آلودگی هوا نه‌فقط به سلامت جسمی آسیب می‌زند، بلکه تأثیرات زیادی بر فرایندهای ذهنی ما دارد. پژوهش جدیدی که در دانشگاه‌های بیرمنگام و منچستر انجام شده، نشان میدهد حتی قرارگرفتن کوتاه‌مدت در معرض ذرات معلق (PM) که معمولاً در هوای آلوده وجود دارند، می‌تواند عملکرد شناختی را کاهش دهد و انجام فعالیت‌های روزانه را سخت‌تر کند.
چالش‌های شناختی ناشی از آلودگی هوا
طبق گزارش «Sciencedaily»، این پژوهس نشان داد قرارگرفتن در معرض غلظت‌های بالای آلودگی هوا، حتی مدتی کوتاه، می‌تواند توانایی فرد را برای تمرکز، تشخیص احساسات و انجام مؤثر کارها کاهش دهد. این موضوع نگران‌کننده است؛ زیرا بر فعالیت‌های ضروری مانند خرید از فروشگاه، تصمیم‌گیری و مدیریت هم‌زمان چند فعالیت تأثیر می‌گذارد.
در این پژوهش، شرکت‌کنندگان در معرض هوای آلوده (شبیه‌سازی‌شده با دود شمع) یا هوای تمیز قرار گرفتند. پیش از قرارگرفتن در معرض این آلودگی و 4 ساعت پس از آن، آزمایش‌های شناختی انجام شد. این آزمایش‌ها جنبه‌های مختلف عملکرد ذهنی ازجمله حافظه کاری، توجه و تشخیص احساسات را اندازه‌گیری کرد.
محققان معتقدند التهاب ناشی از ذرات معلق عامل اصلی این اختلالات شناختی است. جالب اینکه اگرچه برخی از عملکردهای مغزی مانند حافظه کاری که محل موقت ذخیره‌سازی و دستکاری اطلاعات است، در برابر آلودگی مقاوم‌تر بودند، کارهایی که به توجه مستمر و شناخت اجتماعی نیاز داشتند، آسیب‌پذیرتر تشخیص داده شدند.
پیامدهای اجتماعی
این تحقیق تأثیر عمیق آلودگی هوا بر عملکرد مغزی را نشان میدهد که نه‌فقط در زمینه ریسک‌های سلامت بلندمدت بلکه در زندگی روزمره نیز تأثیر دارد. به گفته یکی از نویسندگان این پژوهش، پروفسور «فرانسیس پاپ»، آثار آلودگی هوا فراتر از سلامت جسمی است و تأثیرات منفی بر توسعه ذهنی و بهره‌وری دارد. در دنیایی که به‌صورت فزاینده‌ای به برتری شناختی وابسته است، کاهش این توانایی‌های ذهنی می‌تواند هزینه‌های اجتماعی و اقتصادی قابل‌توجهی داشته باشد، به‌ویژه در مناطقی با آلودگی شدید.
در مقیاس وسیع‌تر، آلودگی هوا اکنون عامل خطر محیطی پیشرو در سلامت انسان شناخته می‌شود و آلودگی‌هایی مانند ذرات PM2.5 سالانه منجر به مرگ میلیون‌ها نفر در جهان می‌شود. یافته‌های این پژوهش بر لزوم تنظیم مقررات سخت‌گیرانه‌تر در کیفیت هوا و تدابیر بهداشتی عمومی برای کاهش ریسک‌های ناشی از آلودگی هوا بر سلامت مغز تأکید دارند، به‌ویژه در جمعیت‌های آسیب‌پذیر مانند کودکان و سالمندان.
این پژوهش خواستار تحقیقات بیشتر برای درک کامل مسیرهایی است که آلودگی هوا از طریق آنها بر عملکرد شناختی تأثیر می‌گذارد. قرارگرفتن در معرض آلودگی‌ها در درازمدت بیماری‌های عصبی مانند آلزایمر و پارکینسون را تشدید می‌کند. این شواهد جدید نشان میدهد اختلال شناختی ممکن است حتی بر اثر قرارگرفتن کوتاه‌مدت در معرض آلودگی نیز رخ دهد؛ به‌این‌ترتیب نیاز به کنترل‌های قوی‌تر کیفیت هوا در سطح جهانی دارد.
