شبکه تلویزیونی الجزیره در برنامه اخیر «اینساید استوری» خود با حضور «حسن احمدیان» استاد دانشگاه تهران «الی گرانمایه» از اندیشکده «شورای روابط خارجی اروپا» و «تریتا پارسی» رئیس موسسه «کوئینسی» به بررسی مذاکرات آتی هسته ای میان ایران و تروئیکای اروپایی پرداخت. این برنامه در قالب چند چهار بخش در گروه سیاست خارجی ایرنا منتشر خواهد شد.
بخش اول، بخش دوم، بخش سوم این گفت و گوی تلویزیونی در ادامه آمده است. لازم به ذکر است که انتشار این مطلب به معنای تایید محتوای آن نیست و با توجه به پیچیده بودن شرایط در منطقه غرب آسیا و همزمانی آن با روی کار آمدن دولت جدید در آمریکا با هدف آشنا شدن ذهن مخاطب ایرانی با رویکردهای متفاوت در این حوزه ها منتشر می شود.
اگر از ایران بخواهند تغییری در موضع خود نسبت به محور مقاومت انجام دهد، پاسخ احتمالی ایران چه خواهد بود؟
ترامپ توافقی را می خواهد که برای خودش باشد، او از برجام خوشش نمی‌آمد احساس می کرد این توافق به نام اوباما ثبت شده است.
حسن احمدیان: فکر می‌کنم ایرانی‌ها در سال ۲۰۱۵ مشروط بر اینکه توافق هسته‌ای پابرجا بماند و از نظر اقتصادی برای ایرانی‌ها مفید باشد به صراحت می‌دانستند که به سمت توافق منطقه‌ای با غرب پیش می‌روند، البته تجربه ای که محقق نشد. من هیچ منعی از سوی ایران برای معامله بزرگتر با غرب در یک پلت فرم بزرگتر نمی بینم.
در واقع، این ایران بود که اولین بار در سال ۲۰۰۴ این معامله بزرگ را پیشنهاد کرد که البته شامل جنبه های منطقه ای هم باشد، اما هیچ پاسخی از سوی ایالات متحده دریافت نکرد. در مورد ترامپ، فکر می‌کنم مهم نیست بهانه چه باشد، یکی از بزرگترین قراردادهایی که ایران در ۴ دهه گذشته امضا کرده بود، با بوئینگ بود، بنابراین ایرانی‌ها می دانند که باید با شرکت‌های آمریکایی وارد مذاکره شوند و منافع آنها را با ورود به بازار ایران تامین کنند ولی با این حال این مساله مانع خروج ترامپ از برجام نشد.
ترامپ توافقی را می خواهد که برای خودش باشد، او از برجام خوشش نمی‌آمد احساس می کرد این توافق به نام اوباما ثبت شده است. او یک معامله جدید می‌خواست و ایرانی‌ها هم مشکلی با این توافق نداشتند اما روشی که ترامپ ایالات متحده را از توافق خارج کرد، باعث ناراحتی ایرانی ها شد.
اعتماد، سنگ بنای دیپلماسی است. ترامپ با خروج از توافق همه چیز را به پایان رساند، چرا ایرانی ها باید به توافق جدیدی که از جانب ترامپ مطرح می شود اعتماد کنند؟
احتمالاً سه معامله بزرگ می‌تواند توسط ترامپ در سال اول ریاست جمهوری او منعقد شود، یکی بین روسیه و اوکراین، یکی بین اسرائیل و عربستان سعودی و دیگری بین خود ایالات متحده و ایران.
تریتا پارسی: مطمئناً اعتماد مهم است، اما این چیزی نیست که به یکباره به دست بیاید. اعتماد از طریق توافق در یک دوره بسیار طولانی ایجاد می شود. آنچه باید وجود داشته باشید مکانیسم هایی است که به شما در ایجاد اعتماد کمک می کند. دلایل زیادی برای ایرانی ها وجود دارد که به ترامپ و به آمریکا اعتماد نکنند و بالعکس.
اما همچنین این سوال مطرح می شود که آیا منافع آنها همسو است، آیا آنها علاقه ای به تلاش برای رسیدن به آن دارند؟ من فکر می‌کنم ترامپ دوست دارد از خاورمیانه خارج شود، او می خواهد درگیری ایالات متحده در جنگ‌ها را کاهش دهد، او می‌خواهد بتواند بگوید که معامله بهتری انجام داده است.
احتمالاً سه معامله بزرگ می‌تواند توسط ترامپ در سال اول ریاست جمهوری او منعقد شود، یکی بین روسیه و اوکراین، یکی بین اسرائیل و عربستان سعودی و دیگری بین خود ایالات متحده و ایران. بین این سه، علیرغم این واقعیت که همه آنها بسیار دشوار هستند، به نظر من توافق با ایران ممکن است به دلایل مختلف در دسترس تر باشد، به دلیل اینکه ایالات متحده بازیگر اصلی در این توافق است در حالی که در دو پرونده دیگر خودش حضور ندارد.
سپس سؤال این است که آیا توافق با منافع ایران همسو است و اگر ایران هم به این توافق تن دهد، هر دو طرف باید از فرصت استفاده کنند و سپس اگر نتیجه داد، شاید اعتمادی ایجاد شود، در غیر این صورت اعتماد بین دو طرف بیشتر کاهش می یابد. اما اگر اعتماد را پیش شرط توافق قرار دهید، تقریباً در هیچ شرایطی معامله به نتیجه نمی رسد.
بخواهیم یا نخواهیم اسرائیل در سیاست خارجی آمریکا تاثیر گذار است، بنابراین اسرائیل نیز در موضوع مذاکره یا توافق احتمالی آمریکا با ایران دخالت خواهد کرد و همانطور که قبلا هم از اسرائیل دیده ایم، در مورد هر توافقی، مواضع سختی می گیرد. اروپایی ها در این مساله کجا قرار می گیرند و اینکه اسرائیل در اقدامات آمریکا خواهان تاثیر گذاری است را چطور ارزیابی می کنید؟
ترامپ رئیس جمهوری است که دوست ندارد اسرائیل به او امر و نهی کند و به احتمال زیاد با فشارهای وارده از جانب اسرائیل مخالفت کند.
الی گرانمایه: در جریان قرار دادن اسرائیل در مذاکراتی که با ایران اتفاق افتاد، چیزی است که اروپایی ها و دولت آمریکا حتی در زمان بایدن آن را به عنوان یک ضرورت برای جلوگیری از عمل کردن آنها به عنوان یک عامل تخریبگر درک کرده اند.
در آینده، باید به نوعی مدیریت روابط میان ایران و ایالات متحده صورت بگیرد. در طرف آمریکا ما ترامپ را به عنوان یک رئیس جمهور جدید داریم که ممکن است مانند هر رئیس جمهور دیگری، اسرائیل را مجبور به پذیرش توافق بین ایالات متحده و ایران کند. من فکر نمی کنم که دولت نتانیاهو مایل باشد تنشی را که در زمان دولت اوباما ایجاد کردند در زمان دولت ترامپ نیز پیگیری کنند و به همین خاطر احتمالا شاهد یک سری مصالحه بین ایالات متحده و اسرائیل در مورد مسائلی مانند آنچه در غزه، لبنان و سوریه رخ می دهد باشیم.
با این حال ترامپ رئیس جمهوری است که دوست ندارد اسرائیل به او امر و نهی کند و به احتمال زیاد با فشارهای وارده از جانب اسرائیل مخالفت کند. دولت جدید آمریکا همچنین، در کنگره دارای قدرت بسیار زیادی در میان جمهوری خواهان خواهد بود. آخرین باری که توافق بین ایالات متحده و ایران در زمان ریاست جمهوری باراک اوباما به شکل گرفت، مقاومت زیادی در کنگره آمریکا وجود داشت زیرا آنها اساساً در آن زمان به دنبال تامین منافع اسرائیل بودند.
اکنون با توجه به اینکه وفاداری به دونالد ترامپ اولویت شماره یک جمهوری‌خواهان است، اگر توافقی از سوی ترامپ پیش برده شود، احتمالاً با مخالفت کمتری از طرف جمهوری‌خواهان مواجه شود و همچنین دموکرات‌هایی که علاقه‌مند به تنش با ایران نیستند، مقاومت کمتری نسبت به توافق احتمالی خواهند کرد. در طرف ایران هم باید مدیریت روابط با روسیه وجود داشته باشد.
