندانشان به شوق دیدار با آنها گردهم آمدند.
عید سعید قربان در عراق:
مردم عراق در روز عید سعید قربان، رسوم و برنامههای مختلفی نظیر زیارت بارگاه ائمه اطهار(ع) و دیدار با مراجع تقلید دارند.
عید سعید قربان از اعیادی است که مردم عراق توجه ویژه ای به آن دارند و از آن به‌عنوان عید بزرگ یاد میکنند، به همین دلیل 4 روز تعطیلی در این کشور اعلام می‌شود.
اما در این گزارش به شرح مختصری از مهمترین آداب و سنت های ملت عراق در روز عید سعید قربان می پردازیم.
1. زیارت بارگاه ائمه اطهار(ع)
سفر به شهرهای زیارتی نجف اشرف، کربلا، کاظمین و سامرا از مهمترین آداب این روز است که عراقی ها به آن پایبند هستند. آنان در عید قربان به زیارت ائمه اطهار(ع) می روند و البته توجه ویژه ای به زیارت بارگاه ملکوتی حضرت اباعبدالله الحسین(ع) دارند.
2. برگزاری نماز عید در مساجد و حسینیه ها
البته امسال با توجه به شرایط امکان برگزاری این اتفاق نیست.
3. دیدار با مراجع تقلید
شهروندان عراقی پس از اقامه نماز عید سعید فطر به بیوت مراجع تقلید، علما و ائمه جمعه و جماعت می روند و این عید بزرگ را به آنان تبریک می‌گویند. مراجع تقلید و علما نیز استقبال خوبی از مردم دارند.
4. رفتن به منزل والدین و بستگان
رفتن به منزل والدین و تبریک گفتن عید به آنان از مواردی است که عراقی ها همانند سایر مسلمانان به آن توجه ویژه ای دارند. آنان همچنین به دیدار شیوخ عشایر، بستگان و دوستان خود می شتابند.
5. برنامه ویژه عشایر
برخی از عشایر عراق آداب و روسم خاصی در اعیاد اسلامی دارند که این آداب از منطقه ای به منطقه دیگر اختلاف دارد. آنها جشن های باشکوهی برگزار میکنند و فعالیت های اجتماعی مختلفی دارند
